Één leeuw, 10 miljoen likes: de interactie tussen mens en natuur op zijn best.
Leeuwen zwemmen, dat is bekend, maar nooit eerder zag iemand een leeuw zwemmend een afstand van ruim een kilometer afleggen. Deze bijzondere waarneming door natuurbeschermers bereikte meer dan tien miljoen mensen. "Mensen zijn gek op dit soort dierennieuws," zegt universitair docent Christopher O'Bryan. Sinds juni werkt Christopher bij het onderzoeksinstituut System Earth Science in Venlo. Hij richt zijn onderzoek op de interacties tussen mensen en de natuur.
Christopher werkt mee aan het onderzoek van de leeuwenpopulatie in Oeganda. "Ons team volgt de katten in de loop van de tijd om te zien of beschermingsmaatregelen werken." Terwijl Christopher zijn verhuizing van de Australian University of Queensland in Brisbane naar de Universiteit van Maastricht voorbereidde, zagen zijn collega's in het Queen Elizabeth National Park in Oeganda een aantal leeuwen zwemmen in een rivier vol krokodillen en nijlpaarden. "Op sommige beelden is te zien hoe een leeuw wordt achtervolgd door een van deze dieren. Het oversteken van de rivier is levensgevaarlijk en toch doen de leeuwen het, waarschijnlijk vanwege de menselijke druk op hun leefgebied. Ze durven de enige brug in de buurt niet over te steken, maar kiezen ervoor om tussen de krokodillen door te zwemmen."
Meer over het onderzoek van Christopher O’Bryan:
Confrontaties
De menselijke druk op het leefgebied van de leeuw komt voornamelijk voort uit stroperij, veeteelt en verlies van leefgebied. "De afgelopen jaren daalde het aantal leeuwinnen tot ongeveer de helft van het aantal mannetjes. We vermoeden dat de mannetjes de rivier niet alleen oversteken om verdere confrontaties met mensen ontlopen, maar aan de andere oever ook op zoek gaan naar een partner."
Confrontaties met mensen, of vanuit menselijk perspectief, confrontaties met de natuur, komen steeds vaker voor in een wereld waarin een groeiende bevolking in nauw contact komt met dieren. Christopher onderzoekt hoe we omgaan met de natuur en hoe dit beter kan zodat mens en natuur ervan profiteren. “In sommige delen van de wereld is de co-existentie dagelijks merkbaar, en dat leidt vaak tot conflicten, zoals met leeuwen in Afrika of wolven in Nederland. Wat we ons niet realiseren, is dat dit samenleven ook voordelig kan zijn.”
Voordelen
Een recent Amerikaans onderzoek laat zien hoe de ondergang van gieren een half miljoen mensen in India het leven kostte. Christopher legt uit: "Gieren eten dode dieren, zoals dood vee. In de jaren negentig werd Indiaas vee behandeld met een voor gieren giftig geneesmiddel waardoor ze bijna uitstierven. De gieren ruimden geen karkassen meer op, wat zorgde voor watervervuiling en een toename van wilde honden besmet met hondsdolheid. Uiteindelijk leidden deze factoren tot de dood van een half miljoen mensen. Dit onderzoek laat duidelijk zien dat we onbewust veel baat hebben bij wilde dieren."
Geloof het of niet, zelfs wolven zijn nuttig in het dichtbevolkte Europa. Wolven eten herten en wilde zwijnen. Christophers onderzoek laat zien dat met name wilde zwijnen wereldwijd veel schade aan de bodem toebrengen. Maar er is meer, zegt hij. "Franse onderzoekers toonden aan dat het aantal auto-ongelukken in Frankrijk daalde in gebieden waar wolven actief werden. Er waren minder botsingen tussen auto's en herten of wilde zwijnen, wat mensenlevens en miljoenen euro's per jaar bespaarde."
Zowel de voorbeelden van de gieren als de Franse wolven laten zien dat de natuur en de mens wederzijds voordeel van elkaar hebben. Als het om gieren gaat, ligt vreedzaam samenleven voor de hand omdat de vogels geen vee of mensen doden. Als het om grote roofdieren gaat die ook economische schade veroorzaken, wordt het moeilijker. "Wolven vallen schapen aan en in sommige delen van Afrika kost een leeuw die een kalf doodt een gezin de helft van het jaarinkomen. Zodra mensen in gevaar zijn, wordt het werk van natuurbeschermers erg moeilijk."
Hoewel het moeilijk is, wil Christopher proberen de interactie tussen de Nederlanders en de wolf te onderzoeken. "Ik wil kijken naar de kosten en baten van wolven voor lokale gemeenschappen. Het ontdekken van verbanden tussen ecologie en menselijke gezondheid en welzijn staat centraal in mijn onderzoek aan de Universiteit Maastricht. Ik hoop dat de resultaten een steun kunnen zijn voor wet- en regelgeving over het behoud van biodiversiteit en een wereld waarin mensen in harmonie met de natuur leven. De verhalen van de leeuwen, gieren en wolven zijn belangrijke voorbeelden van het belang van dit werk."
Tekst: Patrick Marx
Zodra mensen in gevaar zijn, wordt het werk van natuurbeschermers heel moeilijk.
Christopher O'Bryan