Een belangrijke conclusie die uit het rapport naar voren kwam, was dat grensregio’s sterk profiteren van een grenzeloos Europa. Zuid-Limburg, als grensregio met meeste grensgebieden, viel hierbij sterk op: Gemeentes zoals Maastricht (37 => 7), Heerlen (43 => 10) en Sittard-Geleen (49 => 23) staan momenteel nog laag gerangschikt op de lijst van meest aantrekkelijke steden. Echter, indien de problemen, die voortvloeien uit de grenzen met België en Duitsland, daadwerkelijk opgelost zouden worden, dan zouden de voornoemde steden ineens een van de meest aantrekkelijke steden worden (Zie onderstaande afbeelding).

Grensbarrières

Promovendus Stefan Bemelmans, die verbonden is aan Expertisecentrum ITEM van de Universiteit Maastricht én aan de Law, Tax & Business Unit van de Universiteit Hasselt, werd afgelopen vrijdag 24 mei geïnterviewd door RTV Maastricht. Het promotieonderzoek van Mr. Bemelmans heeft namelijk betrekking op grensoverschrijdende pensioenuitvoering van buitenlandse pensioenregelingen. Volgens promovendus Mr. Bemelmans, die tevens zelf een mobiele werknemer is, zijn er verschillende redenen, gerelateerd aan grensbarrières, die naar voren gebracht kunnen worden voor de conclusie van de Atlas voor Gemeenten 2019.

Deze grensbarrières worden voornamelijk veroorzaakt doordat een mobiele werknemer in grensoverschrijdende situaties met minimaal twee verschillende rechtstelsels rekening te houden die vaak niet op elkaar aansluiten. Zo bestaat er bijvoorbeeld geen geharmoniseerde Europese pensioenwetgeving. De mobiele werknemer kan in dergelijke gevallen met uiteenlopende complexe vragen worden geconfronteerd. Voor mobiele werknemers is het vaak onduidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is en op welke wijze allerlei zaken dienen te worden geregeld. Het is daarnaast ook niet altijd duidelijk wat de sociaalrechtelijke positie en de fiscale positie is van de mobiele werknemer.

Daarnaast kan worden gedacht aan verschillende pensioengerechtigde leeftijden. De mobiele werknemer wordt hierdoor geconfronteerd met verschillende ingangsdata van zijn of haar pensioen. Dit betekent dat het moment waarop de desbetreffende mobiele werknemer met pensioen kan gaan wordt bepaald door de lidstaat met de hoogste pensioenleeftijd. Daarbij komt het gebrek aan flexibiliseringmogelijkheden ten aanzien van de AOW-leeftijd.

Ook de verschillende manieren van pensioenopbouw en het hierdoor mislopen van opgebouwd pensioen kan in bepaalde situaties een grensbarrière zijn voor mobiele werknemers. Over dit laatste punt sprak Mr. Bemelmans tevens tijdens het interview met RTV Maastricht op vrijdag 24 mei    

Ten slotte kunnen ook kwalificatieverschillen leiden tot grensbarrières. Zo kan Land A bepaalde inkomsten bijvoorbeeld kwalificeren als inkomen uit arbeid terwijl Land B dezelfde inkomsten als pensioeninkomsten kwalificeert. Ook ten aanzien van de fiscale wetgeving geldt namelijk dat er geen Europese belastingwetgeving is. Ten aanzien van de fiscaliteit kan dit tot gevolg hebben dat de mobiele werknemer met dubbele belasting wordt geconfronteerd.

Oplossing: Samenwerken

Aangezien het niet aannemelijk is dat de bestaande grenzen op korte termijn zullen verdwijnen is samenwerken van groot belang. In de afgelopen jaren zijn er reeds veel samenwerkingsverbanden gesloten. Eerder deze maand ondertekenden het Expertisecentrum ITEM van de Universiteit Maastricht én de Law, Tax & Business Unit van de Universiteit Hasselt een samenwerkingsconvenant met als doel onderzoekers van beide universiteiten samen te laten werken om knelpunten voor de mobiele werknemer onder de aandacht te brengen en indien mogelijk op te lossen. In de tussentijd zijn er om en nabij Zuid-Limburg reeds verschillende grensadvieskantoren opgericht, waaronder de grensinformatiepunten (GIPs) in Kerkrade/Herzogenrath, Aachen en Maastricht  . De GIPs zijn dienstverleners die de mobiele werknemers en/of werkgevers gratis adviseren bij vragen over wonen, werken en studeren in Nederland, België of Duitsland. Dat Zuid-Limburg de potentie heeft om tot topregio uit te groeien blijft onbetwist, maar hoeveel tijd hiervoor nog nodig is, dat is de grote vraag. 

Extra informatie Atlas voor Gemeenten:

De Atlas voor Gemeenten is een rapportage die jaarlijks wordt uitgebracht en welke 50 gemeenten in Nederland op maar liefst 50 verschillende punten met elkaar vergelijkt. Deze punten zijn onderverdeeld in vijf onderzoeksthema’s: woonklimaat & aantrekkingskracht, leefbaarheid & veiligheid, kunst & cultuur, geluk & welzijn, economie & arbeidsmarkt. Een dergelijke rapportage is voor gemeenten van groot belang om zo in te kunnen spelen op sociaaleconomische bevolkingsontwikkelingen die momenteel gaande zijn.

Voor meer informatie, lees het artikel 'Zonder grenzen is Zuid-Limburg een topregio' '  van ESZL (Economische Samenwerking Zuid-Limburg)

ITEM brengt jaarlijks een grenseffectenrapportage uit waarin grenseffecten van actueel beleid en thema’s worden gemeten en geanalyseerd. Op de ITEM Cross-border Portal    vindt u actuele informatie over de relevante thema’s en onderzoeken rondom grensregio’s en grensoverschrijdende samenwerking.