Hoe ontstaan discussies op sociale media?
Hoe gaan mensen met elkaar om op sociale media en andere online platforms? Hoe belanden ze in conflict? En het belangrijkste: hoe kunnen we voorkomen dat die discussies escaleren? Promovendus Maud Oostindie doet er onderzoek naar. En dan is ze ook nog het nieuwe ‘Face of Science’ van de Universiteit Maastricht. Een gesprek over droeftoeters, anonimiteit en moderatie.
Nee, Oostindie zelf is in haar privétijd niet erg actief op sociale media en andere online platforms, lacht ze. Voor haar promotieonderzoek is ze er immers al genoeg mee bezig. Centraal in haar onderzoek staat de vraag hoe mensen online omgaan met conflict en meningsverschillen. En dus brengt ze vele uren achter haar laptop door, analyserend en zich verbazend over alle negativiteit. De scheldwoorden vliegen haar soms om de oren – en dan zijn ‘droeftoeters’ en ‘grafhonden’ nog relatief vriendelijk.
Bot voor betere discussies
Oostindie: “Sociale media en andere online platforms staan vaak bol van conflict. Vooral bij polariserende onderwerpen, zoals klimaatverandering of migratie, worden online discussies steeds heftiger.” Om toch nog een beetje orde te houden, zijn moderators belangrijk. Dat zijn mensen die aanstootgevende berichten en reacties die echt niet door de beugel kunnen, opsporen. Die berichten worden nu nog vaak verwijderd en het bijbehorende account wordt gedeletet. Maar dat lost in de praktijk vaak niets op, zegt Oostindie. “Een nieuw account is immers zo aangemaakt, en dan begint het proces weer van voor af aan.”
Met haar onderzoek werkt Oostindie aan een andere aanpak van moderatie: niet meteen reacties verwijderen, maar juist het gesprek stimuleren. Ze legt uit: “Aan de hand van inzichten in hoe online discussie ontstaat, verkregen door een etnografische studie, wil ik samen met collega’s via kunstmatige intelligentie een bot ontwikkelen. Die bot moet conflicten beter en tijdiger opsporen, en vervolgens helpen om de discussie naar een hoger niveau te tillen. Zo voorkomen we hopelijk dat het conflict helemaal uit de hand loopt.”
Tekst gaat verder onder de foto.
Maud Oostindie is promovendus bij de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Maastricht. Ze studeerde culturele antropologie aan de Universiteit Utrecht, gevolgd door de master Globalisation and Development Studies aan de Universiteit Maastricht. Voor haar proefschrift (promotoren: prof dr. John Parkinson en dr. Anna Harris) kijkt ze naar eigen zeggen “met een sociale wetenschapslens naar techniek en wetenschap”. Haar onderzoek maakt deel uit van het interdisciplinaire onderzoeksproject Deliberation Laboratory (DeLab), gefinancierd door de Volkswagen Stiftung.
Schurende onderwerpen
Voorlopig is die bot echter toekomstmuziek, Oostindie is momenteel druk met schrijven en analyseren. Ze zit vooral op Foodlog, een platform met nieuws en opinie rondom voeding en duurzaamheid. Ook analyseert ze de Facebook- en Instagramberichten van Extinction Rebellion. “Ik mocht platformen zelf kiezen, zolang de onderwerpen die er worden besproken maar schuren, zonder té extreem te zijn.”
Voeding, duurzaamheid en klimaat gaan haar aan het hart. Oostindies grootste interesse is echter sociologie, hoe mensen de wereld vormgeven. Ze studeerde culturele antropologie in Utrecht, waar ze heen verhuisde vanuit Walem, een dorp nabij Valkenburg, waar ze opgroeide. Voor de master Globalisation and Development Studies keerde ze terug naar het zuiden, naar Maastricht. “Het kleinschalige Probleemgestuurd Onderwijs van de universiteit sprak me erg aan. Net als het feit dat je in Maastricht vanuit een brede, kritische en respectvolle manier naar ontwikkelingssamenwerking leert kijken. En uiteindelijk voel ik me toch het meest thuis in Limburg.”
Een bot moet conflicten beter en tijdiger opsporen, en vervolgens helpen om de discussie naar een hoger niveau te tillen. Zo voorkomen we hopelijk dat het conflict helemaal uit de hand loopt.
Naam en expertise vermelden, graag
Inmiddels is Oostindie al een tijdje bezig met haar onderzoek. Wat heeft ze tot nu toe ontdekt over hoe mensen online op elkaar reageren en hoe ze in discussie belanden? “Online conflicten ontstaan vaak niet op basis van inhoud, maar door miscommunicatie, foutieve interpretaties en verschil in normen en waarden. Digitale technologie zelf speelt ook een rol. Ga maar na: op een smartphone verstuur je berichten hoogstwaarschijnlijk wat sneller en ondoordachter dan op je laptop, soms met alle gevolgen van dien.” Ook het platform waarop de reactie wordt geplaatst, heeft invloed. “Plaats je een bericht op het zakelijkere LinkedIn of op het lossere Instagram? Kun je de reactie anoniem plaatsen, of moet er een naam, foto of expertise bij? En kun je apart reageren op berichten, of komt ieder bericht terecht in één grote vergaarbak aan reacties?”
