Word wakker, immuunsysteem!!
Hij weet zeker dat ze iets op het spoor zijn. Ze zagen het eerst bij een klein groepje patiënten met vergevorderde kanker en nu staan ze op het punt een grotere patiëntengroep de nieuwe, experimentele behandeling te geven. Dr. Ludwig Dubois en zijn collega’s onderzoeken de combinatie bestraling en immuuntherapie tegen kanker. “Kanker kan groeien in mens of dier, doordat het immuunsysteem de celmutaties niet meer herkent. We geven het immuunsysteem feitelijk een goede wake-up call: ga eens doen waarvoor je bedoeld bent.”
De behandeling als auto
Immuuntherapie bestaat in vele vormen. Ludwig Dubois en zijn collega’s gebruiken een specifiek molecuul (voor de kennis: een immunecytokine gebaseerd op Interleukine-2). Dit molecuul geeft het immuunsysteem een flinke boost, nadat het via het bloed van de patiënt rechtstreeks naar de tumor gebracht is. In combinatie met een enkelvoudige dosis bestraling, lijkt deze therapie heel effectief. Zeker in combinatie met nog een molecuul, dat de onderdrukking van het immuunsysteem opheft; de immuun checkpoint inhibitoren. Dubois: “We vergelijken het met een auto op een neerwaartse helling. Bestraling is de GPS, de immuuntherapie is het gaspedaal dat ingedrukt wordt en de immuun checkpoint inhibitoren halen de voet van het rempedaal af.”
“Deze wetenschappelijke studie was onze redding”
Toen Carla Reintjens uit Eijsden werd gevraagd deel te nemen aan een wetenschappelijk onderzoek naar immuuntherapie was het voor haar man meteen duidelijk: “Dat was onze redding! Ik vond het een goed verhaal, want ik las op internet alleen maar positieve dingen over immuuntherapie.” En hoewel Carla er best tegenop zag, zei ze uiteindelijk ‘ja’. Twee-en-half jaar later is ze nog altijd kankervrij.
Verrassend goede resultaten…
Tot hun eigen verrassing waren de eerste resultaten in muizen (zelfs zonder de inhibitoren) spectaculair. “Muizen met een tumor genazen in 75% van de gevallen volledig en ze waren ook 150 dagen later nog kankervrij. Toen ze daarna opnieuw tumorcellen kregen ingespoten, herkende het immuunsysteem in het gros van de gevallen de kanker en ruimde het spontaan op. Je traint dus eigenlijk het organisme om dezelfde kanker in de toekomst ook op te ruimen.” En hoe zit het dan met uitzaaiingen, die soms nog niet eens opgespoord zijn? “Twintig procent van de uitzaaiingen verdween ook langdurig in ons muismodel, zonder dat ze bestraald waren.”
…ook in de eerste zes behandelde patiënten
De volgende stap, een eerste kleine studie in mensen, werd gedaan met medewerking van zes patiënten in een vergevorderd stadium van kanker, bij wie veel behandelingen niet meer werken. Het doel van deze studie was primair het bepalen van de maximum dosis bestraling en imuuntherapie. Bij welke dosis zijn de neveneffecten behandelbaar en acceptabel? Wat het therapeutisch effect op de ziekte is, was slechts een secundaire vraag. “Die studie was twee jaar geleden af en twee van die zes patiënten zijn sindsdien niet verder achteruit gegaan, oftewel progressievrij. Er moet daar iets zijn. Het lijkt in patiënten bevestigd te worden wat we in proefdieren al zagen.”
De eerstvolgende studie
Eerst moet de Medisch Ethische Toetsings Commissie (METC) het onderzoek onder honderd patiënten met niet-kleincellige longkanker en maximaal vijf uitzaaiingen goedkeuren, waarna deze in verschillende Europese instituten kan worden uitgevoerd. Hun primaire tumor zal worden bestraald in combinatie met de twee therapieën die het gaspedaal van het immuunsysteem indrukken en de rem loslaten. En dan maar hopen dat de auto als een zonnetje naar z’n bestemming rijdt.
Dr. Ludwig Dubois werkt samen met prof. dr. Philippe Lambin en hun team is gelieerd aan de UM-onderzoekschool GROW, waar het kankeronderzoek is ondergebracht. Voor de studie in honderd patiënten, verspreid over verschillende Europese onderzoeksinstituten (de fase 2 studie) kregen ze 6,5 miljoen euro subsidie van de Europese Commissie.
De noodzaak van proefdieren
Helaas bestaat er nog geen alternatief voor het gebruiken van muizen voor dit type onderzoek. Vervanging van proefdieren is dus nog een ver toekomstbeeld, maar vermindering en verfijning is al langer dagelijkse praktijk. Dr. Ludwig Dubois: “In de zeventien jaar dat ik dit werk doe, heb ik altijd heel strikt elke proef overwogen: zijn er echt proefdieren nodig en wat is het minimale aantal dat we nodig hebben? Elke proef wordt ethisch gekeurd en ik zou het niet anders willen. Als die onderbouwing er is en patiënten kunnen er mogelijk mee geholpen worden in de toekomst, vind ik het acceptabel. De dag dat de wetenschap een immuunsysteem kan maken zonder proefdieren, teken ik onmiddellijk in. Maar zo ver is het nog niet.”
Lees ook
-
Studenten van de Universiteit Maastricht hebben de Nederlandse finale van de studentencompetitie Ecotrophelia gewonnen. Met een drinkazijn op basis van appelciderazijn, fruit en kruiden wonnen zij de eerste prijs
-
Mayke Oosterloo is bewegingsstoornissen neuroloog in het Maastricht UMC+ en onderzoeker bij instituut MHeNs van Maastricht University. Op de poli en in verschillende verpleeghuizen in Limburg begeleidt en behandelt ze patiënten (en hun naasten) met de ziekte van Huntington
-
Bloedprikken, een infuus aanleggen of in het oor kijken; zelfs ogenschijnlijk eenvoudige medische handelingen kunnen bij kinderen angst, pijn en stress veroorzaken. Volgens kinderarts-intensivist Piet Leroy zijn comfort en vertrouwen net zo belangrijk als de medische behandeling zelf. Hij onderzoekt...
