Amnesty voert in Nederland campagne om een gesprek over toestemming op gang te brengen, aandacht te vragen voor aanhoudende zorgen over de Nederlandse verkrachtingswet, en in gesprek te gaan met instellingen voor hoger onderwijs over preventie van seksueel geweld. Sinds 2021 voert het Let´s Talk About Yes (LTAY) team van de Universiteit Maastricht gesprekken met de UM om de steun aan overlevenden en de preventie van seksueel geweld te verbeteren, te beginnen met de ondertekening van het LTAY manifest. Die ondertekening vond plaats tijdens de laatste conferentie over seksueel geweld georganiseerd door het Diversity & Inclusivity Office in het najaar van 2021. Meer dan een jaar nadat de UM deze toezegging deed, is het LTAY-team blij om te zien dat er een sociaal veiligheidsteam is opgericht om seksueel grensoverschrijdend gedrag specifiek aan te pakken en dat er vooruitgang is geboekt bij het nakomen van veel van de beloften die tijdens de laatste conferentie zijn gedaan. Het verstrekken van inleidende informatie aan aankomende studenten dit najaar is een belangrijke eerste stap op weg naar preventie van seksueel geweld en het team hoopt dat er in de komende maanden en jaren nog veel meer stappen worden gezet.

Amnesty voert ook landelijk campagne voor een nieuwe verkrachtingswet - een wet die uitgaat van instemming. Momenteel wordt seks zonder instemming in de Nederlandse wet niet als verkrachting beschouwd. In plaats daarvan wordt verkrachting gedefinieerd door het gebruik van dwang of geweld. Dat maakt het niet alleen erg moeilijk voor overlevenden om voldoende bewijs te leveren, maar is ook in strijd is met de Istanbul Conventie. De Istanbul Conventie is een mensenrechtenverdrag, ondertekend en geratificeerd door Nederland, dat oproept tot een op instemming gebaseerde definitie van verkrachting, en uit onderzoek blijkt waarom. Uit het rapport dat Amnesty publiceerde over seksueel geweld op instellingen voor hoger onderwijs in Nederland bleek dat 70% van de slachtoffers bevriest bij het meemaken van seksueel geweld. Dit betekent dat ze vaak geen afweerwonden hebben die zouden bewijzen dat de dader geweld heeft gebruikt, en dwang is notoir moeilijk te bewijzen. De nieuwe wet wordt eind mei door de regering besproken en zou in 2024 in werking moeten treden.

Ook in het UM Student Services Centre is al veel ondernomen om de aanpak van seksueel grensoverschrijdend te verbeteren. Nadine Chudy, projectcoördinator Studentwelzijn:  “Sinds maart 2022 bieden wij trainingen sociale veiligheid aan studie- en studentenverenigingen in samenwerking met de Sex Matters Foundation. De scope in dit aanbod is breder dan seksueel grensoverschrijdend gedrag en richt zich op sociale veiligheid. Het aanbod is mede ontstaan vanuit de vraag van verenigingen. Eind 2021/begin 2022 is bij verenigingen input opgehaald over de thema’s waarbij zij ondersteuning nodig hadden. Een aantal verenigingen gaf toen aan graag met sociale veiligheid aan de slag te willen. We hebben 14 workshops over sociale veiligheid gegeven aan besturen en vertrouwenspersonen van de verenigingen. Meer dan 200 studenten van 54 verschillende verenigingen hebben hieraan deelgenomen. Samen met de Gemeente Maastricht verzorgen we Safer Clubbing workshop. Op deze manier willen we ook binnen de verenigingen zorgen voor een veiliger klimaat.”

Op initiatief van de studentensportverenigingen hebben UM Sport en Sportraad MUSST  een Gedragscode opgesteld die momenteel door de afdeling Juridische Zaken van de UM wordt beoordeeld. Rosanne Vosters, voorzitter van Sportraad MUSST: “De reden voor deze Gedragscode is dat studentensportverenigingen en UM Sport ook een sociaal aspect hebben. Daarbij wordt gedronken, komen verschillende groepen samen, zijn trainers en sporters aanwezig en kan er sprake zijn van onduidelijke grenzen. Als er grensoverschrijdend gedrag heeft plaatsgevonden, weten de slachtoffers vaak niet waar ze terecht kunnen voor ondersteuning. Daarom hebben we samen met de bestuursleden en vertrouwenscontactpersonen van de studentensportverenigingen richtlijnen opgesteld voor respectvol gedrag binnen de verenigingen en UM Sport. Onder MUSST vallen 31 verenigingen met meer dan 3000 leden. Meer dan een vierde van alle UM studenten is lid van UM Sport en dagelijks zijn alleen in het Universitair Sportcentrum (USC) al 800 tot 1000 studenten te vinden. Het gaat dus om een heel grote groep. We verwachten de Gedragscode in april ter ondertekening aan te kunnen bieden aan de studentensportverenigingen, en aan het begin van het nieuwe academische jaar aan alle leden en medewerkers van UM SPORT. Alles is in lijn met het NOC*NSF Sporttuchtrecht. We gaan ervoor zorgen dat in het USC zichtbaar wordt waar je terecht kunt voor ondersteuning en we zullen medewerkers van UM Sport training en informatie bieden over de richtlijnen. Bij UM Sport is Ivanka Smitsmans contactpersoon voor de Gedragscode.”

Sinds juni 2022 heeft de UM een Social Safety team dat bijdraagt aan het vergroten van sociale veiligheid. Katinka Bastin, vertrouwenspersoon binnen dit team, vertelt meer over hun aanpak: “Wij nemen meldingen in behandeling door individuele intakes en geven advies op maat, ook aan managers en leidinggevenden. We monitoren en rapporteren en dragen bij om het bewustzijn rondom sociale veiligheid te versterken. Dat gebeurt door teams en leidinggevenden te adviseren en informeren, bijvoorbeeld door het geven van presentaties en workshops. We zijn betrokken geweest bij het in huis halen van de (verplichte) trainingen voor leidinggevenden die door de Leadership Academy zullen worden aangeboden. Ons team bestaat uit een coördinator Concerns & Complaints Point, een ombudsman en twee vertrouwenspersonen. De coördinator en ombudsman zijn onafhankelijk en onpartijdig. Wij vertrouwenspersonen staan altijd naast de medewerker die vertrouwelijk een klacht indient. Ook belangrijk om te noemen is dat de medewerker daarbij altijd de regie behoudt en dat we eerst met de melder onderzoeken of een probleem klein en informeel opgelost kan worden of dat het indienen van een formele klacht bij de klachtencommissie meer recht doet aan de melder. Onze rollen zijn dus verschillend. Maar bij ons allemaal is de vertrouwelijkheid gegarandeerd.”

Waarvoor kun je terecht bij het Social Safety Team? “In gevallen van ongewenst gedrag, zoals pesten, (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, agressie en geweld of discriminatie. Maar ook met conflicten op de werkvloer, de onmogelijkheid om met iemand samen te werken en conflicten tussen leidinggevenden en medewerkers. Denk ook aan integriteitsschendingen, zoals diefstal, fraude, belangenverstrengeling en omkoping. Ons werkgebied is daarmee heel breed.”

Door: Margot Krijnen