Geen man voor de spotlights

Hij omschrijft zichzelf als ‘een redelijk rationeel wezen’. Wanneer hij woorden als ‘genieten’, ‘liefde’ of ‘eenzaam’ al in de mond neemt, corrigeert hij zichzelf onmiddellijk: “Nouja, liefde, groot woord. Laten we zeggen dat mijn affiniteit met de universiteit tot bloei kwam in Maastricht.” Na 25 jaar UM gaat Nick Bos met pensioen. De man die aanvankelijk een wetenschappelijke carrière ambieerde, maar ontdekte dat zijn betekenis misschien wel meer in het faciliteren van wetenschappers lag, kijkt terug op zijn werkzame leven.

Maak er niet te veel een ik-verhaal van”, herhaalt hij nog eens tegen het einde van het interview. Als ik terugkijk wil ik benadrukken dat waar ik het over mijn werk heb, ik ook steeds de teams bedoel waarmee ik samenwerkte”. Hij is geen man die schittert in de spotlights. Aan de huidige collegevoorzitter Rianne Letschert bewondert hij de warmte, waarmee ze snel contact maakt met iedereen. Een buitengewone eigenschap. Ik heb doorgaans langer nodig om vertrouwen en relaties op te bouwen. Ik kom bijna altijd goed beslagen ten ijs en als je een afspraak met me maakt, kom ik die na.”

Cyberhack

Hij noemt zichtzelf iemand die hecht aan feitelijkheden. Het gaat op dat moment over de cyberhack die de Universiteit Maastricht trof vlak voor Kerstmis 2019, waarna hij het Crisis Management Team leidde. Zolang niet helemaal helder was wat de toedracht van de hack was, werd er niet met de media gecommuniceerd, besloot Bos. De saamhorigheid onder medewerkers, om samen met het CvB door te werken rond kerst, zodat een paar weken later het onderwijs weer doorgang kon vinden, vormde één van de meest intense perioden in zijn carrière, in zekere zin ook wel een hoogtepunt. Dat is heel dubbel ja, want je moet je natuurlijk generen, dat je gehackt kon worden, dat is erg. Maar alles wat we daarna hebben gedaan, als universiteit en als medewerkers, daar krijgen we nog steeds waardering voor.”

Boosheid over de brute daad heeft hij nooit gevoeld. Ik ben heel oplossingsgericht en kom op zon moment in een doe-modus. Wat me geschikt maakte als leider van het CMT was het feit dat ik altijd rustig oog. Ik kan wel koken, van binnen, maar dat zul je niet snel aan me zien. En ik durf beslissingen te nemen, op het gevaar af dat ze later fout blijken. Plus ik kende de organisatie door en door, dat hielp.”

PhD research

Er is haast geen universitair gremium dat Bos niet persoonlijk heeft leren kennen. Hij was student geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, waar hij ook als student-assistent werkte. Via een beurs van het huidige NWO deed hij daarna promotieonderzoek naar grote maatschappelijke transacties in de negentiende eeuw. De regio waar hij dat onderzoek deed was Limburg, eveneens zijn geboortegrond. Als jongste van drie jongens kwam hij ter wereld in Amstenrade, zat op de middelbare school in Hoensbroek, waar hij al op zijn veertiende zijn huidige echtgenote Marly leerde kennen. We bleven tegelijkertijd zitten in de tweede klas, zo is het begonnen.” Vanwege zijn promotie-onderzoek verhuisde het stel in 1985 terug naar Limburg.

Dat zijn proefschrift na 4,5 jaar niet voltooid was, vond hij heel moeilijk. Ik had hard gewerkt en gepubliceerd, maar zo ging dat vaker in die tijd. Velen kozen voor een uitkering om hun proefschrift af te ronden, maar dat wilde ik niet. Ik leed misschien wel enige mate aan sociale deprivatie. Ik zat in archieven, schreef thuis; het was… nou eenzaam is niet het goede woord, maar dat wilde ik niet nog een paar jaar. Bovendien dacht ik: dan ben ik nog meer wetenschapper, maar dat biedt geen enkele garantie voor de toekomst.”

Tekst gaat verder onder de foto.

UMagazine

In de wilgen

Ook de ervaring afgewezen te worden na een sollicitatie heeft hij meermaals gehad. Naast freelancewerk, onder meer als schrijver van gedenkboeken, kreeg hij op enig moment een kleine aanstelling in Utrecht, maar dat waren wurgcontracten. Ik heb mijn eigen ervaring opgedaan met hoe slecht een organisatie soms met medewerkers omgaat.” Twee gebeurtenissen leidden er uiteindelijk toe dat hij zijn wetenschappelijke ambities aan de wilgen hing. De geboorte van zijn oudste dochter in 1993 leidde tot het verlangen naar een vaster inkomen. En enige jaren daarna de sollicitatie op een hoogleraarspositie die hem op het lijf was geschreven. Ik werd tweede, terecht, maar het zette me aan het denken: wat betekent dit? Wil ik de rest van mijn leven hopen op nog een kans? Voor je het weet, verzuur je daarin. Toen besloot ik dat ik de wetenschap een warm hart bleef toedragen, maar dat mijn betekenis misschien meer zit in het anderen in staat stellen tot wetenschappelijk onderzoek.”

