Een algoritme kan dit beter en heeft minder koffie nodig
Wat ga ik doen zodra een algoritme licht verteerbare artikelen kan schrijven over uiterst relevant onderzoek als dit? Kan ik me laten omscholen tot quantumwetenschapper? Mark Levels van de UM nam het initiatief tot TECHNEQUALITY, een consortium van vooraanstaande Europese wetenschappers. Hun missie: uitzoeken welke invloed AI en robotisering op de arbeidsmarkt hebben en welke beleidsmaatregelen de klap kunnen opvangen – en mij mijn pensioen laten halen.
Hoe bepalen robotica, AI en big data hoe Europese samenlevingen eruit gaan zien? Wie krijgt ermee te maken, en hoe? En wat kunnen overheden doen om de groeiende ongelijkheid als gevolg van deze ontwikkeling te beperken? Vanaf het moment dat hij mismatches in vaardigheden op de arbeidsmarkt bestudeerde, had Mark Levels het knagende gevoel dat mensen, onder wie beleidsmakers, misschien niet genoeg wisten over de huidige, door technologische vernieuwing aangewakkerde automatiseringsgolf.
Als het over de ontwikkeling van AI gaat, zijn er twee scholen. “Sommigen denken dat het een ontwikkeling is als alle andere, zoals de industriële revolutie: er gaan banen verloren, er worden banen geschapen, er zal een korte periode van grote ongelijkheid zijn, maar uiteindelijk wordt iedereen rijker.” Maar andere wetenschappers denken dat AI fundamenteel anders is en onze maatschappij ingrijpend zou kunnen veranderen.
De autonome hamer van de middenklasse
Als je een hamer uitvindt, kan een timmerman veel efficiënter werken, dus heb je minder mensen nodig om het werk te doen – maar AI is mogelijk een hamer die geen timmerman meer nodig heeft.” Levels noemt callcenters als voorbeeld: “Sommige chatbots kunnen al ongeveer 80 procent van de inkomende vragen beantwoorden - en 100 procent is niet eens nodig. Ze kunnen alle routinevragen beantwoorden, en dat maakt de meeste werknemers overbodig.”
De mogelijke consequenties? “Dit kan de dienstverlenende sector in de breedte treffen: advocaten, accountants en artsen. Als routinematige cognitieve taken geautomatiseerd zijn, kan de middenklasse hard geraakt worden. In veel grote bedrijven zijn mensen inmiddels al de algoritmes aan het trainen die hen gaan vervangen, soms zonder dat ze dat zelf weten.”
Het ietwat bizarre, maar logische eindstation hiervan zou een autoproducent zijn met een CEO met een salaris met acht cijfers voor de komma en een fabriekshal vol met robots en algoritmes. Hetgeen de vraag oproept wie de auto’s gaat kopen… “Dat extreme scenario zou de economie zeker ontwrichten. Als minder mensen een salaris ontvangen, wordt hun koopkracht snel kleiner, waardoor niet alleen de prijzen maar ook de inkomsten van de staat lager worden.”
Mark Levels is hoogleraar Health, Education and Work aan de Universiteit Maastricht. Hij is programmadirecteur Health, Skills and Inequality van het Research Centrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA). Levels is lid van het managementteam van ROA, associate member van Nuffield College in Oxford, fellow van de Graduate School of Business and Economics (GSBE) van de Universiteit Maastricht en fellow van het Amsterdam Centre for Learning Analytics (ACLA).
Kan het systeem grote werkloosheid opvangen?
Geheel conform de marxistische kijk op de zaak, zijn de grote winnaars degenen die de productiemiddelen bezitten: “Spelers als Amazon en Google ontwikkelen aanpasbare software voor bedrijven, en hebben de big data-sets die nodig zijn om de algoritmes te trainen. Een ander belangrijke factor is de rekenkracht, dus de bedrijven die hardware als processors en servers ontwikkelen.”
De mensen die als gevolg van deze transitie het meest kwetsbaar zijn, zijn degenen die moeite hebben met het aanleren van nieuwe vaardigheden. Dat is niet per se een kwestie van sociale klasse, maar ook van zaken als leeftijd, cognitieve vaardigheden en de psychologische impact van omgaan met het feit dat je weer een beginner bent in plaats van een hogelijk gewaardeerde expert.” Levels is begrijpelijkerwijs sceptisch over het idee dat we vrachtwagenchauffeurs kunnen omscholen tot quantum computing engineers.
Hoe kwetsbaar zijn we?
“Als het over wiskundige vaardigheden gaat, dan hebben we een probleem.” Levels verwijst naar gegevens die laten zien dat een derde van de Nederlandse volwassenen onvoldoende wiskundige basiskennis heeft om verder onderwijs op dit gebied te volgen. “Misschien is investeren in STEM-onderwijs sowieso niet de meest duurzame oplossing... Misschien zouden we ons moeten concentreren op sociale en emotionele vaardigheden en begrip van de menselijke conditie, zaken waar AI in de nabije toekomst niet toe in staat zal zijn.”
