Case study

Bijvoeding in de zuigelingenperiode Goed idee? Of juist niet?

baby eating

‘Geef uw baby zes maanden uitsluitend borstvoeding’, was het advies dat jonge moeders jarenlang te horen kregen tijdens zuigelingencontroles op het consultatiebureau. Exclusief borstvoeding zou namelijk betere bescherming bieden tegen voedselallergieën (zoals koemelk, eieren en pinda’s) en eczeem. “Inmiddels is die richtlijn aangepast”, vertelt Carel Thijs, Associate Professor van de vakgroep Epidemiologie van de Universiteit Maastricht. “In (een deelstudie van) de KOALA-studie hebben wij namelijk ontdekt dat het iets genuanceerder ligt.”

Carel Thijs is initiatiefnemer en hoofdonderzoeker van het KOALA-onderzoek. “KOALA is een langlopende cohortstudie naar de gezondheid en ontwikkeling van ca. 2.800 kinderen, geboren in de periode 2000-2003. We volgen de kinderen, inmiddels jongvolwassenen, al vanaf de zwangerschap. Tijdens de zwangerschap, gedurende de eerste levensjaren en tienerjaren vullen de ouders uitgebreide vragenlijsten in over gezondheid, ziekten en allerlei factoren die daarop van invloed zijn, zoals leefstijl en voeding. Recent hebben de jongeren (inmiddels 17 tot 20 jaar oud) zelf een vragenlijst ingevuld. Daarnaast zijn op diverse momenten monsters genomen van bloed, moedermelk en ontlasting. Aanleiding om ruim twintig jaar geleden met de studie te starten was mijn interesse in het ontstaan van allergieën en astma, mede in relatie tot de ‘hygiënehypothese’. Simpel gezegd komt die hypothese erop neer dat ons afweersysteem te weinig prikkels krijgt als gevolg van betere hygiëne. Het kan daarom geen onderscheid meer maken tussen relatief onschuldige en ernstigere prikkels met als gevolg een overreactie en allergieën.”

 

Deelproject: bijvoeding in de zuigelingenperiode

“Het doel van de KOALA-studie is meer inzicht te krijgen in de oorzaken van allergie, eczeem en astma”, vertelt Monique Mommers, collega-onderzoeker, bioloog en epidemioloog en als universitair docent betrokken bij de vakgroep Epidemiologie van de Universiteit Maastricht. “In de KOALA-studie kijken we o.a. naar de blootstelling aan micro-organismen (vaccinaties, darmflora, infecties), voeding, lichaamsbeweging, leefstijl en factoren als erfelijkheid. Deelnemers zijn zowel ouders en kinderen die ‘het reguliere pad’ volgen (inclusief vaccinaties e.d.) en ouders, geïnspireerd door bijvoorbeeld het antroposofische gedachtengoed, die hun kinderen niet laten vaccineren en ook behoedzamer omgaan met bijvoorbeeld antibiotica. De KOALA-studie heeft in ruim twee decennia een schat aan data opgeleverd. Gaandeweg het onderzoek zijn nieuwe deelprojecten ontstaan en één daarvan is het onderzoek naar bijvoeding in de zuigelingenperiode.”

Koala cohort

KOALA study (Kind, Ouders en gezondheid: Aandacht voor Leefstijl en Aanleg)
Periode: 2001-nu
Project website: 
KOALA | KOALA study 

Contact 
Carel Thijs
koala-study@maastrichtuniversity.nl

Exclusief borstvoeding of toch niet?

breastfeeding

Thijs: “Lange tijd luidde het advies om de eerste zes maanden uitsluitend borstvoeding te geven. De gedachte was namelijk dat kinderen overgevoeligheid voor bepaalde soorten voedsel vermijden als ze er pas op latere leeftijd mee in aanraking komen. We wilden nagaan of dit klopte. De data die zijn opgehaald in de KOALA-studie bieden inzicht in de gezondheid van kinderen die gedurende een bepaalde periode uitsluitend borstvoeding hebben gehad, een combinatie van borst- en flesvoeding, uitsluitend flesvoeding en combinaties met bijvoeding zoals fruit- en groentehapjes of pap. We zijn minutieus nagegaan wat de kinderen te eten hebben gekregen, op welke leeftijd en in welke hoeveelheden. De verwachting was dat kinderen die jonger dan zes maanden kunstvoeding (gebaseerd op koemelk) kregen, vaker een koemelkallergie zouden ontwikkelen. Of, afhankelijk van de bijvoeding, eerder een pinda- of kippenei-allergie. Het tegendeel bleek echter waar!”

Bevindingen bevestigd

“Onze studie was een van de eerste op dit gebied”, vervolgt Thijs. “De opmerkelijke bevindingen zijn verder onderzocht én bevestigd in diverse RCT’s (Randomized Controlled Trials) in onder meer Engeland en Australië. Inmiddels is de landelijke richtlijn dan ook aangepast; combinatievoeding vanaf vier maanden heeft voortaan de voorkeur. Het Voedingscentrum geeft richtlijnen voor ‘oefenhapjes’ vanaf vier maanden. Dat is goed nieuws voor (werkende) moeders die het vaak lastig vinden om zes maanden uitsluitend borstvoeding te geven. Door eerder te starten met bijvoeding is de borstvoeding makkelijker vol te houden en kunnen kinderen langer profiteren van de gunstige effecten van borstvoeding op het immuunsysteem.”

Vaste voeding en darmflora

Mommers vertelt dat inmiddels ook een vervolgstudie is gestart op basis van deze bevindingen. “In de LucKi Darmflora-studie onderzoeken we onder meer de invloed van de introductie van vaste voeding op de ontwikkeling van darmflora van jonge kinderen. Het gaat hier om kinderen die zijn geboren vanaf 2016 en dus opgroeien met de nieuwe voedingsrichtlijnen. Daarbinnen kijken we naar de ontwikkeling van darmflora en allergieën. Aan de basis hiervan ligt het concept van tolerantieontwikkeling als tegenhanger van het oude concept van allergieontwikkeling. In de LucKi Darmflora studie zijn ontlastingsmonsters van baby’s onderzocht en vergeleken met deelnemers aan een vergelijkbare studie in Canada. Het onderzoek toont aan dat de introductie van een gevarieerdere voeding leidt tot een grotere diversiteit aan darmbacteriën. De studie laat ook zien dat er grote culturele verschillen bestaan in wat wordt aangeboden als eerste hapjes. In Canada wordt bijvoorbeeld op jongere leeftijd gestart met vlees en ei. Wat de effecten zijn van de diversiteit aan voeding op de darmflora en op de ontwikkeling van allergieën, vereist verder onderzoek.”

Text: Margo van Vlierden
Mei 2022

LucKi Gut study

LucKi Gut study
Project website: www.luckigut.nl/

Contact 
Monique Mommers
lucki-gut@maastrichtuniversity.nl

Project team

Partners