Beïnvloeden hittegolven de beroepskeuzes die we maken?

Het tekort aan onder andere zonnepaneleninstallateurs en isolatiespecialisten wordt steeds groter. Ondertussen is de behoefte aan die professionals door de klimaatverandering groter dan ooit. Een mogelijke oorzaak voor die scheefgroei is dat de hitte onze baankeuzes beïnvloedt. Hoe dat precies zit? Daar doet dr. Nico Pestel momenteel onderzoek naar. Hij werkt als universitair hoofddocent bij het Research Centre for Education and the Labour Market (ROA) aan de Universiteit Maastricht. Zijn centrale onderzoeksvraag luidt: ‘Wat is de invloed van hitte op beroepskeuzes?’. Gaan we bijvoorbeeld meer op kantoor werken nu de weersomstandigheden extremer worden?

Lastige paradox

Pestel spreekt van een lastige paradox. “Er zijn grote tekorten aan arbeidskrachten in industrieën die cruciaal zijn om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Zo is er een tekort aan installateurs van zonnepanelen, aan isolatiespecialisten en aan mensen in de bouw in het algemeen. Het is goed mogelijk dat die tekorten deels worden veroorzaakt door de klimaatverandering, terwijl deze professionals tegelijkertijd belangrijk zijn om diezelfde klimaatverandering een halt toe te roepen.” Hij licht toe: “In dit soort banen word je veel blootgesteld aan de weersomstandigheden en het gaat vaak om zwaar lichamelijk werk. Door hitte wordt dat werk minder aantrekkelijk.”  

Juist in de beroepen die hard nodig zijn voor de energietransitie bestaan tekorten. De weersomstandigheden spelen daarin mogelijk een rol.  

Invloed van het weer op beroepsbeslissingen

Pestel is net gestart met zijn onderzoek naar de impact van hitte en hittegolven op keuzes voor beroepen waarin je veel wordt blootgesteld aan de zon. Het onderzoek wordt gefinancierd met een beurs van het NWO. Pestel kwam op dit onderwerp door een eerdere studie naar het effect van de weersomstandigheden op de auto die mensen kopen. Pestel vertelt: “Eigenlijk zou zo’n langetermijnbeslissing niet beïnvloed moeten worden door het weer op de aankoopdag. Maar uit de studie kwam naar voren dat mensen hun keuzes wel degelijk afstemmen op het weer van die dag.”

Pestel was benieuwd of iets soortgelijks ook geldt voor beroepskeuzes. “Ook een keuze voor je werk maak je voor de langere termijn. Van beroep of baan wisselen kan, maar is niet altijd even makkelijk. Ik was dan ook benieuwd of het ervaren van een hittegolf of hitteschok (één of enkele hete dagen) je werkkeuzes beïnvloedt. In de toekomst gaan we door klimaatverandering meer hitteschokken zien. Waarschijnlijk speelt bij werkkeuzes dus niet alleen het weer op dat moment mee, maar ook de verwachting van toekomstige hitteschokken.”

Economie en klimaatverandering

Al sinds het begin van zijn carrière betrekt Pestel klimaatverandering bij zijn economische onderzoek, maar hij is één van de weinige economen die dat doet. Hij schreef zelfs een paper over de vraag “Why do relatively few economists work on climate change?”. Daaruit kwam naar voren dat economen klimaatverandering vooral zien als een natuurwetenschappelijk onderwerp. Maar ook economen spelen bij vraagstukken rondom klimaatverandering een cruciale rol, zo vindt Pestel.

Hij licht toe: “We hebben dankzij klimaatonderzoekers helder hoe het klimaatprobleem eruitziet en wat de scenario’s zijn als we bepaalde doelstellingen wel of niet halen. Nu is het aan sociaal-wetenschappers en economen om tot oplossingen te komen. Hoe kunnen we het doel van minder uitstoot van broeikasgassen zo efficiënt mogelijk bereiken? Daar komen economische vraagstukken bij kijken. Is het bijvoorbeeld zinvol om belasting op CO2 te heffen of om een prijs voor CO2-uitstoot te rekenen?”

