Weg naar recht

Wilde hij van kinds af aan al het recht in? Zeker niet. De werkoutfit van Sam zou eigenlijk bestaan uit een voetbaltenue, een paar stevige scheenplaten, hoge sokken en schoenen met noppen. Op zijn zeventiende scheurde hij zijn kruisband af, wat helaas het einde van zijn voetbalcarrière bij PSV betekende. Er volgde nog een periode bij Racing Genk, maar ook daar gooide een knieblessure roet in het eten. “Toen heb ik ervoor gekozen om te gaan studeren. Waar mijn leeftijdsgenoten al lang wisten wat ze wilden doen, moest ik nog gaan nadenken omdat ik dacht dat mijn toekomst in de profvoetbalwereld lag”, vertelt Sam. “Dat resulteerde in een klassieke foute studiekeuze, in mijn geval: psychologie. Daarna kwam de studie rechtsgeleerdheid in beeld.” En die keuze bleek een voltreffer te zijn. “De kracht van argumentatie en het presenteren van feiten is hierin heel belangrijk. En laat ik dat nou erg leuk vinden. De rechtswetenschap is geen absolute wetenschap, het recht is afhankelijk van de omstandigheden.”

Na het afronden van de Bachelor Rechtsgeleerdheid, volgden de Master Privaatrecht en een PhD-onderzoek aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Even maakte Sam een uitstapje naar de advocatuur, maar de wetenschap bleef kriebelen. “Mijn (co)promotor, en inmiddels collega, Raymond Schlössels maakte de overstap van Nijmegen naar Maastricht en attendeerde mij op een functie bij de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. Toen kwam ik erachter dat ik echt een wetenschapper ben, een echte academicus.” Sinds september 2023 is Sam terug op het vertrouwde nest van de Universiteit Maastricht als universitair docent Omgevingsrecht.

Belang van rechtswetenschap

Tijdens zijn periode als PhD-onderzoeker kwam Sam in aanraking met de Omgevingswet en in bijzonder het onteigeningsrecht als onderdeel daarvan. De Omgevingswet vervangt alle losse regels en wetten die afzonderlijke aspecten van de fysieke leefomgeving regelden. Zo was er de Wet milieubeheer voor milieuzaken, de Wet natuurbescherming voor de natuur en de Wet ruimtelijke ordening voor het ruimtelijke spoor. “Deze wetten zijn vaak tot stand gekomen tegen de achtergrond van een destijds andere maatschappelijke behoefte. Het systeem sloot dus niet meer lekker op elkaar aan”, legt Sam uit. “Dat was de voornaamste reden van de wetgever om toe te werken naar één wet, die het mogelijk maakt om de fysieke leefomgeving integraal te benaderen.” Een ingrijpende verandering dus, die door sommigen wordt gezien als de grootste wetgevingsoperatie sinds de vernieuwing van de grondwet in 1848.

Nederland staat voor ontzettend veel ruimtelijke opgaven. Op het gebied van wonen, klimaat, asielopvang, energietransitie, landbouw. En bij al die verschillende opgaven komt de Omgevingswet om de hoek kijken om de boel in goede banen te leiden. “Neem bijvoorbeeld het grondbeleidsinstrumentarium, waarmee de overheid richting kan geven aan de ruimtelijke ontwikkeling of dit zelfs kan afdwingen met onteigening”, vertelt Sam. “Het is van groot belang dat we daar onderzoek naar doen. Ik doe onder andere onderzoek naar de nieuwe bekrachtigingsprocedure van onteigening. Leidt deze tot een verbetering in rechtsbescherming voor belanghebbenden? Of kunnen (en moeten) we vanuit de rechtswetenschap verbeteringen presenteren?”

Bij de pinken zijn

Met zijn onderzoek wil Sam niet alleen bijdragen aan de stand van de rechtswetenschap, hij wil dat zijn onderzoek ook een praktische implicatie heeft. “Zeker in de overgang- en gewenningsfase naar de Omgevingswet sluipen er kinderziektes in, wat voor veel jurisprudentie gaat zorgen”, legt Sam uit. “Zeker bij de nieuwe bekrachtigingsprocedure, waarbij we niet kunnen terugvallen op eerdere ervaringen. En precies dat geeft het belang van de rechtswetenschap aan. Wij moeten bij de pinken zijn en tijdig signaleren wat goed of fout gaat. Kritisch denken en tegen de stroming in durven zwemmen, al zwemt 99% met de stroom mee.”

Van in de collegebank naar vóór de collegezaal

Het delen van zijn expertise en kennis doet Sam niet alleen middels onderzoek, hij geeft ook colleges. Zo heeft hij zijn eigen vak binnen de Master Staats- en Bestuursrecht en organiseert hij voor LAW.next (het opleidingsinstituut van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid voor postacademisch onderwijs) een jaarlijks congres voor juridische professionals over de Omgevingswet. Daarin verweeft hij, naast het onderzoek van anderen, ook zijn eigen wetenschappelijke bevindingen. “Ik krijg er heel veel energie van om mijn verhaal en onderzoek te delen met anderen. Ten overstaan van een collegezaal met studenten óf beroepsprofessionals”, vertelt Sam. “Je voelt je verantwoordelijk voor je eigen vak en wil dat je studenten en cursisten het goed doen. Daarom presenteer ik mijn colleges op een enthousiaste manier en streef ik naar een fijne en positieve sfeer in mijn werkgroep.”

Sam blikt terug naar de tijd toen hij in de collegebanken van de UM zat en de docenten die hem destijds, maar ook nu nog inspireren: “Ik heb heel veel geleerd van Ton Hartlief, die nog steeds verbonden is aan deze universiteit. Zijn manier van colleges geven, de manier waarop hij een collegezaal kan blijven boeien. Dat is echt fenomenaal. Fokke Fernhout en Jos Hamers kunnen dat ook ontzettend goed.”

Toekomst binnen de UM

Dat Sam zijn plek binnen bij de Faculteit der Rechtsgeleerdheid heeft gevonden, is duidelijk. “Ik hoop het werk dat ik nu doe de komende jaren voort te zetten. Vooral op het gebied van Nederlands recht zie ik mooie kansen voor deze faculteit. We kunnen Maastricht écht op de kaart zetten, landelijk, als het aankomt op de maatschappelijke problemen waar we als land mee te maken hebben. Het lijkt me mooi om daar een rol in te kunnen spelen.”