Van een baan als studie-adviseur in Utrecht, waarnaast hij ook zijn proefschrift afrondde, klom hij op tot hoofd onderwijs en studentzaken van de letterenfaculteit. Hij reisde vanuit Limburg op en neer, vier uur per dag.  Onze jongste dochter bleek een huilbaby, dus ik kon in de trein gelukkig nog even mijn ogen dichtdoen.”

Vrijheid

Toen, in 1999 attendeerde iemand hem op de functie van hoofd van het huidige Studentenservicecentrum van de UM. “Ik was helemaal niet op zoek naar een baan en Maastricht stond bij de mensen in mijn netwerk niet hoog aangeschreven als ‘academie’, vanwege het probleemgestuurd onderwijs. Ik had dus nooit naar Maastricht gekeken.” Maar het was een mooie functie, een stuk dichterbij Brunssum, waar hij nog altijd woont, en de gesprekken waren prettig. Het werd het begin van een glansrijke carrière. Hij klom snel op tot de hoogste ambtelijke functie: algemeen directeur van de universiteit. “In Maastricht is mijn liefde voor de universiteit misschien pas echt tot bloei gekomen. Nouja, liefde…groot woord. Laten we zeggen mijn affiniteit. Hier zag ik dat je als universiteit echt iets kunt betekenen voor de omgeving. Voor mij is een universiteit een verzameling gepassioneerde, getalenteerde mensen. Elders zouden ze wellicht meer kunnen verdienen en toch kiezen ze voor deze plek. De vrijheid spreekt me ook aan: dat als je een goed idee hebt, je de ruimte krijgt om dat uit te werken en minder snel vastloopt in bureaucratie en hiërarchie.”

Ook als vice-voorzitter van het College van Bestuur, zijn rol de afgelopen tien jaar, ervoer hij die vrijheid. De ontwikkeling van de Brightlands campussen, waarvoor hij zich de laatste vijftien jaar sterk maakte, bevatte naast bedrijfsvoering een grote inhoudelijke component. “Ik ben heel dankbaar voor die ruimte die me werd gegund door mijn collega’s in het college van bestuur.” Ook de groei van de universiteit, de verdrievoudiging van het aantal studenten in 25 jaar, met behoud van financiële gezondheid, schenkt hem voldoening. Of de oprichting van de Faculty of Science and Engineering. Eigenlijk is er te veel moois om op te noemen wat hem betreft. “Er staat iets. Dat had er zonder mij ook gestaan, maar ik heb er een belangrijke rol in mogen spelen en dat is fijn.”

“Genieten”

Het verzacht de pijn van het pensioen enigszins, al zal hij het zelf niet als pijn’ omschrijven. Iets met grote woorden… “Ik begrijp natuurlijk dat het na tien jaar goed is dat er iemand anders komt, die andere accenten zal leggen. Dat kan ik alleen maar toejuichen. Maar op persoonlijk vlak vond ik het wel moeilijk te accepteren. Ik voel me nog niet te oud voor dit werk. Door in gesprek te gaan, vooral met mezelf, heb ik het kunnen rationaliseren.” 

Het stevig wandelen, iedere ochtend twee uur met hond Borre, heeft daar ook wel bij geholpen. Als kind had hij al een Duitse Staande Hond en sinds vier jaar is dat opnieuw zo. Gekozen om zijn zachtaardige en ondernemende karakter. En OK, een beetje op zijn mooie uiterlijk. Marly en ik zijn esthetisch ingesteld.” Zij is kunstenares en samen kopen ze al veertig jaar kunst die hen aanspreekt. Bos is zelf geen kok, maar als zij kookt, is het een plezier voor zowel de smaakpapillen als het oog, vertelt hij. Zij is beter in genieten dan ik. Ik ben er niet heel bedreven in; kan me nooit honderd procent aan het genot overgeven. Dat heb ik mijn hele leven al gehad. Ik weet wat ik leuk vind, maar ik zie ook altijd de schaduwzijde.” Maar op 25 jaar UM kijkt hij vooral tevreden terug. Dankbaar ook. Het is een fijne organisatie.”


Tekst: Femke Kools
Fotografie: Arjen Schmitz

Lees ook

  • De Universiteit Maastricht draagt zorg voor veel markante gebouwen en kunstwerken. Door ze een nieuwe bestemming te geven, behouden we deze iconen en geven we ze een nieuwe invulling, waardoor ze het kloppende hart vormen van een bruisende stad. 

    Wist je dat deze gebouwen en kunstwerken ook toegang...

  • Twee promovendi van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid ontvingen een prijs voor hun proefschrift tijdens het 21e International Congress of the International Association of the Penal Law in Parijs.

  • De Universiteit Maastricht ontving subsidies voor drie van de tien onderzoeksprojecten die van start gaan in het Nationaal Groeifondsprogramma Circular Plastics NL.