Amper twee decennia geleden was een groen beleggingsfonds iets voor idealisten. Discussies over kinderarbeid in de derde wereld voor de linkse pers. Klimaatverandering een fenomeen op de verre achtergrond. Nu doen pensioenfondsen en verzekeraars wereldwijd hun beleggingen in controversiële wapenfabrikanten en tabaksproducenten van de hand. Aandeelhouders eisen sociaal en milieuverantwoord beleid. De banktopman wordt publiekelijk gedwongen af te zien van een exorbitante salarisverhoging of bonus.

Kwart eeuw

“Het lijkt alsof de wereld in een paar jaar veranderd is”, zegt Rob Bauer in zijn werkkamer bij SBE in hartje Maastricht. “Maar duurzaamheid in al zijn vormen en variaties is toch al minstens een kwart eeuw een thema. Zeker aan deze uni, deze faculteit. Mijn collega-onderzoekers hebben bijvoorbeeld al eerder bewezen dat groene gebouwen in de VS beter renderen: hogere huren, hogere bezettingsgraad en hogere waardering.  Bovendien is er ook zoiets als sociaal en maatschappelijk rendement. Mensen zijn bewuster geworden, zeker tijdens de laatste crisis en de aanhoudende waarschuwingen over het veranderende klimaat en de mogelijke voedsel- en watertekorten. Grote asset owners als pensioenfondsen spreken bedrijven aan op bijvoorbeeld kinderarbeid. Ze hebben de middelen en de plicht hun achterban naar hun mening te vragen.”

Ruimte

Rob Bauer belandde na zijn studie Economie en promotie in Maastricht in 1995 bij pensioenfonds ABP in Heerlen. Via een functie als fondsmanager stroomde hij door naar afdelingshoofd Research om in 2001 terug te keren naar zijn alma mater als hoogleraar Institutionele Beleggingen. “Met toen al veel aandacht voor duurzaamheid. Het is echt een misvatting om te denken dat financieel economen enkel cijfers gebruiken als basis voor hun afwegingen. Integendeel, alles grijpt in elkaar. Bij de UM hadden en hebben we alle ruimte om zaken met elkaar te verbinden, ook faculteit-overstijgend. In ons onderwijs met in de bachelors ruim aandacht voor duurzaamheid en ook met masters zoals Sustainable Finance en Emerging Markets waarin finance een wezenlijk onderdeel is van het curriculum. We zoeken daarbij ook nadrukkelijk de samenwerking met andere faculteiten en met andere universiteiten. Zo hebben we recent een alliantie gesmeed met 18 topuniversiteiten wereldwijd waarin we duurzame vraagstukken ontleden en gezamenlijk onderzoek doen. Deze zomer presenteren we tijdens een conferentie in Maastricht een aantal resultaten. Voorbeelden? Het bouwen van toiletten op scholen in Bangladesh voor schoolmeisjes die enkele dagen per week minder naar school gaan vanwege ongesteldheid. Erg belangrijk voor hun ontwikkeling op de lange termijn. Een project dat beoogt om slumbewoners zelf gezondere ovens te laten produceren. Op die manier wordt er zowel gezondheidswinst geboekt als ondernemersgedrag ontwikkeld en gestimuleerd.”

Samenwerken

Naast wetenschappelijke crossovers zoekt SBE het bedrijfsleven, andere overheden en instituten op. Hieruit ontstond ECCE, the European Centre for Corporate Engagement, als instituut verbonden aan SBE. Gespecialiseerd in de interactie tussen duurzaamheid en financiële markten.  “Bijvoorbeeld de invloed van aandeelhouders op grote ondernemingen. Een zeer actueel thema, juist omdat aandeelhouders zich realiseren dat ze echt iets te zeggen hebben. Ook de kleinere aandeelhouders, zeker als ze de publieke opinie bespelen. Zo kunnen ze milieubewust beleid afdwingen, de bonuscultuur ter discussie stellen en bepaalde beslissingen uitlokken. Ook de grote pensioenuitvoerders als APG en PGGM en steeds meer verzekeraars staan open voor de mening van hun deelnemers dan wel klanten. Ze vinden het niet prettig om neergezet te worden als belegger in clusterbommen. Beleggen in aandelen van tabaksfabrikanten wordt ook steeds meer gezien als tegen de sociale norm.”

Vastgoed

Rob Bauer stond samen met Piet Eichholtz en Nils Kok aan de wieg van GRESB, inmiddels de wereldwijde standaard voor het meten van duurzaamheidsprestaties van vastgoedportefeuilles. Uitgegroeid tot een echte onderneming en inmiddels onderdeel van een Amerikaans bedrijf. “Vastgoed is de grootste veroorzaker van CO2-uitstoot. Willen we de klimaatdoelen halen en de opwarming van de aarde afremmen, dan is het cruciaal om fabrieken, kantoorgebouwen, winkels en vooral woningen te verduurzamen. GRESB heeft samen met universiteiten en partners in de beleggingswereld (waaronder APG en PGGM) meetinstrumenten ontwikkeld die maatgevend zijn voor beleggingsfondsen. Zonder GRESB-keurmerk is het tegenwoordig lastig om investeerders te vinden. Wel iets om trots op te zijn.”

Verschil

Sinds vorig jaar is Rob Bauer themaleider Sustainable Development van SBE. “Eigenlijk is het een thema van de hele universiteit. We zijn druk bezig met onderzoek dat direct of indirect gerelateerd is aan de 17 duurzaamheidsdoelen (Sustainable Development Goals) zoals die door de Verenigde Naties zijn vastgesteld. Als wetenschappers kunnen we echt het verschil maken. Wij kunnen onafhankelijk meten en onderzoeken en aantonen welke maatregelen bijdragen aan deze doelen. Uiteraard zit daar ook een belangrijke financieel-economische component aan vast, in samenhang met techniek, gezondheid en economische ontwikkeling. Daarom zoeken we steeds een zo breed mogelijke samenwerking.”

Text: Jos Cortenraad
Photography: Rafaël Philippen