Wetenschapsagenda mei 2011

“Kinetics and effects of orally administered ATP”

“VEGF and NOTCH in Blood Vessels, an Intricate and Fascinating Interplay”

De NOTCH signaalweg omvat een sterk in stand gehouden intercellulair signaalmechanisme. In gewervelde dieren zijn de componenten van de NOTCH signaalweg uitgedrukt in verschillende organen, waaronder bloedvaten, waar zij essentiële rollen spelen in neovascularisatie en atherosclerose.

Onze studies verschaffen een gedetailleerde moleculaire analyse van de interactie tussen NOTCH signalering en ‘Vascular Endothelial Growth Factor’ (VEGF) in endotheelcellen en de rol van metalloproteïnase ADAM10 in dit proces. Deze nieuwe inzichten over VEGF en NOTCH signalering en hun leidende rol bij de groei van bloedvaten kunnen worden gebruikt voor het verbeteren van de doeltreffendheid van huidige cardiovasculaire behandelingen. Door te focussen op deze moleculen kan de groei van bloedvaten (revascularisatie van weefsel) gestimuleerd of geblokkeerd, zoals bijvoorbeeld bij tumorgroei of atherosclerose.

Trefwoorden:

NOTCH signaalweg, moleculaire analyse, VEGF, vasculaire biologie

“Regional Sustainable Development: Barriers in Practice; Findings from policy, citizens, practitioners and monitoring”

Een belangrijke barrière die in dit onderzoek naar de problemen bij het uitvoeren van duurzaamheidbeleid naar voren komt, is dat er vaak geen visie is op de gewenste toekomst. Dit blijkt ook de mening van de ondervraagde Limburgers te zijn. Een centraal kenmerk van duurzame ontwikkeling is juist een integrale visie en de overheid zou hierin het voortouw moeten nemen. Limburgers zien ook een rol weggelegd voor het bedrijfsleven, onderwijs en onderzoek, en de burgers zelf. Het onderzoek liet verder zien dat Limburgers nog niet duurzaam zijn, terwijl bijna 80% van de ondervraagden zegt dat ze duurzame ontwikkeling belangrijk vinden. Dit verschil tussen denken en doen heeft ondermeer te maken met het feit dat mensen niet weten waar ze op moeten letten en ze geen concrete voorbeelden hebben.

Trefwoorden:

duurzaamheidbeleid, duurzame ontwikkeling, Limburg, overheid

“Vitamine D as an immune modulator in multiple sclerosis”

Multipele Sclerose (MS) is een ongeneeslijke, invaliderende ontstekingsziekte van de hersenen die vooral jongvolwassenen treft. In het begin van het ziekteproces is een belangrijke rol weggelegd voor specifieke afweercellen (T-cellen) die de hersenen aanvallen. In experimenteel onderzoek remt vitamine D deze slechte T-cellen, wat mogelijk gunstig zou kunnen zijn voor MS patiënten.

Dit proefschrift laat zien dat MS patiënten met veel aanvallen van MS lagere vitamine D-waarden in het bloed hebben, evenals patiënten met een meer verstoorde balans tussen goede en slechte T-cellen. Het geven van extra vitamine D aan een kleine groep patienten was veilig en liet subtiele aanwijzingen zien voor een verbetering van deze balans. Om dit effect verder te kunnen onderzoeken, is de SOLAR studie ontwikkeld. In deze eerste grootschalige klinische studie naar de effecten van vitamine D in MS krijgen 348 Europese MS-patiënten hoge doses vitamine D of placebo. De resultaten van de SOLAR studie kunnen leiden tot een uitbreiding van het tot op heden beperkte behandelarsenaal in MS. 

