Hilde Verbeek is sinds 2006 betrokken bij de Academische Werkplaats Ouderenzorg Limburg. In april werd ze benoemd als voorzitter. “Voor ouderen kan het leven beter zijn dan we denken. Daarom zetten we mensen in hun kracht, door ze zo veel mogelijk ruimte te geven om hun leven in te vullen zoals ze zelf willen en om zo autonoom mogelijk te blijven.” Dat ‘in hun kracht zetten’ geldt ook voor degenen die zorgen voor de oudere mensen. “Dit kan zich uiten in kleine dingen: de verzorgers kunnen bijvoorbeeld ingaan tegen gevestigde protocollen en de standaard ontbijtroutine aanpassen om te kijken of ouderen hier actiever van worden of meer het heft in eigen hand nemen. We willen zulke verbeteringen faciliteren door middel van wetenschappelijk onderzoek.”

Dit soort zorg is, mits goed uitgevoerd, complex en omvat onderwerpen als verpleegkunde, gerontologie, psychologie, geneeskunde, fysiotherapie, sociologie, onderwijs, technologie, kunstmatige intelligentie en data science. “De UM is een geweldige plek om dit te doen, omdat het een jonge, dynamische universiteit is en omdat we er dol zijn op interfacultaire samenwerking.” Er is ook een interessante koppeling met het Probleemgestuurd Onderwijs (PGO), omdat de Werkplaats naar complexe situaties kijkt en de onderzoeksvragen daarop baseert. “We krijgen input van ouderen en hun familieleden, van zorgpersoneel enzovoort – vooral over de problemen waarmee ze worden geconfronteerd, maar ook over best practices en spontane innovatie. De ziekenhuiszorg kent een lange traditie in het integreren van onderzoek. Het ontwikkelen van een wetenschappelijke infrastructuur voor thuiszorg en verpleeghuizen, zoals wij hebben gedaan, is een echte innovatie.”

Om zorg te blijven bieden aan de vergrijzende bevolking, moeten we volgens Verbeek anders gaan denken. “Er rust bijvoorbeeld een onevenredige last op met name de dochters van mensen met een ouderdomsziekte. Zij zijn doorgaans primair verantwoordelijk om de rol van informele zorgverlener op zich te nemen, waardoor ze minder kunnen werken, zelf ziek worden of een burn-out krijgen. Uiteindelijk is deze situatie onhoudbaar. We hebben maatschappelijkere modellen nodig, ook voor het berekenen van kosten en impact.” En dan is er nog het tekort aan arbeidskrachten, in deze sector en daarbuiten. “Als je berekeningen maakt op basis van het huidige zorgmodel, zou één op de vier mensen in de zorg moeten werken om de zorgbehoefte van de komende decennia op te vangen. Dat is niet duurzaam, dus we moeten opnieuw gaan brainstormen.”

“In vergelijking met andere landen heeft Nederland een relatief goed ontwikkeld zorgsysteem voor de lange termijn, maar de bevolking ziet het negatiever. Er zijn nog steeds culturele stigma’s rondom ouder worden en mensen kijken liever weg dan dat ze zich erom willen bekommeren.” Ouder worden is echter onvermijdelijk, en een op de vijf mensen krijgt in zijn leven te maken met dementie. “Ik denk dat we een culturele verandering moeten teweegbrengen in de manier waarop we kijken naar een vergrijzende bevolking en de kansen die daaruit voortkomen. Ja, we moeten de vergrijzing structureel en duurzaam aanpakken, maar we misschien moeten we het ook meer omarmen.”

Tekst: Florian Raith
Portretfoto's Hilde Verbeek: Paul van der Veer
Overige foto's: Harry Heuts