Afscheidsinterview Annemie Mordant

"Ondersteunend en wetenschappelijk personeel kan veel van elkaar leren"

Al 40 jaar is Annemie Mordant ervan overtuigd dat wetenschappelijk en ondersteunend personeel samen sterker staan. Ze heeft zich er tot haar pensioen, als afdelingshoofd van MEMIC (het centrum voor research data management), voor ingezet om WP’ers en OBP’ers optimaal de samenwerking te laten aangaan. “We kunnen allemaal van elkaar leren en elkaar versterken bij de uitvoering van onderzoek, ieder vanuit de eigen expertise.” In 40 jaar tijd heeft Mordant veel zien veranderen op het gebied van onderzoeksondersteuning. Van digitalisering tot strengere wetgeving tot Open Science. Hoe kijkt ze, nu ze met pensioen gaat, terug op 40 jaar research data management?

Mordant komt nog uit de tijd waarin papieren en telefonische enquêtes dé manieren van dataverzameling waren. Ze begon haar carrière als diëtiste bij voedingsonderzoek, maar raakte al snel gecharmeerd van de onderzoekswereld. Zo ruilde ze het vak van diëtiste in om meer te weten te komen over wetenschappelijk onderzoek én hier optimaal bij te ondersteunen.

In die tijd raakte ze ook gefascineerd door dataverzameling, datagebruik en dataopslag. In 1983 tekenden Mordant en haar collega’s onderzoeksresultaten nog in op de computer. “Er was maar één VAX-computer beschikbaar in het BioMedisch Centrum”, vertelt Mordant. Ze kon alleen maar denken “Hoe werkt zo’n computer nu eigenlijk?”. Zo raakte ze geïnspireerd om zich in IT te verdiepen via avondopleidingen. “Ik wilde begrijpen hoe bepaalde processen precies werken”, legt ze uit.

Kruisbestuiving WP’ers en OBP’ers via MEMIC

Met veel ICT- en onderzoekskennis op zak startte Mordant in 2001 bij MEMIC, destijds als datamanager. MEMIC is het centrum voor data- en informatiemanagement voor de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences van Maastricht University en het MUMC+. Het centrum ondersteunt onderzoekers, PhD’ers en studenten bij dataverzameling en informatiemanagement op weg naar nieuwe kennis. Mordant legt uit: “Goede en betrouwbare data is hierbij essentieel, zeker als je data wilt hergebruiken.”

Mordant gelooft er al haar hele carrière stellig in dat wetenschappelijk personeel (WP’ers) en ondersteunend personeel (OBP’ers) niet los van elkaar moeten werken. De samenwerking tussen beide staat bij MEMIC centraal. Ze legt uit: “We kunnen elkaar verder helpen door al vanaf de onderzoeksvraag samen op te trekken. Van opgedane ervaringen worden we allemaal beter. Wij kunnen zo steeds beter ondersteunen en onderzoekers kunnen een deel van hun onderzoek laten uitvoeren door MEMIC. Een mooie kruisbestuiving dus!”

Eén loket voor onderzoeksondersteuning

Mordant onderstreept het belang van onderzoeksondersteuning bij alle stappen van onderzoek en ziet daarvoor het liefst één loket waar onderzoekers met al hun vragen terecht kunnen. De onderzoeksondersteuning door MEMIC en de georganiseerde kruisbestuiving die MEMIC faciliteert, is tamelijk uniek op Nederlandse universiteiten. Mordant licht toe: “Het unieke is dat we ook zelf uitvoeren wat we adviseren. Juist door het uitvoeren van onderzoek leren we continu bij.”

Mordant gaat verder: “Op veel universiteiten is onderzoeksondersteuning centraal georganiseerd vanuit de universiteitsbibliotheek. De bibliotheek is verantwoordelijk voor wetenschappelijke output van publicaties en artikelen en ook voor data. Maar het vereist veel meer specialistische expertise om bijvoorbeeld op de juiste manier te werken met data of een app te bouwen voor dataverzameling. Bovendien speelt privacy een rol. Bij MEMIC zijn we hierin gespecialiseerd en kijken we hoe we onderzoekers optimaal kunnen faciliteren, rekening houdend met geldende wet- en regelgeving.”