Eerste onderzoek

Pestel is voor zover hij weet de eerste die specifiek onderzoek doet naar de impact van hitte op baankeuzes. Voor zijn onderzoek heeft hij net een data-aanvraag gedaan bij het Centraal Bureau voor de Statistiek. Hij legt uit: “Ik ga micro-data uit Nederland gebruiken over de werkgeschiedenis van individuen. Die data wil ik afzetten tegen gegevens over de weersomstandigheden per gemeente. Als er in een jaar een extreme hittegolf is geweest, vergroot dit dan de kans dat mensen met bepaalde beroepen in dat jaar of het jaar erna overstappen op een baan waarin ze minder last hebben van hitte?”

Daarnaast gaat Pestel kijken of de keuze van jongeren voor een beroepsopleiding wordt beïnvloed door de weersomstandigheden. “Stel: je moet een keuze maken voor een mbo-opleiding en je ervaart een hittegolf. Kies je er dan door het weer voor om bijvoorbeeld toch maar geen dakdekker te worden? Ook dat wil ik onderzoeken.”

Pestels voorlopige hypothese? “Ik verwacht dat mensen die een hittegolf ervaren minder vaak voor een beroep of beroepsrichting kiezen waarin ze veel worden blootgesteld aan de weersomstandigheden en/of lichamelijk zwaar werk verrichten. Mijn verwachting is dat zij vaker voor andere beroepen, zoals een kantoorbaan, kiezen.”

Ik voorspel dat mensen vaker kiezen voor (opleidingen voor) kantoorwerk als ze net een hitteschok of hittegolf hebben ervaren.  

- Nico Pestel

Beleidsimplicaties

Eén van Pestels belangrijkste redenen om dit onderzoek te doen, is dat zijn onderzoek belangrijke beleidsimplicaties kan hebben. “Bepaalde beroepen zijn voor energietransitie heel belangrijk. Beleidsmakers weten dankzij dit onderzoek of het nodig is om die beroepen aantrekkelijker te maken en kunnen vervolgens nadenken over manieren daarvoor.”

Ook voor de academische wereld is het onderzoek interessant. Pestel licht toe: “In de wetenschap is veel interesse in hoe mensen beslissingen maken. Dit onderzoek laat zien hoe mensen beslissingen nemen over hun beroep en in hoeverre ze door externe factoren worden beïnvloed. Dat is ook voor andere beslissingsprocessen relevant om te weten.”

Toekomstverwachtingen?

Ondanks de tekorten aan bepaalde professionals op de arbeidsmarkt, ziet Pestel de toekomst niet per se pessimistisch in. “Hoe de tekorten aan bepaalde beroepen zich ontwikkelen, hangt van allerlei factoren af”, zo benadrukt hij.

“We zien inderdaad grote tekorten in Nederland in beroepen die voor de energietransitie hard nodig zijn. Maar zowel aan de vraag- als aan de aanbodkant kunnen we daar actie op ondernemen. Aan de vraagkant moeten we kijken hoe we die beroepen aantrekkelijker kunnen maken, bijvoorbeeld door de lonen te verhogen of betere arbeidsomstandigheden te bieden. Aan de aanbodkant ligt er misschien een kans in jongeren intrinsiek motiveren om in technische beroepen te werken waarmee ze klimaatverandering helpen tegen te gaan. Het kan hen veel voldoening geven om te weten dat ze met hun werk iets bijdragen in de strijd tegen klimaatverandering. Daar liggen wellicht nog belangrijke kansen om de tekorten op te lossen en zo steviger te staan in de strijd tegen klimaatverandering.”


Tekst: Romy Veul

Lees ook

  • In je eentje verhuizen naar een nieuw land met een andere cultuur en taal en zonder supportnetwerk is niet niks. Mastersstudente Beverlianne wist na haar aankomst in Maastricht daarom al snel dat ze betrokken wilde raken bij de lokale gemeenschap. Via het Personal & Professional Development Portal...

  • Bloedprikken, een infuus aanleggen of in het oor kijken; zelfs ogenschijnlijk eenvoudige medische handelingen kunnen bij kinderen angst, pijn en stress veroorzaken. Volgens kinderarts-intensivist Piet Leroy zijn comfort en vertrouwen net zo belangrijk als de medische behandeling zelf. Hij onderzoekt...

  • Eerste generatie niet-westerse immigrantenvrouwen competitiever dan Nederlandse vrouwen. Dit en meer blijkt uit onderzoek door Dr. Özge Gökdemir en Prof. Devrim Dumludağ van de Universiteit Maastricht.