De orthopeed/onderzoeker, afgestudeerd als bewegingswetenschapper in Maastricht en gepromoveerd in Nijmegen, toont een landkaart waarop de resistentie voor antibiotica voor onder meer de levensgevaarlijke MRSA-bacterie in beeld is gebracht. Diverse regio’s in met name Zuid-Europa en Amerika kleuren alarmerend rood. ‘Dat betekent dat de helft van de mensen die besmet raken niet geholpen kunnen worden met antibiotica. In Nederland en Scandinavië zijn de cijfers veel beter. Ten eerste omdat we hier veel terughoudender zijn met het gebruik van antibiotica en omdat we relatief streng zijn als het gaat om antibiotica in veevoeder. De oorzaak voor resistentie is namelijk heel eenvoudig: we gebruiken te veel antibiotica; ze doden de bacteriën niet meer. Voorbeeld: in landen als Frankrijk, Spanje en Portugal kun je gewoon antibiotica kopen. Zes kuurtjes per jaar voor een verkoudheid, diarree of iets anders; het is daar geen uitzondering. Bovendien worden kuurtjes vaak niet afgemaakt en worden de verkeerde soorten gebruikt. Dat alles samen veroorzaakt een explosieve toename van de resistentie, ook omdat er bijna geen nieuwe antibiotica varianten meer worden ontwikkeld. En denk niet dat we in Nederland veilig zijn. Resistente bacteriën komen gewoon de grens over via toeristen of zakelijk verkeer.’

Infectie

De gevolgen worden met de dag schrijnender. ‘Neem ziekenhuispatiënten die na een operatie een infectie krijgen, ik zie ze zelf. Dat worden er steeds meer. Niet direct levensbedreigend, maar wel als antibiotica niet meer helpen. Dan kan een heupoperatie, een nieuwe knie of een thoraxingreep zo maar dodelijk zijn. Of minstens leiden tot langere verpleging of opname op de intensive care en vervolgens nog lange revalidatietrajecten. Nu al belanden in Europa zo’n 400.000 mensen op de IC omdat antibiotica niet aanslaan. Met de groeicijfers dreigt dat aantal snel te vertienvoudigen. Extrapoleer dat naar Nederland en je hebt méér druk op IC en ziekenhuiszorg dan nu door Covid19. Probeer maar eens uit te rekenen hoeveel geld daarmee gemoeid is. Miljarden.’

DARTBAC

Schokkende cijfers, maar het bewustzijn dringt nog niet heel breed door. Het gebruik van antibiotica neemt alleen nog maar toe. In Nederland is dat anders. De NWO kende vorig jaar 9,8 miljoen euro subsidie toe aan het zogenoemde Dutch Antimicrobial Resistance Technology development and Biofilm Assessment Consortium, kortweg DARTBAC. Een internationaal samenwerkingsverband van ruim 25 wetenschappelijke instituten en ondernemers dat oplossingen moet aandragen. Een consortium met Maastricht UMC+ als penvoerder en Chris Arts als projectleider. ‘Het is niet toevallig dat wij in de lead zijn’, zegt de geboren Brabander die in Maastricht mede een lab leidt met 35 orthopedische onderzoekers en ook nog één dag per week bij de TU Eindhoven technisch onderzoek doet. ‘We beschikken hier in Zuid-Limburg over een geweldig ecosysteem met de campussen van Brightlands, we hebben de beste imagingfaciliteiten en toponderzoekers en -instituten op het gebied van materiaalonderzoek. Met ook nog eens crossovers met Duitsland en België. Wij zijn hier in staat om technologische oplossingen te bedenken, ontwikkelen en toe te passen.’

Materialen

Technologische oplossingen voor resistentie. Gaat het dan niet om nieuwe antibiotica? ‘In DARTBAC kijken we naar combinaties van antibiotica met andere stoffen zoals metalen en we proberen heel breed awareness te creëren. Zwaartepunt hier in Maastricht en omgeving ligt op het ontwikkelen van materialen die bacteriën afstoten of vernietigen. Bijvoorbeeld in heup- en knie-implantaten, plaatjes die gebruikt worden bij breuken, maar ook infuusmateriaal, katheters, pacemakers, stents, enzovoort. Bij elke ingreep is er kans op infectie en die kans willen we minimaliseren. Zodat er geen antibiotica nodig is. Voorkomen is beter dan genezen. We ontwikkelen coatings met antibiotica die heel plaatselijk de bacteriën te lijf gaan, we zoeken naar materialen waar bacteriën geen vat op hebben. De focus ligt daarbij op biologische materialen. De ontwikkelingen op de campussen en in het MUMC+ zijn veelbelovend. Zo is er een coating in wording met minuscule puntjes waar geen bacterie zich op kan hechten en zo het bot of weefsel kan aantasten. In de scanners van M4I, de beste van Europa, evalueren we of dat werkt.’

Afremmen

In de komende zes jaar, de looptijd van het DARTBAC project, wil Chris Arts drie baanbrekende technologische oplossingen klinisch valideren. Minstens tien onderzoekers extra worden in Maastricht op dit project aangenomen om het onderzoek te versnellen. ‘Is daarmee het gevaar afgewend? Nee, zeker niet. Technologie is een deel van de oplossing. Als we de resistentie kunnen afremmen, mogen we al blij zijn.’ Awareness kan verder de technologie acceptatie versnellen zowel in de nabije als de verre toekomst.

Bron: Brightlands nieuwsbrief