De UM en multilateralisme
Roberta Haar en Hylke Dijkstra ontvingen beiden een EU Horizon-beurs van 3 miljoen euro voor onderzoek naar multilateralisme. "Ik vroeg Hylke of hij met mij wilde samenwerken. Zijn antwoord was 'nee'," zegt Roberta Haar lachend. "Het was nog maar twee maanden voor de deadline," protesteert Hylke Dijkstra. Hoe dan ook pakte het goed uit voor hen allebei – en al helemaal voor de UM.
De EU had 12 miljoen euro beschikbaar gesteld voor vier projecten op het gebied van mondiaal bestuur. In totaal dienden 24 consortia een aanvraag in. Elk consortium bestond uit ongeveer een dozijn partners, wat betekent dat ongeveer 300 universiteiten en instituten zich aanmeldden. Haar organiseerde een door NWO gefinancierd matchmaking-evenement in Brussel. "Ik wilde een denktank aan boord krijgen, maar die zeiden dat ze al een partner in Maastricht hadden: Hylke. Ik nam contact met hem op, maar toen had hij zijn cluster al samengesteld." UM leidt twee van de vier winnende projecten en is partner in de andere twee. Dijkstra: "Het laat zien hoeveel expertise we in Maastricht hebben."
Impact op beleidsvorming
"Het multilateralisme van de EU wordt sinds een tijdje op de proef gesteld," zegt Dijkstra. "We willen weten hoe grootmachten als de Verenigde Staten en China denken. Het doel is om de EU te helpen een betere multilaterale speler te worden." Zijn project ENSURED onderzoekt hoe de EU en haar leden het mondiale bestuur robuuster, effectiever en democratischer kunnen maken.
Een kwestie die multilaterale actie onvermijdelijk maakt, is klimaatverandering. "Na het Akkoord van Parijs van 2015 volgde de sterke Europese green deal," zegt Dijkstra. Dat de EU altijd heeft gepleit voor multilaterale samenwerking – waarbij voortdurend compromissen moeten worden gesloten en het soms aan dynamiek ontbreekt – is begrijpelijk, omdat dit een van haar grondbeginselen is. "Maar de EU heeft een uitgebreid verlanglijstje: sneller vooruitgang boeken op het gebied van klimaatverandering, ervoor zorgen dat de Global South inspraak heeft, en het systeem beschermen tegen ontsporing door één enkele nationale verkiezing."
Dijkstra en zijn team voeren casestudy's uit rond 15 multilaterale instellingen die zich bezighouden met kwesties variërend van klimaatverandering en wereldhandel tot gezondheid, digitale rechten en mensenrechten. "Wat is het onontgonnen potentieel voor hervorming van het mondiale bestuur?" Zijn hypothese is dat de EU niet alles voor elkaar kan krijgen wat ze zou willen, ze zullen keuzes moeten maken. "Wij Europeanen hebben bijvoorbeeld veel zetels in de besluit nemende gremia van het IMF [Internationaal Monetair Fonds] en de Wereldbank. Dat is niet erg democratisch. Misschien moeten we een aantal van onze privileges opgeven om die organisaties duurzaam te maken."
Het Horizon-initiatief van de EU – het belangrijkste financieringsprogramma van de Europese Commissie voor onderzoek en innovatie – ging in 2021 van start en loopt tot 2027. De projecten omvatten meer dan alleen onderzoek, zegt Dijkstra. "Met 14 partners uit de hele wereld stellen we samen een rapport op over de strategische keuzes die de EU moet maken. We zullen vanaf het begin moeten nadenken over hoe we de beleidsvorming kunnen beïnvloeden." Dijkstra gaat trainingen geven over strategische narratieven die de EU bij haar partners zou kunnen gebruiken. "Net als Roberta's project zullen we beleidsterreinen aanwijzen die volgens ons kansen bieden, en tools aanreiken om te helpen bij de implementatie van die narratieven."
Opvattingen en perceptie
Haars project REMIT draait om de vrees dat technologische ontwikkelingen internationale organisaties en bestuur kunnen ondermijnen. Hoe kan de EU zich profileren als een belangrijke speler in de governance van technologie? In dat kader bestudeert Haar het discours en de geopolitiek rondom belangrijke technologieën. "AI is in wezen een ongereguleerd gebied. China, de VS en de EU wedijveren momenteel met elkaar op het gebied van regelgeving. We willen uitvoerbare aanbevelingen doen om de EU te helpen een betere multilaterale speler op dat gebied te worden, bijvoorbeeld door multinationale samenwerking op te bouwen."
