Prof Dr Roland Pierik (R.)
Roland Pierik is vakhoogleraar Rechtsfilosofie aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid en voorzitter van de capgroep Grondslagen van het Recht.
Het onderzoek van Roland Pierik draait om de vraag hoe constitutionele liberaal-democratieën moeten omgaan met gevallen waarbij grondrechten botsen, of conflicten tussen grondrechten en andere centrale idealen binnen constitutionele democratieën: de rechtsstaat of democratie. Hij bestudeert grondrechten zowel als rechtsfilosofische concepten, maar ook als juridisch afdwingbare rechten zoals ze zijn geformaliseerd in constituties en mensenrechtenverdragen, in het bijzonder het EVRM.
Op 1 december 2023 heeft Prof. Pierik zijn inaugurele rede uitgesproken, getiteld: "Convention Constitutionalism: on the Necessity of Judicial Review for Democratic Governance."
Abstract
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is veel bekritiseerd omdat het zich te veel zou bemoeien met nationale democratische besluitvormingsprocessen. Sommigen stellen dat de ongekozen activisten in toga in Straatsburg zich niet zouden moeten bemoeien met democratische beleidsbeslissingen die op nationaal niveau zijn genomen. Deze inaugurele lezing analyseert deze praktijk van op rechten gebaseerde rechterlijke toetsing door het Hof in Straatsburg.
Het eerste deel presenteert een algemene juridisch-filosofische achtergrond. Het legt uit dat republikeinen, die het belang van de democratische manier van zelfbestuur benadrukken, voorstander zijn van zwakke vormen van rechterlijke toetsing. Liberalen, die prioriteit geven aan de grondwettelijk beschermde grondrechten, zijn voorstander van sterke rechterlijke toetsing.
In het tweede deel wordt deze conceptuele gereedschapskist gebruikt om de rechterlijke toetsing zoals die door het Hof van Straatsburg sinds zijn oprichting in 1959 wordt uitgeoefend, te beschrijven en te analyseren. Moeten we het opvatten als sterk, zwak of als iets daartussenin? Ik concludeer dat dit het beste begrepen kan worden als een afgezwakte vorm van sterke rechterlijke toetsing.
Het derde deel biedt een normatieve bespreking van het Straatsburgse Hof in de context van het opkomende Europese constitutionele landschap. Het begint met de vaststelling dat het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens in de eerste plaats een samenwerking is van Partijstaten die overeenkomstige grondwettelijk-democratische projecten nastreven. Dit deel onderzoekt de rol van rechterlijke toetsing door het Europees Hof in de voortdurende dialoog met de Partijstaten bij het verstevigen van een ‘Conventie-constitutionalisme’ door de verdere versterking van een Europese consensus over de inhoud en betekenis van de Conventierechten.
Deze horizontalisering van constitutionele autoriteit – de verschuiving van 'constituties' naar 'grondwettigheid' – verbreedt het gezag van constitutionele waarden en grondrechten, omdat ze niet langer slechts afhankelijk zijn van de bekrachtiging door een onafhankelijk volk, maar ook collectief worden bekrachtigd door gelijkgestemde volkeren in de gemeenschappelijke onderneming van het Conventiesysteem.
Recente publicaties:
- (2024) Inducing Immunity: Justifying Immunization Policies in Times of Vaccine Hesitancy. Monograph, co-authored with Marcel Verweij, MIT Press, (Basic Bioethics series). Available in open access (CC-BY-NC-ND).
- (2022) “Is Symbolic Religious Establishment Permitted Within the European Convention? A Legal, Political, and Pragmatic Perspective.” Oxford Journal of Law and Religion, Volume 11, Issue 1, pp. 122–144. DOI 10.1093/ojlr/rwac016.
- (2022) “Facing Difficult but Unavoidable Choices: Donor Blood Safety and Deferral of Men Who Have Sex with Men.” Bioethics, vol. 36, no. 1 pp. 840-848, co-authored with Marcel Verweij, Thijs van de Laar, and Hans Zaaijer, https://doi.org/10.1111/bioe.13063.
ORCID publicatiepagina
Onderzoeksonderwerpen
In zijn werk heeft hij verschillende juridische geschillen en beleidsdilemma’s rechtsfilosofisch geanalyseerd, onder andere:
- de rol van het EHRM bij het reguleren van de symbolische erkenning van godsdienst door verdragsstaten in hun publieke ruimte
- de ongerechtvaardigde ongelijke behandeling MSM mannen bij bloeddonatie;
- de regulering van vaccinatie;
- de rechtvaardiging van verplichte vaccinatie;
- de discussie over het kruisbeeld in klaslokalen van Italiaanse openbare scholen voor het Europese Hof;
- de rol van mensenrechten in de regulering van transnationale klinische medicijntests;
- de rol van mensenrechten in het tegengaan van kinderarbeid;
- de gedeelde verantwoordelijkheidvan natiestaten;
- de gedeelde verantwoordelijkheid van natiestaten om fundamentele mensenrechten voor alle wereldburgers te beschermen.
De regulering van vaccinatie
Tussen 2013 en 2021 draaide Dr Pieriks onderzoek vooral rond de (juridische) regulering van vaccinatie tegen besmettelijke ziekten als mazelen, polio en kinkhoest.
In januari 2022 hij met Marcel Verweij een boekmanuscript afgerond, getiteld: Inducing Immunity: Justifying Immunization Policies in Times of Vaccine Hesitancy (onder contract bij MIT Press, Basic Bioethics series). Hierin beantwoorden ze de vraag onder welke voorwaarden vaccinatie tegen besmettelijke ziekten als mazelen, kinkhoest, polio en Covid-19 door de overheid verplicht kan worden gesteld.
De Gezondheidsraad
Van 2017 tot 2022 was Dr Pierik lid van de Gezondheidsraad, daarbinnen was hij lid van de Vaste commissie Vaccinaties (2017–2022), de Tijdelijke Commissie Medische aspecten Covid-19 (2020–2021) en de Tijdelijke Commissie HPV (2017–2019).
Augustus 2022–
Hoogleraar Rechtsfilosofie aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid en afdelingsvoorzitter capaciteitsgroep Grondslagen en methoden van het Recht.
September 2009–augustus 2022
UHD rechtsfilosofie, Afdeling Algemene Rechtsleer, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit van Amsterdam en director van het Paul Scholten Centum voor Metaajuridica.
2006–2009
UD politieke theorie, Afdeling Politicologie, Radboud Universiteit Nijmegen.
2003–2006
UD rechtstheorie, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit van Tilburg.
2001–2005
Postdoc op een zelf verkregen NWO-beurs, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit van Tilburg.
2000–2002
Postdoc en lid van het managementteam, Pioneer Research Group The Importance of Ideals in Law, Morality and Politics (P.I. Wibren van der Burg), Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit van Tilburg.
Prof Dr Roland Pierik (R.)
Vakhoogleraar Rechtsfilosofie en voorzitter van de capaciteitsgroep Grondslagen van het Recht.