Fysiek contact moeten we zo snel als mogelijk organiseren en dan niet alleen voor locatiegebonden onderwijs, maar voor álle studenten. Persoonlijkheidsvorming is de basis van universitair onderwijs en we maken ons dan ook zorgen dat er een generatie studenten verloren gaat wanneer we dat cruciale fysieke contact niet spoedig kunnen laten herleven. Om fysiek contact mogelijk te maken is het essentieel dat studenten de universiteit ook kunnen bereiken. Daarom vragen we beleidsmakers om in hun planvorming over bijvoorbeeld het openbaar vervoer rekening te houden met voldoende bewegingsruimte voor onze huidige en aankomende studenten. Perk hun bewegingsruimte niet in, maar vergroot het juist.

Deze week is een nieuwe generatie middelbare scholieren afgestudeerd. Ze staan aan de start van een nieuwe fase in hun leven als ze naar de universiteit gaan; een cruciale fase in hun ontwikkeling als mens en academicus.

Als je vandaag echter een willekeurige universiteitscampus in Nederland opwandelt word je getroffen door een beklemmende leegte. De normale bruisende sfeer ontbreekt, geen geanimeerde discussies, geen groepen jonge mensen die samen studeren, recreëren, onderzoeken, geen interacties met docenten of onderzoekers. We realiseren ons nog sterker dan voorheen hoe belangrijk menselijke interactie is bij het opdoen, ontwikkelen en delen van kennis: studeren doe je samen.

De basis van universitair onderwijs is persoonlijkheidsvorming, de socialisering in het leerproces. Extra problematisch is, zoals nu blijkt, dat niet alle maatschappelijke groepen gelijke toegang tot hebben digitaal onderwijs. Gebrekkige wifi en een ongemakkelijke thuissituatie zijn desastreus voor het online leerproces. De diversiteit van onze studentenpopulatie is een groot goed, maar we zien weer verschillen optreden. Deze crisis mag er niet voor zorgen dat de ongelijkheid in het onderwijs weer gaat toenemen.

Met de noodmaatregelen die de universiteiten in deze crisis hebben genomen, kunnen we onze werkzaamheden voor een korte tijd behappen. De vooruitzichten geven nu echter aan dat we deze periode niet snel achter ons zullen laten, en mogelijk zelfs nog in golven terug verwacht kan worden. Het dwingt ons als academische gemeenschap om verder vooruit te denken.

Erkenning en steun van de nationale en regionale overheden voor onze zorgen zijn cruciaal. Nu er geleidelijk mogelijkheden komen om het campusleven weer op gang te brengen maken de universiteiten plannen om, rekening houdend met corona-gerelateerde beperkingen, cruciale fysieke interactie te laten herleven. En niet alleen vanuit het perspectief van de student en docent is samenkomen en samen leren belangrijk. Universiteiten maken onderdeel uit van een levendig regionaal en stedelijk ecosysteem waar de gehele keten geraakt wordt bij een nog langere periode van sluiting of zeer beperkte opening.

We moeten investeren in de toekomst van onze jongeren door ook de huidige generatie studenten de mogelijkheid te geven hun talent volledig te kunnen ontwikkelen. Studenten mogen voor locatiegebonden onderwijs weer naar de campus komen en de colleges moeten binnen een krap tijdslot worden gegeven om het openbaar vervoer niet te belasten. Er is echter meer ruimte nodig om veelal te voet en op de fiets, maar ook met de auto en het openbaar vervoer naar de campus te kunnen reizen, en om op de campus en in de universiteit elkaar te ontmoeten voor de zo nodige sociale interactie.

We zien dat onze nationale en lokale overheden, in samenspraak met vervoerders en vele betrokken organisaties, de dialoog zoeken om op een verantwoorde manier studenten en medewerkers te laten reizen naar de campussen. We vragen de overheid om dit mee te nemen in het ontwikkelen van nieuwe richtlijnen.

Met het oog op de toekomst heeft de aankomende generatie studenten letterlijk en figuurlijk de ruimte nodig. Ook zij verdienen nu al een plek. Aan onze kant zullen wij onze verantwoordelijkheid nemen om veilige leer- en werkomgevingen te creëren, met zorg voor de lokale samenleving waar we zo graag onderdeel van zijn.

Geef studenten ook in deze crisisperiode de ruimte die ze nodig hebben om zich te ontwikkelen. Die ruimte organiseren wij op onze universiteiten. Laat studenten daar ook naartoe kunnen komen. Het is een investering in de toekomst.

Frank Baaijens, rector magnificus Technische Universiteit Eindhoven
Theo Bastiaens, rector magnificus Open Universiteit
Rutger Engels, rector magnificus Erasmus Universiteit Rotterdam
Tim van der Hagen, rector magnificus Technische Universiteit Delft
Han van Krieken, rector magnificus Radboud Universiteit
Henk Kummeling, rector magnificus Universiteit Utrecht
Rianne Letschert, rector magnificus Universiteit Maastricht
Karen Maex, rector magnificus Universiteit van Amsterdam
Arthur Mol, rector magnificus Wageningen Universiteit
Thom Palstra, rector magnificus Universiteit Twente
Joke van Saane, rector magnificus Universiteit voor Humanistiek
Klaas Sijtsma, rector magnificus Tilburg University
Carel Stolker, rector magnificus Universiteit Leiden
Vinod Subramaniam, rector magnificus Vrije Universiteit Amsterdam
Cisca Wijmenga, rector magnificus Rijksuniversiteit Groningen