Uitzaaiingen zijn de voornaamste oorzaak van aan kanker gerelateerde sterfte. Huidige behandelingen bij deze patiënten zijn er op gericht om het leven te verlengen. Hoewel voor sommige niet-uitgezaaide vormen van kanker mogelijkheden tot genezing bestaan, geldt dat niet voor  uitgezaaide tumoren. Hoewel er nog nader onderzoek vereist is, kan een combinatie van bestraling en immuuntherapie daar in de toekomst mogelijk verandering in brengen.

Combinatie
De behandeling werkt als volgt: met behulp van radiotherapie wordt de primaire tumor bestraald. Dat zorgt voor vernietiging van tumorcellen en wekt tegelijkertijd een reactie op van het lichaamseigen afweersysteem. Die reactie is echter niet voldoende om ook uitzaaiingen te lijf te gaan. Om het afweersysteem een handje te helpen worden zogeheten immunocytokines ingespoten (dit is in feite de immuuntherapie). Deze immunocytokines herkennen specifieke onderdelen van tumoren door het hele lichaam en binden zich daar aan vast. Op die manier signaleren ze het afweersysteem om de tumorcellen op te ruimen.

Bescherming
Inmiddels is deze vorm van behandeling succesvol gebleken in preklinische modellen en in eerste klinische onderzoeken. Resultaten laten zien dat zowel de bestraalde primaire tumor bestraald verdwijnt, maar ook onbestraalde tumoren in andere delen van het lichaam blijken te worden aangepakt. Daarnaast is uit preklinisch onderzoek gebleken dat de immuuntherapie ook bescherming biedt tegen het opnieuw toedienen van tumorcellen. In tegenstelling tot de controle zonder immuuntherapie, waarbij de tumor terug groeide. “De combinatietherapie is in potentie dan ook een van de eerste behandelingen die uitgezaaide tumoren zou kunnen genezen”, zegt projectleider prof. dr. Philippe Lambin, hoogleraar radiotherapie/ oncologie.

Klinische studie
Met de toegekende Europese miljoenensubsidie wordt de therapie de komende zes jaar onderzocht in een volgende (gerandomiseerde) klinische fase. Dat betekent dat de behandeling bij een select aantal patiënten met uitgezaaide longkanker in verschillende ziekenhuizen wordt vergeleken met de standaardbehandeling. Radiotherapeut/ oncoloog Evert van Limbergen (eveneens projectleider): “We hopen zodoende nog meer bewijs te kunnen genereren voor de effectiviteit van de combinatietherapie.” Hoewel de resultaten veelbelovend zijn, wordt de therapie voorlopig alleen in onderzoeksverband toegepast.”

Het project waar diverse kennisinstellingen uit heel Europa aan deel zullen nemen is getiteld IMMUNOSABR. Een Engelstalige animatie van de therapie is te bekijken via: www.youtube.com/watch?v=6wDE6RkrikA