Sirri is een Palestijnse moslima en groeide op in Israël. Na een aantal jaren bij het Arab-Jewish Community Centre in Jaffa-Tel Aviv te hebben gewerkt als coördinator van vrouwenprojecten, besloot ze dat ze de context waarin ze actief was vanuit een breder perspectief wilde bestuderen. “Voor ons als Palestijnse vrouwen in Israël speelde en speelt onze strijd zich af op drie fronten. We vechten tegen onze eigen patriarchale gemeenschap, tegen discriminatie als Palestijnse minderheid in Israël en moeten ook opboksen tegen de patriarchale Israëlische samenleving.”

‘Arme moslimvrouwen’
Sirri behaalde in Berlijn haar masterdiploma genderstudies. In colleges was ze vaak de enige gekleurde student en de enige moslim, en ze herinnert zich nog goed dat ze vaak moest reageren op medestudenten die dachten dat ‘de arme moslimvrouwen gered moesten worden’. “Aan de ene kant heb ik er grote moeite mee dat religie, en dan vooral de islam, wordt geassocieerd met de onderdrukking van vrouwen. Maar ik merkte dat ik iets verdedigde waar ik zelf ook kritiek op had. Dat kan nogal verwarrend zijn. Het islamitisch feminisme biedt mij een kader waarbinnen ik op een zinnige manier kritisch kan zijn.” Het imago van de moslimvrouw als slachtoffer kwam totaal niet overeen met de moslimvrouwen die ze kende - om te beginnen haar moeder, een sterke, onafhankelijke vrouw en tegelijkertijd een diepgelovige moslima met een sluier. “Ze was eerst huisvrouw, maar is 15 jaar geleden een succesvol bedrijf gestart. Wij moeten eerder van haar gered worden dan andersom”, lacht ze.

Promotieonderzoek
Sirri kwam voor het eerst in aanraking met het islamitisch feminisme toen ze aan haar masterscriptie werkte. Voor haar promotie onderzocht ze hoe dit vakgebied zich in de afgelopen decennia heeft ontwikkeld. Het islamitisch feminisme gaat enerzijds over het herlezen en opnieuw interpreteren van islamitische geschriften om vrouwen- en mensenrechten binnen een religieus kader te verbeteren. Andere islamitische feministen richten zich op het uitdagen van de traditionele, neo-imperialistische westerse feministen. Daar komen ras, etniciteit, gender en seksualiteit om de hoek kijken. Sirri legt uit hoe moslims geracialiseerd zijn en hoe de islam en moslims vaak onterecht worden neergezet als minder ontwikkeld, onderdrukt en homofoob. “Veel mainstream feministen geloven niet dat vrouwen bevrijding kunnen vinden in religie. Islamitische feministen komen in het geweer tegen de manier waarop sommige westerse ‘feministen’ hun eigen ideeën en verlangens aan anderen proberen op te dringen.”

Islamofobe discussie
Als voorbeeld noemt Sirri de demonstratie in 2013 van FEMEN-activistes die hun naakte lichaam als middel inzetten in een moskee in Berlijn. Ze wilden hun steun betuigen aan de Tunesische mensenrechtenactiviste Amina Tyler, die gevangen was genomen nadat ze tegen een salafistische politieke partij had geprotesteerd. “In plaats van contact te zoeken met activisten in Berlijn en de dialoog aan te gaan over hoe zij deze vrouw het beste konden steunen, demonstreerden ze halfnaakt voor een moskee die niets met Amina Tyler te maken had. Daarmee ben je niet alleen neerbuigend naar moslimvrouwen toe, maar wek je bovendien de suggestie dat alle moslimvrouwen dezelfde ervaringen delen. Hetzelfde zie je gebeuren in de discussie over islam en geweld. Een van de oprichters van FEMEN heeft letterlijk gezegd dat moslimvrouwen niet weten hoe het is om vrij te zijn en dat de islam vrouwen onderdrukt. Zo draag je juist bij aan een islamofobe discussie. Ik vind dat het islamitisch feminisme een bijdrage levert aan de bredere discussie in Europa over hoe het is om in een land tot een minderheid te behoren.”

Ideeën uitwisselen
Tijdens het tweede deel van haar promotieonderzoek bestudeerde Sirri de discussie over islamitisch feminisme tussen moslims in de westerse en Arabische academische wereld. “Hoewel ze dezelfde teksten en onderwerpen bestuderen over de islam, seksualiteit en gender, levert het onderzoek van westerse en Arabische wetenschappers als gevolg van hun geopolitieke positie totaal verschillende vragen op en dus ook verschillende kennis. En dat is ook logisch: vrouwen, LGBTIQ en andere gemarginaliseerde groepen in moslimgemeenschappen ervaren hun marginalisatie, discriminatie en onderdrukking anders in een land met een moslimmeerderheid dan in een land waar moslims in de minderheid zijn. Dat kleurt de manier waarop wetenschappers religieuze teksten benaderen.”

Sirri merkte dat er een gebrek aan echte kennisoverdracht was tussen moslimfeministen in de westerse en Arabische academische wereld. Voor wetenschappers die geen Arabisch spreken kan het lastig zijn om bepaalde bronnen te bestuderen, maar zelfs mensen die de taal beheersen wisselen niet of nauwelijks ideeën, referenties en citaten uit. Zij wil graag weten waarom dat zo is. “Ik denk dat elke vorm van uitwisseling het begrip kan bevorderen en een belangrijke bijdrage kan leveren aan religieuze en islamitische studies, genderstudies en de geesteswetenschappen in het algemeen. Ik hoop dat mijn onderzoek mensen meer bewust maakt van deze kloof binnen de academische wereld. Ik zie ernaar uit daarmee aan de slag te gaan.”

Tekst: Femke Kools
Fotografie: Loraine Bodewes