Nu mensen zich realiseren wat er aan de hand is, stijgt de druk op bedrijven om zichzelf te reguleren. Voor wie daar niet op vertrouwt, zijn er wettelijke bepalingen zoals de General Data Protection Regulation (GDPR) van de EU. Maar volgens Thuijsman zit er een addertje onder het gras. “Het is niet zo dat alle persoonlijke gegevens in een handig bestand zitten dat je netjes kunt verwijderen. Ontwikkelaars zijn nooit bezig geweest met privacy, totdat ze wel moesten.” Als het werkt is Solid een soort van kluis waar gebruikers de baas over zijn. “Berners-Lee heeft gezien hoe het internet zich ontwikkeld heeft en wil zijn oorspronkelijke idee weer nieuw leven inblazen.”

NaïvITeit

Is hij online geweest en zoekt hij nu verlossing voor het narcistisch, roofzuchtig, intolerant, en pornografisch monster dat hij op de wereld heeft gezet? “Ik denk niet dat iemand had kunnen voorspellen hoe het wereldwijde web zich zou ontwikkelen”, zegt Weiss. “Berners-Lee wilde waarschijnlijk gewoon een soort van democratische plek creëren waar mensen konden communiceren en ideeën konden delen.” Was de meedogenloze financiële exploitatie van die technologie dan echt niet te voorzien? Of focust de wereld van IT zich alleen op technische oplossingen zonder te reflecteren op de ethische implicaties van innovaties?

De DKE-hoogleraren hebben niet alleen een enorme sprong in populariteit gezien, maar ook een verandering in houding. “Hier aan de Universiteit Maastricht zijn we al vijfentwintig jaar bezig met kunstmatige intelligentie, dus lang voordat ‘data science’ gemeengoed werd. Je ziet duidelijk aan het aantal inschrijvingen dat de populariteit van onze studie groeit. Wij onderzoeken en onderwijzen kunstmatige intelligentie (AI) op het snijvlak van wiskunde en computerwetenschap. Tegelijkertijd zijn we ons ook bewust van de maatschappelijke verantwoordelijkheid die we hebben. De ethische aspecten van kunstmatige intelligentie en geautomatiseerde besluitvorming is een belangrijk onderwerp in de verplichte lessen filosofie en AI.

ResponsabiliteIT

“Wij spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van nieuwe kunstmatige intelligentietechnologieën zoals gezichts- en emotieherkenning, die bijvoorbeeld goed gebruikt kunnen worden in sectoren als de zorg en beveiliging. Helaas kunnen dezelfde technieken ook worden ingezet voor kwaadwillige doeleinden.” Thuijsman waarschuwt ervoor het kind niet met het badwater weg te gooien; het onderzoek moet doorgaan. “Regulatie is altijd bezig aan een inhaalrace met technologie. Je ziet nu bijvoorbeeld wel al dat onderzoekers zelf initiatieven nemen tegen autonoom opererende dodelijke wapens. Hij gaat ervanuit dat in de toekomst organisaties zich, net als bij kernwapens, zullen buigen over de regulatie van AI-ontwikkelingen. Weiss en Thuijsman zijn overigens van mening dat de voordelen van AI nog steeds groter zijn dan de gevaren.

En Berners-Lee dan? Zal hij succesvol zijn in het opnieuw democratiseren van het internet? “Het is nog te vroeg om dat nu al te zeggen. Op dit moment is Solid er alleen nog voor ontwikkelaars en niet voor eindgebruikers. Veel zal afhangen van de gebruiksvriendelijkheid en het ontwerp”, zegt Thuijsman. De centrale vraag is of gebruikers hun gewoontes willen veranderen en een compromis willen sluiten in relatie tot het gemak. “Mensen zullen zich een beetje in data science moeten verdiepen om het voordeel van zo’n overstap te begrijpen. Ik denk dat de bereidheid daartoe toeneemt met elk nieuw schandaal dat zich voordoet”, lacht Weiss. “In elk geval heeft Solid de discussie alvast een flinke zwiep gegeven.”