“Voor de technische kant van het verhaal is heel veel aandacht, maar het individuele gedrag wordt cruciaal,” zegt Crutzen. Je zou het virus op een asymptomatische manier kunnen hebben, zonder dit zelf te weten; je denkt misschien dat het geen kwaad kan om handen te schudden met een collega die in het weekend aan triatlon doet. Maar je weet misschien niet dat zij voor een ouder familielid zorgt. “Dat is het probleem: je ziet het niet, maar je moet je er wel bewust van zijn.”

“Het gaat erom hoe je het framet,” zegt Kok. “Als je aan mensen vraagt of ze bang zijn om het virus te krijgen, zullen ze meestal zeggen van niet. Maar als je ze vraagt of ze iemand anders willen besmetten, zeggen ze zeker van niet.” Waar het om gaat is dat mensen offers moeten brengen – zoals 1,5 meter afstand houden – zonder enig direct voordeel. “Het is net zoiets als stappen zetten om het milieu te beschermen of vrouwen die stoppen met roken tijdens de zwangerschap.”

“Gedragsverandering is mogelijk, natuurlijk,” zegt Kok, die eraan toevoegt dat het “tijd kost… veel tijd.” Hij weet nog dat zijn docenten rookten tijdens colleges. Het zou ongehoord geweest zijn om er iets van te zeggen. Het duurde 50 jaar, maar inmiddels is het geen acceptabel gedrag meer. “Het doel verandert voortdurend,” waarschuwt Crutzen. “Als er nieuwe kennis is over het virus en de maatregelen van de overheid veranderen, moeten we de aanbevelingen voor gedragsveranderingen misschien aanpassen.”

De UM doet haar best om realistische regels duidelijk te communiceren en uit te leggen waarom ze nodig zijn. “Mensen moeten begrijpen dat ze in de eerste plaats een gevaar voor anderen zijn,” zegt Kok. Hij voegt eraan toen dat, hoewel het een goed advies is om je gezicht niet aan te raken, “het geen zin heeft om dat tegen mensen te zeggen, omdat je niet van ze kunt verwachten dat ze die neiging kunnen bedwingen. Dus regelmatig handen wassen is een betere optie. Het zijn maar weinig regels, en ze zijn duidelijk – de aanpak is pragmatisch.”

De alomtegenwoordigheid van covid-19 in de media zou wel eens nuttig kunnen zijn. “De meeste mensen zullen beseffen hoe ernstig dit is en ze zullen dus tot alles bereid zijn,” zegt Crutzen. “Maar zelfs al hebben mensen de beste bedoelingen, je moet je toch realiseren dat het niet de hoogste prioriteit zal hebben. Ze komen hier om te werken.” De UM heeft een omgeving gecreëerd die het makkelijk maakt om de regels te volgen, van reminders en desinfecterende handgel tot pijlen op de vloer.

Maar zoals iedereen met vrijwel niet gebruikte hardloopschoenen zal kunnen bevestigen: het is moeilijk om nieuwe gewoontes aan te leren. “Mensen moeten elkaar eraan helpen herinneren en aanmoedigen,” legt Kok uit. “Als alle anderen zich aan de regels houden, is het veel makkelijker om dat zelf ook te doen. Dus jouw rol is misschien is niks meer dan bijdragen aan een cultuur waarin collega’s die contact hebben met kwetsbare mensen, het niet gênant vinden om 1,5 meter afstand te houden.”

Naast het geven van wederzijdse steun, moeten we elkaar ook durven aanspreken op elkaars gedrag. “Ik werk in Randwyck en we lopen vaak langs het ziekenhuis. Voordat we gingen thuiswerken, was er een beveiliger die aan je vroeg of je hier echt moest wezen of dat het gewoon een handige route was,” zegt Crutzen. “Als mensen zijn opgeleid om dit op een vriendelijke manier te doen, ontstaat er geen conflict en helpt het je om je gedrag te veranderen.”

Kok toont zich realistisch: “Het gaat tijd kosten om het voor elkaar te krijgen. We hebben feedback nodig om de misverstanden en praktische problemen te begrijpen, om vervolgens de boodschap aan te passen.” Op basis van de resultaten van de testperiode in TS 53 en UNS40/50 wordt bepaald of een complete herstart in september mogelijk zal zijn.

Tot slot vat Crutzen alles nog een keer samen: “Je moet begrijpen waarom deze maatregelen nodig zijn. Je moet bijdragen aan het creëren van een sociale omgeving waarin het makkelijk is om het juiste te doen. En je moet beseffen dat het moeilijk zal zijn om het vol houden, dat er soms een terugval zal zijn in het oude gedrag. Dus je moet blijven opletten en jezelf er iedere dag – of eigenlijk een paar keer per dag - aan herinneren om van dat veilige gedrag een gewoonte te maken.”

De basisregels van het Smart Start-up-protocol van de UM (en sowieso een heel zinvol advies…):

• Houd 1,5 meter afstand (en zelfs als je arm langer is, schud geen handen).
• Als jij of iemand anders met wie je in contact bent geweest griepachtige verschijnselen hebt, blijf thuis.
• Was regelmatig je handen (minstens 6 keer per dag).
• Nies of hoest in je elleboog.
• Als je je neus hebt gesnoten, gooi het papieren zakdoekje dan onmiddellijk weg en was je handen.
• Draag mondkapjes als je vanwege je werk dicht bij mensen moet zijn.
• Herinner elkaar eraan dat je de regels moet volgen.

Tekst: Florian Raith