Naast het leiden en coördineren van het project gaat Haar onderzoek doen naar het Amerikaanse perspectief op multilateralisme. "We werken aan een casestudy over zowel kwantumtechnologie als 5G en 6G. We willen workshops opzetten om scenario's te testen voor beleidsmakers en, in het ideale geval, serious games ontwikkelen om resultaten te simuleren van verschillende toepassingen van verschillende technologieën."
Dit is de eerste keer dat Haar een project van deze omvang coördineert, met 40 onderzoekers en 10 ondersteunende medewerkers. "Het onderwerp is complex, maar we moeten blijven proberen om de onderliggende opvattingen te begrijpen. We willen begrijpen hoe actoren zichzelf zien en hoe ze worden misbegrepen door anderen. Hoe kunnen we zorgen voor een beter begrip als basis om vooruitgang te boeken?"
De EU is een "complex wezen," zegt ze, waarin nationale belangen niet noodzakelijkerwijs samenvallen met een gezamenlijke Europese visie. Maar ze wijst erop dat grote wereldspelers als de VS en China ook niet monolithisch zijn; ook zij hebben te kampen met interne meningsverschillen op verschillende niveaus.
Roberta Haar is hoogleraar Foreign Policy Analysis and Transatlantic Relations aan het University College Maastricht en de Faculty of Science and Engineering.
De toekomst van samenwerking
Ondanks al het interne gekibbel denkt Dijkstra dat de EU een grotendeels coherente visie op multilateralisme heeft. "Er zijn uitzonderingen, zoals het stemgedrag in de VN over Israël en Palestina laat zien, maar op het gebied van wereldhandel, gezondheid, internationale regels en mensenrechten heeft de EU al lange tijd een gezamenlijke lijn." Hij wijst op de WHO als voorbeeld van een multilaterale organisatie die onpartijdig medisch advies gaf tijdens de covid-pandemie.
Daarnaast zijn Horizon-subsidies van de EU zelf bevorderlijk voor een verscheidenheid aan stemmen. "Je krijgt de subsidie niet als je een groep vrienden bijeenzet," zegt Dijkstra. "Je moet een samenwerkingsverband hebben van wetenschappelijke en niet-wetenschappelijke partners, denktanks en maatschappelijke organisaties van binnen en buiten de EU. Ik denk dat ook dat getuigt van toewijding aan multilateralisme."
Internationale samenwerking helpt conflicten te voorkomen, zegt hij. "Natuurlijk gaan er wel eens dingen mis. We proberen uit te zoeken wat daar precies de oorzaak van is, om zo tot verbetering te komen. Maar we moeten ook erkennen hoe goed dingen ook gaan onder de gegeven omstandigheden." Ondanks de uitdagingen blijft het duo optimistisch. Haar: "Zodra alle partijen zich realiseren dat ze het gemeenschappelijke doel delen om wereldwijde problemen op te lossen, kunnen er geweldige dingen gebeuren."
Tekst: Florian Raith
Illustratie: Ted Struwer
Hylke Dijkstra is hoogleraar International Security and Cooperation aan de Faculty of Arts and Social Sciences en directeur van het onderzoeksprogramma Politics and Culture in Europe.
Lees ook
-
“Ik ben er trots op dat onze nieuwe groep Circular Plastics het eerste volledig eigen onderzoek publiceerde”, zegt Kim Ragaert. Drie jaar geleden, bij haar start in Maastricht, zette ze de onderzoeksgroep op. Inmiddels staat ze aan de basis van menige innovatie op het gebied van plasticrecycling en...
-
Bloedprikken, een infuus aanleggen of in het oor kijken; zelfs ogenschijnlijk eenvoudige medische handelingen kunnen bij kinderen angst, pijn en stress veroorzaken. Volgens kinderarts-intensivist Piet Leroy zijn comfort en vertrouwen net zo belangrijk als de medische behandeling zelf. Hij onderzoekt...
-
De Universiteit Maastricht draagt zorg voor veel markante gebouwen die we allemaal kennen. Bijvoorbeeld de Turnzaal van de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen. Lees meer over de oudste turnzaal van Nederland.
