Daarnaast is Savelkoul hoofd van de afdeling Medische Microbiologie, die al jaren nauw samenwerkt met de GGD Zuid Limburg. “Wij hebben in de coronacrisis meteen onze verantwoordelijkheid genomen en zijn volop voor de diagnostiek van de coronatesten gegaan”, vertelt zijn collega Petra Wolffs, assistant professor en voorzitter van de CAPHRI-onderzoekslijn Health Inequities and Societal Participation (HISP). Het gaat daarbij om de analyse van monsters van GGD-teststraten, maar ook van onder andere huisartsen en testen die in het MUMC+ worden afgenomen. “Al vrij snel na het begin van de crisis is besloten om voor dit doel een apart laboratorium in te richten. Verder zijn er ongeveer 25 extra mensen aangenomen, van analisten tot ondersteunend personeel. Zo konden we meegroeien met het groeiend aantal testen, mede dankzij de apparatuur die we van het ministerie van VWS kregen.”

De inzet van medewerkers is heel groot, weet Petra Wolffs. “Want het testen op het coronavirus gaat elke dag door en het gaat per dag ook langer door. Mensen hebben veel meer avond- en weekenddiensten. Desondanks is het ziekteverzuim gelukkig niet hoog. Ik ben er trots op dat we hebben laten zien wat we kunnen als het erop aankomt. En corona heeft deuren geopend: we zijn regionaal en nationaal veel meer gaan samenwerken.”

In de huidige fase van de pandemie is meer nadruk komen te liggen op het karakteriseren van het coronavirus, vertelt ze. Maastricht is een van de drie laboratoria in Nederland waar de virusvarianten op geavanceerde wijze worden geanalyseerd. Zo wordt in kaart gebracht welke varianten aanwezig zijn en in welke percentages deze voorkomen in de regio. Daarnaast doet de afdeling onderzoek naar de effectiviteit van het vaccin op de verschillende typen van het virus. Paul Savelkoul: “Onderzoek dat deze geavanceerde techniek èn goede virus kennis vereist en daarom slechts op een paar plaatsen in ons land wordt gedaan. Dat wij die combinatie in huis hebben, heeft alles te maken met het onderzoek dat we doen naar antibiotica resistentie.”

Onderzoek dat door de coronacrisis niet heeft stilgelegen. Integendeel, al het ‘gewone’ werk liep die tijd door. “Een van de belangrijkste taken van Medische Microbiologie is de medische diagnostiek. Dat varieert van soa testen en hiv-bepalingen tot tuberculose”, vertelt Paul Savelkoul. Twee andere belangrijke taken zijn het geven van onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek. “Ons doel is de (microbiologische) gezondheid van de bevolking te verbeteren en in die zin passen wij heel goed bij CAPHRI.” Het onderzoek naar het voorkomen van antibiotica resistente bacteriën onder de bevolking is daar een goed voorbeeld van. Dat gebeurt op Euregionaal niveau en binnen het Limburgs Infectiepreventie & Antibioticaresistentie zorgnetwerk (LINK). Medische Microbiologie werkt binnen LINK  samen met tal van partners in de regio, zoals de GGD, huisartsen, ziekenhuizen, verpleeghuizen, revalidatiecentra, de gehandicaptenzorg, de GGZ, kinderdagverblijven en apotheken. “Vanuit dat netwerk zetten we ons in voor een juist gebruik van antibiotica, onder andere door nascholing van zorgprofessionals (www.minc.eu). Zo proberen we het onnodig voorschrijven van antibiotica tegen te gaan.”

Een juist gebruik van antibiotica is enorm belangrijk voor de gezondheid van de bevolking, vertelt Paul Savelkoul. “Antibiotica resistentie is een sluipende epidemie die op termijn een veel grotere impact kan hebben op de gezondheid dan de huidige pandemie. De meeste bacteriën die we bij ons dragen, zo’n 98 procent, zijn goede bacteriën die we nodig hebben en die ons beschermen. Antibiotica zijn slecht voor die goede bacteriën. Als vervolgens de 2 procent pathogene bacteriën resistent worden, dan zijn er straks infectieziekten die we niet meer kunnen behandelen. Daar moeten we echt iets aan doen.” Daarom is de samenwerking binnen LINK volgens hem zo belangrijk. “Daarin vestigen we ook de aandacht op infectiepreventie en hygiënemaatregelen, zoals het belang van handen wassen met zeep om overdracht van antibiotica resistente bacteriën te verminderen. In de coronacrisis zijn juist veel mensen hun handen met alcohol gaan ontsmetten en dat is nu wel goed tegen de verspreiding van het virus, maar voor de lange termijn geen goede ontwikkeling. Want de alcohol doodt onze gezonde bacteriën en daarmee valt onze bescherming tegen slechte bacteriën weg. De coronacrisis kan er bovendien toe leiden dat ouders hun kinderen te steriel gaan opvoeden en dat is niet goed voor de opbouw van je afweersysteem.” Daar staat tegenover dat de coronacrisis vanuit het oogpunt van de bestrijding van infectieziekten ook enkele voordelen heeft, besluit Petra Wolffs. “Mensen zijn zich er meer van bewust geworden hoe infecties zich snel internationaal kunnen verspreiden. En door alle maatregelen te volgen, zoals handen wassen en afstand houden, lopen mensen minder infecties op.”