Zoekterm

Zoekterm

Case study

Samen Beslissen is goed voor alle patiënten

samen beslissen

Meerdere onderzoeken naar implementatie van communicatieproces

Als arts en patiënt samen beslissen over de te kiezen behandeling is dat goed voor de patiënt én de gezondheidszorg. CAPHRI promovendi Ruben Sars en Romy Richter zijn daar van overtuigd. Beiden doen onderzoek gericht op het verbeteren en implementeren van dit communicatieproces van Samen Beslissen. En daarbij richten zij zich op mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. “Want juist daar is nog heel veel winst te behalen”, zegt Ruben.

Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden vormen geen homogene groep, vertellen ze samen. Moeite hebben met lezen en schrijven, kan een reden zijn, evenals het hebben van een migratieachtergrond of een lage sociaal economische status. “Ongeveer 28 procent van de Nederlandse bevolking heeft beperkte gezondheidsvaardigheden. En als je uitgaat van beperkt tot gemiddeld, is dat bijna de helft”, zegt Ruben. Maar wat betekent dat dan in de praktijk? “Het idee is dat je begrijpt wat de dokter je vertelt en inzicht krijgt in de medische informatie, maar dat is voor deze mensen heel lastig. Ook kunnen zij moeilijk actief keuzes maken voor hun eigen gezondheid en durven ze vaak geen vragen te stellen”, vertelt Romy. Tijdens haar Research Master Health Sciences in Maastricht deed ze al onderzoek naar samen beslissen en dat heeft ze voortgezet als promovendus. Haar promotieonderzoek bestaat uit twee projecten, waaronder een door ZonMw gesubsidieerd project.

Samenwerking

In het ZonMw project wordt uitgegaan van een proces voor Samen Beslissen waarin de arts en patiënt eerst samen de behandelopties bespreken. Ook de voor- en nadelen van die opties komen aan bod (en tot slot wat de patiënt belangrijk vindt: hierop ligt de focus in het tweede project van Romy). Behalve een literatuurstudie en analyse van Nederlandse keuzehulpen, wordt in focusgroepen voor het onderzoek gesproken met artsen, patiënten en experts. Hiervoor werkt Romy samen met Nivel, Pharos en de Patiëntenfederatie Nederland. “Het onderzoek loopt nog, maar het is wel duidelijk dat de gezondheidszorg in Nederland soms nog paternalistisch is. Wat we regelmatig zien, is dat artsen denken dat ze het goed doen, terwijl de patiënten in de focusgroep dat anders beoordelen. Ook blijkt dat mensen informatie bij een goede uitleg vaak beter begrijpen dan artsen verwachten”, vertelt Romy.    

Ruben Sars

Project: Effectieve strategieën om patiënten met multimorbiditeit en beperkte gezondheidsvaardigheden beter te betrekken bij samen beslissen in de huisartspraktijk
Periode: 2022-2026
Subsidiegever: ZonMw (Kennisprogramma Huisartsgeneeskunde)
Project website

Contact 
Ruben Sars
ruben.sars@maastrichtuniversity.nl

Huisartspraktijk

Dat is ook de ervaring van Ruben. “De wensen van patiënten worden niet altijd meegewogen”, zegt hij. Ruben werd opgeleid tot neuropsycholoog en werkte als onderzoeker bij het Amsterdam UMC toen zijn oog viel op de vacature bij CAPHRI. “Ik had daarvoor in Leiden gewerkt, waar ik veel onderzoek heb gedaan met patiëntenpopulaties en daarom sprak dit promotieonderzoek mij aan. Hierin richt ik mij specifiek op mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden die meerdere gezondheidsproblemen hebben (multimorbiditeit). Samen Beslissen is voor hen heel belangrijk. Wat zijn bijvoorbeeld de effecten van de verschillende behandelingen en welke behandeling zou voorrang moeten krijgen?  Hoe bereik je meer kwaliteit van leven?”

Het onderzoek van Ruben is gericht op de huisartsenpraktijk, waarin gemiddeld tweederde van de patiënten die op consult komen met multimorbiditeit kampt. Verschillende partijen werken mee aan het onderzoek, zoals Nivel, de Patiëntenfederatie Nederland, het Nederlands Huisartsen Genootschap, zorgverzekeraar CZ en twintig huisartspraktijken in Maastricht en Amsterdam.

Huidige situatie

Ruben is in februari van dit jaar gestart met het onderzoek, dat als eerste de huidige situatie in de twintig praktijken in kaart brengt door consulten te observeren. Daarna zal in focusgroepen worden gesproken met huisartsen, patiënten en mensen uit de academische wereld. “Meestal gaat het bij Samen Beslissen om ziekenhuizen. In dit onderzoek willen we in co-creatie met alle belanghebbenden komen tot een goede interventie van Samen Beslissen in de huisartspraktijk. We hebben ook een patiëntenpanel waarin de doelgroep zelf is vertegenwoordigd gedurende het hele onderzoek; zo kunnen mensen om wie het gaat meepraten over wat goed gaat en wat niet. De interventie die we zo samen ontwikkelen, willen we vervolgens uittesten in de praktijk. In het ziekenhuis is dit vaak een training via e-learning, maar voor onze interventie ligt dit nog open”, zegt Ruben.

Vaststaat dat samen beslissen bevorderd wordt door informatie op een eenvoudige manier te vertellen, eventueel aan de hand van illustraties. “Simpel is beter”, zeggen Ruben en Romy eensgezindheid. Om tot slot te benadrukken dat met Samen Beslissen sprake is van een betere therapietrouw en minder ongewenste/onnodige behandelingen. En dat, zeggen ze, is niet alleen goed voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden, maar voor alle patiënten.

Tekst: Karin Burhenne
June 2022

Romy Richter

Project: Alle patiënten betrekken in besluitvorming. Hoe kan de huisarts communicatie van risico’s verbeteren bij patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden?
Periode: 2021-2022
Subsidiegever: ZonMw (Kennisprogramma Huisartsgeneeskunde)
Project website

Project: Het verbeteren van patiëntgerichte zorg. Implementatieonderzoek gesprekshulp OPTool
Periode: januari 2021- april 2023
Subsidiegever: Citrienfonds 
Meer informatie 

Contact 
Romy Richter 
romy.richter@maastrichtuniversity.nl

Samenwerkingspartners

Project: Effectieve strategieën om patiënten met multimorbiditeit en beperkte gezondheidsvaardigheden beter te betrekken bij samen beslissen in de huisartspraktijk

  • 20 huisartspraktijken in Maastricht en Amsterdam.
  • CZ zorgverzekeraar
  • Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG)
  • Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel)
  • Patiëntenfederatie Nederland

Project: Alle patiënten betrekken in besluitvorming. Hoe kan de huisarts communicatie van risico’s verbeteren bij patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden

  • Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel)

  • Patiëntenfederatie Nederland
  • Pharos

Onderzoeksteam

Project: Effectieve strategieën om patiënten met multimorbiditeit en beperkte gezondheidsvaardigheden beter te betrekken bij samen beslissen in de huisartspraktijk

Project: Alle patiënten betrekken in besluitvorming. Hoe kan de huisarts communicatie van risico’s verbeteren bij patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden?

Project: Het verbeteren van patiëntgerichte zorg, implementatieonderzoek gesprekshulp OPTool

Betrokken Research Line 

  • Promoting Health and Personalised Care

Publicaties