En toch: als er nu een referendum in Nederland zou zijn over een Nexit, zou 86% van de Nederlanders in de EU willen blijven. Dit percentage is toegenomen dankzij de Brexit; men ziet dat dit misschien toch niet zo’n goed alternatief is. Maar alle kritiek wordt op een hoop gegooid, dus als je eurosceptisch bent, ben je tegen Europa, terwijl de kritiek gericht is op beleidskeuzes.  Veel eurosceptici zijn sceptisch in de ware zin van het woord: niet automatisch aannemen dat iets goed is en dat is prima. Was je vroeger voor of tegen Europa, nu is denk ik iedereen euroscepticus in de ware zin van het woord.”

Wat moet er veranderen?

Niet alleen de media ook onze nationale politici zouden veel transparanter moeten zijn over wat Europa allemaal doet. Niet wanneer het hen onwelgevallig is, zeggen: ‘Brussel beslist’. Dat klopt niet, het zijn onze ministers die meebeslissen, niet een of andere bureaucraat van de Europese Commissie. Mediaonderzoek door de jaren laat weliswaar zien dat er langzaam meer aandacht voor Europa is, maar het kan beter. Er is een leuk onderzoek geweest onder journalisten die in Brussel werken waaruit bleek dat zij soms moeite hadden hun artikelen te slijten bij hun redactie thuis omdat zij het verhaal ook niet helemaal begrepen.  Ook hier geldt dat het belangrijk is meer nadruk te leggen op de link tussen nationaal en Europees niveau. Wanneer de media en politici eerder inzage zouden geven waarover zij in Brussel gaan beslissen en wat dat voor ‘ons’ zou betekenen, dan zou het idee dat buiten ‘ons’ om beslissingen worden genomen, veel minder leven.”  

Hoe ziet u de toekomst van de EU?

“Europa moet gaan nadenken over sociaal beleid dat samengaat met economische integratie. Europa is lang het verhaal geweest van steeds verdergaande economische integratie zonder voldoende na te denken over de gevolgen daarvan voor de gemiddelde Europese werknemer. Neem het voorbeeld van Poolse vrachtwagenchauffeurs die rondrijden in Nederlandse trucks, de discussie over arbeidsmigratie, de discussie over gelijke lonen voor gelijk werk, ook voor Oost-Europese arbeidskrachten. Vanuit Oost-Europees perspectief is het misschien positief zoals het nu is, maar vanuit West-Europees perspectief ligt dat anders. De Poolse loodgieter is toch een soort spookbeeld geweest, terecht of onterecht.  
En Europa moet gaan nadenken over het migratievraagstuk en dan niet over wie wel of niet recht op asiel heeft. Het wegvallen van binnengrenzen dwingt ons goed te kijken naar de buitengrenzen en het beleid daarop te herzien. Als je aankomt in Italië moet je daar asiel aanvragen en onder andere Nederland geeft dan niet thuis. Dan snap ik waarom je op een partij als Lega stemt, die de grenzen gewoon dicht wil gooien. Dat verdient de volle aandacht. Het antwoord op dit soort vraagstukken vind je niet op nationaal niveau, dat moet op Europees niveau. Misschien moet je als EU vooralsnog pas op de plaats maken, dus geen verdergaande integratie, maar kijken of en waar herziening nodig is van het bestaande beleid.”

Wat vindt u van de verkiezingsuitslag?

“Dat de grote middengroepen zouden verliezen, was te verwachten. Dat de Eurosceptici winst zouden boeken ook. Die partijen zijn alleen meer divers dan iedereen vaak denkt; ze zijn niet allemaal slechts tegen Europa. Op zich valt die winst ook nog wel mee, want in landen als Nederland hebben ze het slechter gedaan dan werd verwacht. De uitslag laat zien dat er meer opties in het Europadebat zijn dan voor of tegen. Ik vind het wel positief dat het parlement meer divers is geworden, want dat is goed voor het broodnodige democratische debat.”