Het unieke is dat we ook zelf uitvoeren wat we adviseren. Juist door het uitvoeren van onderzoek leren we continu bij.
Annemie Mordant

Succesvolle samenwerking WP’ers en OBP’ers

Een onderzoeker die kan meepraten over een geslaagde samenwerking tussen WP’ers en OBP’ers is prof. IJmert Kant. Hij is Professor in Occupational Epidemiology bij de School for Public Health and Primary Care én is een oud-collega van Mordant. Ook was hij de moderator tijdens haar afscheidssymposium op 14 september. Ze kennen elkaar nog van de vakgroep epidemiologie, waar Mordant naar eigen zeggen geleerd heeft hoe je in wetenschappelijk onderzoek theorie en praktijk combineert.

Ook nu nog werken Mordant en Kant regelmatig samen. Kant vertelt: “MEMIC helpt onze vakgroep om gebruik te maken van beschikbare kennis, data efficiënt te verzamelen en deze volgens de wetgeving op te slaan.”

Mordant vult hem aan: “Wij vinden het belangrijk om bij het hele traject mee te kijken. Veertig jaar geleden vroeg een subsidiegever niet hoe je data verzamelt en met de data omgaat. Tegenwoordig moet je al bij de aanvraag van subsidie een datamanagementplan hebben. MEMIC helpt daarbij. We hebben bijvoorbeeld professionele templates ontwikkeld waarmee onderzoekers zelf een datamanagementplan kunnen invullen en er is een AVG-register waarin belangrijke juridische vragen gesteld worden.”

IJmert Kant
Prof. IJmert Kant.

Continue verandering

Research data management heeft niet stilgestaan in de veertig jaar dat Mordant, vanaf haar eerste onderzoek als diëtiste tot haar pensioen, in het veld heeft gewerkt. Zo kwam in de jaren ’90 het wereldwijde web op en ontstonden later Open Science en Open Access. Daarnaast komt er continu strengere wet- en regelgeving. Ook nieuwe ontwikkelingen zoals de komst van de FAIR-principes en AI zorgen voor een continu veranderende vraag naar ondersteuning bij research data management.

Kant concludeert: “De inhoud van ons werk verandert voortdurend door technische, juridische en maatschappelijke ontwikkelingen. Onderzoeksondersteuning en onderzoek op elkaar afstemmen is ingewikkelder geworden, terwijl het belang van die afstemming tegelijkertijd groter is geworden om tijdig op al deze veranderingen te kunnen inspelen.”

Mordant gelooft in een iteratieve werkwijze (al doende leren en steeds bijsturen) om mee te gaan met veranderingen. “. Bij MEMIC staan we steeds voor twee uitdagingen: weten waar de onderzoeker zich mee bezighoudt én daarvoor de juiste kennis en techniek in huis hebben (of zoeken waar die beschikbaar zijn). Door daarin wendbaar te blijven, kunnen we onderzoekers ook in de toekomst goed ondersteunen.”

Veertig jaar geleden vroeg een subsidiegever niet hoe je data verzamelt en hoe je met de data omgaat. Tegenwoordig moet je al bij de aanvraag een datamanagementplan hebben.
Annemie Mordant

“Onderzoek moet uitvoerbaar blijven”

Of die veranderingen soms niet lastig zijn? Mordant moet toegeven dat de toenemende wet- en regelgeving onderzoek doen moeilijker maakt. “Natuurlijk is het heel belangrijk om met privacygevoelige data om te gaan volgens alle wet- en regelgeving. Maar we moeten er ook voor zorgen dat onderzoek mogelijk blijft. Onderzoekers worden moe van steeds ‘nee’ krijgen, zeker als ze met veel energie een subsidieaanvraag gehonoreerd hebben gekregen. Daarom zoeken we bij MEMIC graag vanaf het begin van een onderzoeksproject naar oplossingen binnen de wet- en regelgeving.”