Levels hoeft niet ver te kijken om inspiratie op te doen. “De mijnstreek in Zuid-Limburg was een van de rijkste gebieden van Nederland. De mijnen werden gesloten en vervangen door werkgevers in de kenniseconomie.” Wat de aanwezigheid van Universiteit Maastricht verklaart – en daar mogen we heel dankbaar voor zijn! “Maar er werken hier geen voormalige mijnwerkers. Veel van deze gemeenschappen hebben het nog steeds heel moeilijk.”
photo's: Philip Driessen
“We kunnen niet gewoon gaan zitten afwachten”
AI kan de voorbode zijn van een meer fundamentele verandering. “Het extreme scenario is dat 47 procent van de banen zal verdwijnen. Volgens andere voorspellingen wordt het maar 8 procent, wat nog steeds een enorme verschuiving is.” Dit zijn natuurlijk allemaal speculaties en voorspellingen, maar Levels vindt dat “we niet gewoon kunnen gaan zitten afwachten. We moeten ons voorbereiden op verschillende scenario’s. Daarom proberen we data te verzamelen en het debat te voeden met empirische gegevens.”
“Het gaat in essentie om het begrijpen van de mogelijke impact op de arbeidsmarkt.” Didier Fouarge van de UM en Cambridge Econometrics ontwikkelen een dashboard voor een voorspellingsmodel voor de Europese arbeidsmarkt, dat het mogelijk maakt om verschillende scenario’s voor automatisering op te stellen in de context van bestaande demografische en economische trends. Met het dashboard kan TECHNEQUALITY gedetailleerde simulaties maken op basis van verschillende parameters in verschillende landen, en die beschikbaar te stellen aan beleidsmakers.
“Onze partners in Tilburg voeren experimenten uit met deelinkomens, een variatie op het veelbesproken universele basisinkomen, dat van mensen verlangt dat ze op een of andere manier iets bijdragen aan de maatschappij.” Onderzoekers in Berlijn bestuderen hoe onderwijssystemen hiermee om zouden kunnen gaan; levenslang leren zou bijvoorbeeld de nieuwe standaard moeten worden.
Gefundeerde discussie
“We hebben onder werkgevers onderzoek verricht om bij bepaalde banen vast te stellen hoe groot het risico is dat ze geautomatiseerd worden, afhankelijk van het land en de institutionele context.” In een daarmee samenhangend project bestuderen onderzoekers van TECHNEQUALITY ook grote bedrijven in Duitsland om de impact te beoordelen van automatisering die nu al gaande is. “We praten ook met beleidsmakers, vertegenwoordigers van de overheid en vakbondsleiders, om samen na te denken over de juiste beleidsmaatregelen.”
Levels’ kijk op de zaak is bemoedigend: “Ik maak me geen zorgen. Uit ervaring weet ik dat beleidsmakers erover willen praten en over het algemeen de juiste vragen stellen. Hoe de huidige technologische ontwikkelingen de maatschappij gaan veranderen ligt in de eerste plaats aan de overheid. Ik denk dat het te managen zal zijn, hoe het ook zal uitpakken, zolang we er maar voor zorgen dat we een gefundeerde discussie voeren.”
TECHNEQUALITY is opgezet door Levels en Montizaan en opereert onder leiding van de UM. Het is een consortium waarin een multidisciplinaire groep experts van vooraanstaande instellingen voor hoger onderwijs in Europa samenwerkt met beleidsmakers in de aanpak van issues rond de impact van AI en robotisering op de arbeidsmarkt. Het onderzoek wordt gefinancierd door het Horizon 2020-programma van de Europese Unie. De acht deelnemende instellingen zijn:
- Universiteit Maastricht
- University of Oxford
- Cambridge Econometrics
- WZB Berlin Social Science Centre
- Tallinn University
- Tilburg University
- Stockholm University
- European University Institute
Lees ook
-
Bewegende oranje stippen op een gele achtergrond zijn het eerste teken dat er iets bijzonders gebeurt in de wereldwijd beroemde kalksteengroeve in de Maastrichtse Sint-Pietersberg. Dichterbij zie je dat het om mensen gaat gekleed in oranje hesjes. Het zijn studenten van het Maastricht Science...
-
Universiteit Maastricht heeft een nieuwe onderzoekskas gebouwd op Brightlands Campus Greenport Venlo. In deze high-tech kas wordt vanaf 1 september onderzoek gedaan naar de land- en tuinbouw van de toekomst: van nieuwe teelttechnieken en de ontwikkeling van planten tot aan de optimalisatie van...
-
Het terrein aan de Sorbonnelaan in de Maastrichtse wijk Randwyck oogde zo’n twee jaar geleden nog ietwat kaal en afgelegen. Dat had vooral te maken met de modulaire en tijdelijke uitstraling van de studentenwoningen die er in korte tijd zijn gerealiseerd. Inmiddels krijgt de plek steeds meer het...
