“Inwoners in de GGD-regio Zuid-Limburg hebben de laagste zelf-ervaren gezondheid, het vaakst een chronische aandoening, het vaakst een hoge kans op angststoornis of depressie en de hoogste zorgkosten ten opzichte van inwoners in de 24 andere GGD-regio’s” schetst onderzoekster Rachelle Meisters van de UM de Limburgse situatie. Op basis van gegevens uit de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen, data van het CBS en Vektis van ruim 334.000 personen ouder dan 19 jaar, zocht ze met haar team van GGD Zuid-Limburg en de Universiteit Maastricht naar verklaringen voor deze achterstanden.

“We hebben ons vooral gericht op de vraag of verschillen komen door kenmerken van de inwoners of door de regio waarin zij wonen” legt ze uit. De onderzoekers hielden daarom in hun analyses rekening met een groot aantal mogelijke factoren, waaronder leeftijd, geslacht, migratieachtergrond, burgerlijke staat, opleidingsniveau, huishoudeninkomen, moeite met rondkomen, gewicht naar lengte (BMI), leefstijl (beweging, roken, alcohol), eenzaamheid (leegte om je heen ervaren) en zelfregie (weinig controle hebben op dingen die je overkomen).

Uit de resultaten blijkt dat demografische kenmerken, sociaaleconomische status, eenzaamheid en zelfregie de belangrijkste verklaringen zijn voor de verschillen tussen Limburg en andere delen van Nederland. Dit probleem is heel duidelijk aanwezig bij jongvolwassenen. “Dat de demografische kenmerken (de gemiddelde leeftijd ligt in Limburg hoger dan in de rest van Nederlander) en sociaaleconomische status van Limburgers een rol speelt in deze achterstanden wisten we al uit eerder onderzoek” stelt hoogleraar Maria Jansen, die in 2015 het rapport ‘op zoek naar de Limburg Factor’ over dat thema uitbracht. Nieuw is dat nu blijkt dat ook zelfregie en eenzaamheid een belangrijke rol spelen. “We hadden wel het idee dat er meer achter zat maar we hadden niet verwacht dat we zó veel van de achterstanden konden ontrafelen”, voegt ze toe.  

De bevindingen onderstrepen volgens de onderzoekers dat het belangrijk is om al op jonge leeftijd en binnen de kinderopvang en de basisschool in te zetten op ‘brede welvaart’: het verbeteren van leefstijl, sociale vaardigheden en leren omgaan met tegenslagen. Initiatieven als de Gezonde Basisschool van de Toekomst zijn om deze reden zeer waardevol en ook ouders kunnen een belangrijke rol spelen door in de opvoeding niet te lang stil te staan bij tegenslagen.

Geïnteresseerden kunnen de benoemde regionale verschillen zelf bekijken op regiovergelijker.maastrichtuniversity.nl.