Ook speelt mee wat op het medium of platform wordt gezien als ‘goede’ communicatie. “Worden bij voorkeur rationele of emotionele argumenten gewaardeerd? Dat is overal anders,” aldus Oostindie. “Op Foodlog zie ik bijvoorbeeld veel positieve, gefundeerde discussies, vaak gebaseerd op de wetenschap. Dat komt waarschijnlijk omdat mensen reageren op een inhoudelijk platform, waar het verplicht is je naam en expertise te vermelden.”
Face of Science
Ieder jaar selecteren leden van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) een aantal promovendi als ambassadeurs voor de wetenschap. Deze ‘Faces of Science’ geven middelbare scholieren een kijkje in het leven van een jonge academicus. Ze bloggen en vloggen over hun onderzoek, de wetenschap in het algemeen en hun leven als wetenschapper. Ook geven ze onder andere lezingen op scholen en doen ze mee aan Instagram-takeovers. www.nemokennislink.nl/facesofscience
Oostindie: “We doen vaak alsof online en offline losstaan van elkaar. In de praktijk zien we echter bijvoorbeeld dat offline discussies online verder gaan.” Is de te ontwikkelen bot, logischerwijs uitsluitend bestemd voor de online wereld, dan wel voldoende voor meer constructieve discussies in het algemeen? “We realiseren ons heel goed dat de bot beperkingen gaat hebben. Vooral omdat hij niet alles kan filteren. Met hate speech kan hij bijvoorbeeld weinig, de bot is vooral bedoeld voor discussies waar polarisatie aan het ontstaan is. Maar we zien hem als een goed startpunt voor meer onderzoek en innovatie.”
Een steentje bijdragen
Naast haar promotieonderzoek is ze ook druk in haar nieuwe rol als ‘Face of Science’ (zie het tekstkader voor uitleg). Ze is heel vereerd dat ze is gevraagd. “Ik ben eerstegeneratiestudent (als je als eerste in je familie naar de universiteit gaat, red.) en daardoor voelde ik me in het begin soms best verdwaald in de academische wereld. Mooi dat ik mijn ervaringen nu door mag geven aan een nieuwe generatie studenten.”
Tekst gaat verder onder de foto.
Als ‘Face of Science’ wil ze ook open zijn over haar promotietraject. Dat is immers zeer leerzaam, maar niet altijd makkelijk. “Je bent in feite manager van een groot project dat in principe nooit stopt – en dat vier jaren lang. Wat mij helpt, is om zoveel mogelijk een werkweekritme aan te houden. Ook probeer ik bewust en voldoende tijd te maken voor lezen, met vrienden zijn, tekenen. En wandelen helpt om te verwerken en te relativeren.”
Wat wil ze doen na haar promotie? Oostindie denkt in ieder geval dat ze in Limburg blijft. “De onderzoekswereld trekt me, maar ik sluit niet uit dat ik ooit buiten het academische veld aan de slag ga. Ik vind eigenlijk bijna alles goed, zolang er maar een sociologische component in mijn werk zit. Ik geloof dat als we mensen beter begrijpen, we aan de hand daarvan onze samenleving fijner, democratischer en inclusiever kunnen maken. Dat lukt me natuurlijk nooit in mijn eentje. Maar ik hoop wel een klein steentje bij te dragen.”
Tekst: Milou Schreuders
Ik geloof dat als we mensen beter begrijpen, we aan de hand daarvan onze samenleving fijner, democratischer en inclusiever kunnen maken.
Lees ook
-
Bloedprikken, een infuus aanleggen of in het oor kijken; zelfs ogenschijnlijk eenvoudige medische handelingen kunnen bij kinderen angst, pijn en stress veroorzaken. Volgens kinderarts-intensivist Piet Leroy zijn comfort en vertrouwen net zo belangrijk als de medische behandeling zelf. Hij onderzoekt...
-
Door de vergrijzing heeft Zuid-Limburg te maken met aanzienlijke uitdagingen in gezondheid en welzijn. Onderzoek en innovatie van de UM maakt nu al een verschil. Hilde Verbeek, voorzitter van de Academische Werkplaats Ouderenzorg Limburg, over hoe we ouderen in hun kracht kunnen zetten en het...
-
Steeds meer Nederlanders hebben te maken met schulden en armoede. Dat probleem los je niet alleen op door mensen op individueel niveau te helpen. Een pleister op een gebroken been is ook niet voldoende. Voor échte verandering is een systematische aanpak nodig. In het ELSA Lab Armoede en Schulden...
