Stamcellen

Dankzij stamcellen uit menselijke huid zijn de wetenschappers erin geslaagd om nieuwe zenuwcellen te genereren. Deze zogeheten neuronen zijn de bouwstenen van de hersenen en gespecialiseerd in het overbrengen van informatie naar andere zenuwcellen, maar ook naar bijvoorbeeld spiercellen. Ze doen dat onder meer met behulp van dopamine, een neurotransmitter of ‘boodschapperstofje’. Dopamine is dan ook van groot belang voor processen als bewegen of denken. Hersencellen in de zogeheten zwarte kern die dopamine maken, sterven bij mensen met parkinson langzaam af. Een chemische stof die dit afsterven ook kan veroorzaken, is een neurotoxine genaamd MPP⁺. Dat is een gesynthetiseerde drug die in de jaren ’70 voor het eerst in een clandestien laboratorium is gefabriceerd. De onderzoekers dienden daarom MPP⁺ toe aan hun vers gegenereerde, dopamine producerende zenuwcellen. Uit de genexpressie van de cellen en door deze gegevens te vergelijken met genexpressie patronen in de zwarte kern van overleden parkinsonpatiënten, konden de wetenschappers vervolgens opmaken dat MPP⁺ inderdaad moleculaire effecten triggert die bekend zijn van de ziekte van Parkinson. Het stamcelmodel willen ze nu onder meer gaan gebruiken om te kijken of bepaalde medicijnen het ziekmakende effect van chemische stoffen zoals MPP⁺ kunnen tegengaan.

Chemische stoffen

Epidemiologen vermoeden al langer een oorzakelijk verband tussen parkinson en giftige stoffen uit de omgeving van mensen, zoals pesticiden, zware metalen of bepaalde drugs zoals crystal meth. Niet voor niets wordt de ziekte ook wel een ‘man made disease’ genoemd. Daarom willen de wetenschappers hun model eveneens gebruiken om de invloed van dit soort omgevingsfactoren op het ontstaan van de ziekte van Parkinson verder te onderzoeken. “Onze studie toont aan dat van stamcellen afgeleide, dopamine producerende neuronen licht kunnen werpen op de schadelijke processen die betrokken zijn bij de ontwikkeling van de ziekte van Parkinson op moleculair niveau”, vat UM-onderzoeker Julian Krauskopf samen. “Dit zal ons begrip van de ziekte verbeteren en daardoor mogelijk leiden tot nieuwe behandelstrategieën. Bovendien zou dit model ook kunnen worden gebruikt om nieuwe medicijnen tegen parkinson te screenen en de invloed van omgevingsfactoren op de ziekterisico's te bestuderen, wat mogelijk kan leiden tot preventieve maatregelen.”