Afgezien van de logistieke uitdagingen van thuis werken (en leven), is er ook nog het psychologische aspect. UM-psycholoog Liesbeth Mouha en haar collega’s zijn naadloos overgeschakeld op ‘online-only’. De meesten van hen wonen in België, maar de IT-infrastructuur van de UM kan dat wel aan. Verder kunnen Mouha en haar man elkaar helpen door zich om beurten om hun kleine kinderen te bekommeren.

Mouha omschrijft de overgangsperiode als “heel druk maar ok”. Ze was bang dat veel studenten die een afspraak hadden deze zouden afzeggen, maar toen ze videobellen als alternatief aanbood, gingen de meeste afspraken gewoon door. “We hebben zelfs 16 nieuwe aanmeldingen deze week, wat boven het gemiddelde is, dus we zijn blij dat we nog steeds iedereen kunnen helpen die graag met iemand wil praten.”

Vanuit je (on)gemakkelijke stoel

“De online-sessies werken eigenlijk heel goed. Misschien krijg je bij de eerste ontmoeting niet zo’n goede indruk van hoe het met iemand gaat, omdat het lastiger is om de non-verbale signalen te lezen. Maar aan de andere kant zitten mensen in hun eigen kamer, waar ze zich thuis voelen, en niet in mijn kantoor, dus dat kan misschien zelfs een voordeel zijn.”

Sommige interventies moeten een beetje worden aangepast, maar de sessies blijven grotendeels hetzelfde. Het team probeert zo benaderbaar mogelijk te blijven, nu de consulten in de spreekkamer zijn gecanceld. “We kijken of chatten tot de mogelijkheden behoort, maar het belangrijkste wat je moet weten is dit: we hebben plek voor je en je kunt een afspraak maken via de website. Gaat het om langdurige therapie of dringende kwesties, neem dan contact op met je huisarts.”

Hoewel covid-19 dus van invloed is op hun werkomstandigheden, hebben de UM-psychologen er verder nog maar heel weinig van gemerkt. “Het is natuurlijk een heel moeilijke situatie. Maar mensen die al moeite hadden met eenzaamheid, hebben nu het gevoel dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten – we zijn allemaal letterlijk geïsoleerd. Er heerst een gevoel van solidariteit. En rond de universiteit en via sociale media ontstaan er zo veel mogelijkheden voor digitaal contact dat mensen er relatief goed mee omgaan.”

Zoals Epictetus al zei…

Het is een natuurlijke reactie om je over te geven aan paniek of neerslachtigheid, maar je moet je er bewust van zijn en op je hoede blijven. “Je hersenen hebben de neiging om je te vertellen dat er een ramp dreigt. Zo bereiden ze je voor op gevaar. Als je het gevoel hebt dat je de controle verliest en in paniek raakt, maak dan onderscheid tussen datgene waar je wel en geen controle over hebt. Doe dan het volgende: richt je op de dingen waar je controle over hebt, en laat los waar je toch niks aan kunt veranderen. Dit zal je een gevoel van opluchting geven.”

Zaken waar je de regie over kan en zou moeten houden zijn de structuur van je dagen, je eigen grenzen, je gewoontes en je gedachten. “Al die dingen die structuur aan je dag gaven vallen weg, dus zorg ervoor dat je altijd rond dezelfde tijd opstaat en naar bed gaat, maak een weekschema, beslis wanneer je wilt werken en wanneer je wilt ontspannen.”

Anderhalve meter afstand is een goed begin voor het stellen van grenzen, maar mensen moeten ook aandacht schenken aan hun sociale contacten en hun nieuwsconsumptie. “Ik heb met mijn man afgesproken dat we een keer per dag het nieuws checken en er maar twee keer per dag over praten. Daar zijn we nogal streng in, maar ik moet positief blijven. Het is begrijpelijk dat mensen de neiging hebben om de hele tijd over de pandemie te praten, maar je moet grenzen stellen voor jezelf en die ook bij anderen bekend maken.”

Om positief gestemd te blijven, raad Mouha aan om de natuur op te zoeken (voor zover dat mag op de plek waar je woont). “Het klinkt heel simpel, maar het is een goed antigif tegen de opsluiting in je eigen hoofd en huis. Het is goed om eraan herinnerd te worden dat de echte wereld gewoon doordraait. Het is ook belangrijk dat je je angst om naar buiten te gaan binnen de perken houdt.”

Een ramp, maar ook een kans

Elke ramp biedt ook een kans. “Er is altijd een positieve kant, maar je moet die wel willen zien. We weten bijvoorbeeld dat het drie tot vijf weken duurt voor je je een gewoonte hebt eigengemaakt. Je kunt je jezelf de vraag stellen: ‘Wat mis ik in mijn dagelijks leven? Wat wil ik van deze situatie leren?’ Nu je niet meer aan je oude gewoontes kunt vasthouden, is het de uitgelezen tijd om nieuwe fysieke en mentale gewoontes aan te leren voor wanneer dit allemaal voorbij is.”

En dit gaat op een gegeven moment allemaal voorbij. Dus het is misschien de juiste tijd om na te denken over prioriteiten, en om het fysieke contact te leren waarderen waar we nu het nu zonder moeten stellen. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje. En misschien niet alleen in deze zware tijden.