Een belangrijke tool die MEMIC heeft ontwikkeld om aan de nieuwe privacywetgeving te voldoen, is Ldot. Hiermee kunnen onderzoekers persoonsgegevens apart opslaan van de antwoorden die respondenten geven. “Zo kun je als onderzoeker wel de resultaten gebruiken, maar niet herleiden van wie welk resultaat is”, legt Mordant uit.

Ook Kant heeft positieve ervaringen met dit systeem. “Wij doen onder meer onderzoek naar duurzame inzetbaarheid van brandweermedewerkers. Automatiseren en digitaliseren is bij dit grootschalige onderzoek hard nodig, dus zijn we met MEMIC gaan praten over de mogelijkheden. Het Ldot-systeem is voor ons heel handig. Zo kunnen er per keer duizenden onderzoeksuitnodigingen verstuurd worden. Daarna wordt automatisch bijgehouden wie deelneemt en wie de enquête heeft ingevuld. Het is fijn dat dit proces voorgeprogrammeerd en volgens alle wetgeving verloopt, terwijl we wel grip hebben op wat er gebeurt.”

Natuurlijk is het heel belangrijk om met privacygevoelige data om te gaan volgens alle wet- en regelgeving. Maar we moeten er ook voor zorgen dat onderzoek mogelijk blijft.
Annemie Mordant

Wandelend haar prepensioen tegemoet

Binnenkort geeft Mordant het stokje als MEMIC-afdelingshoofd door aan adjunct-diensthoofd Jacqueline Pisters om te genieten van haar prepensioen. Op donderdag 14 september werd Mordant al in het zonnetje gezet tijdens het afscheidssymposium “40 jaar onderzoeksondersteuning binnen Life Sciences”. Ze ontving daar ook het gouden hart van MUMC+ als dank voor haar inzet de afgelopen 40 jaar.

Mordant kijkt met een goed gevoel terug én vooruit: “Ik laat met MEMIC iets moois achter en heb er vertrouwen in dat MEMIC samen met andere onderzoeksondersteuners dat ene loket kan vormen waar een onderzoeker met al zijn onderzoeksvragen terecht kan. Ik hoop dat onderzoekers en ondersteuners elkaar blijven versterken.”

Of Mordant plannen heeft voor de komende tijd? Haar cadeautip op de symposiumuitnodiging verklapt al iets: een bijdrage voor wandelschoenen. Ze verslijt deze schoenen in rap tempo als wandelliefhebber. “Graag wandel ik met mijn nordic walking-groep samen. Ik ben en blijf een echte teamplayer. Op het werk, maar ook daarbuiten.”

Ik hoop dat onderzoekers en ondersteuners elkaar blijven versterken.
Annemie Mordant

Tekst: Romy Veul

Lees ook

  • Als patiënt in een ziekenhuis zie je dagelijks veel verschillende gezichten aan je bed: een verpleegkundige die je bloeddruk meet, een arts of verpleegkundig specialist die jou informeert over het zorgplan en een voedingsdeskundige die jou voorziet van het juiste eten en drinken. Hoewel al deze...

  • Berta Cillero Pastor is universitair hoofddocent en groepsleider bij het MERLN Institute for Technology-Inspired Regenerative Medicine. Haar onderzoek richt zich op massaspectrometrie (imaging) om inzicht te krijgen in moleculen in cellen en weefsels voor biomedisch onderzoek.

  • Op 8 februari 2024 promoveerde Janine Ziemons aan Maastricht University op het proefschrift The role of the gut microbiota in human cancer, the power of an equilibrium. Dit proefschrift is het resultaat van Ziemons’ onderzoek naar de rol van het microbioom in kanker - dikkedarmkanker maar ook...