Trefwoorden:

vitamine D, multiple sclerosis, afweersysteem, therapie

“Werken naar vermogen: vermogen om te werken”

“Teaching and assessment of professional behaviour: Rhetoric and Reality”

Onderwijs in professioneel gedrag en de beoordeling ervan binnen medische opleidingen geniet toenemende belangstelling, onder andere door de nieuwe Wet op Hoger Onderwijs en Onderzoek. Daarin is vastgesteld dat studenten die niet goed functioneren (in dit geval onprofessioneel gedrag vertonen) in sommige gevallen hun studie moeten afbreken. Professioneel gedrag kan worden beschreven als gedrag waarin normen en waarden van de beroepsuitoefening zichtbaar zijn en tot uitdrukking komen. Dit uit zich in omgaan met ‘taken en werk’, met ‘anderen’ en met het ‘eigen functioneren’.

Dit proefschrift beschrijft theoretische en praktische aspecten van het leren van en het omgaan met (on)professioneel gedrag binnen de basisopleiding geneeskunde, de medische vervolgopleiding en als praktiserend medicus. Tevens wordt beschreven hoe professioneel gedrag kan bijdragen aan patiëntveiligheid en kwaliteit van zorg, bijvoorbeeld middels klachtenanalyse. 

Trefwoorden:

(on)professioneel gedrag, opleiding geneeskunde, medici

“Risk for psychosis: A Life Span Perspective”

Schizofrenie is een aandoening van alle leeftijden, maar ontstaat meestal op jongvolwassen leeftijd. We onderzochten verschillen in kwetsbaarheid voor schizofrenie over de levensloop. Hoewel de incidentie van schizofrenie sterk afneemt met leeftiid, blijft het risico tot op zeer late leeftijd bestaan. Patiënten die op jonge leeftijd een eerste psychose ontwikkelen hebben een ernstigere vorm van de aandoening, met ernstiger symptomen en meer geheugen- en aandachtsproblemen. Mannen hebben een twee keer zo groot risico op  deze ernstige vroeg-ontstane schizofrenie. Vanaf middelbare leeftijd hebben juist vrouwen een relatief groter risico. Slechthorendheid is een van de omgevingsfactoren die bijdraagt aan het ontwikkelen van psychose in jongeren. Hoewel kwetsbaarheid voor psychose al vroeg ontstaat in het zich ontwikkelende brein, wordt de timing verder bepaald door een complexe mix van omgevingsfactoren, hormonale en leeftijdsgerelateerde veranderingen.

Trefwoorden:

psychose, levensloop, risicofactoren

“Revalideren is goed schakelen”

“Intracellular glycation and endothelial dysfunction; role of methylglyoxal”

Mensen met suikerziekte (diabetes) hebben een verhoogde kans op het krijgen van hart- en vaatziekten. De mechanismes waardoor de hoge suiker waardes in hun bloed deze schade kunnen veroorzaken zijn nog grotendeels onbekend, maar de vorming van versuikerde eiwitten lijkt hierin een belangrijke rol te spelen.

Het onderzoek toont aan dat het stofje methylglyoxaal, een afvalproduct bij de afbraak van glucose, een belangrijke voorloper van versuikering is, en dat ophoping van methylglyoxaal in de cel kan zorgen voor een verminderde bloedvatfunctie in ratten met diabetes. Verder blijkt dat de ontgifting van methylglyoxaal met behulp van het enzym glyoxalase, leidt tot minder versuikerde eiwitten, verbeterde bloedvatfunctie en zelfs tot vermindering van nierschade. Deze ontdekking kan in de toekomst er wellicht voor zorgen dat verlaging van methylglyoxal formatie een therapeutische interventie wordt, die door diabetes veroorzaakte hart- en vaatziekten kan bestrijden.

Trefwoorden:

diabetes, vasculaire complicaties 

“Elaboration during problem-based, small group discussion; a new approach to study collaborative learning”

“Currency crises and their Early Warning Systems”

“Indicators of energy balance and risk of epigenetic instability in colorectal cancer”

“Macrophages and modified lipoproteins: modulation of inflammation?”

“Imaging imagination; a Multi-method investigation into the brain dynamics of visual mental imagery”

Hoe komt het dat de één veel beter is in het zich voorstellen van de weg naar huis, of het gezicht van hun partner, dan de ander?

De onderzoeken van dit proefschrift tonen aan dat een gebied in het voorste gedeelte van de hersenen functioneert als een politieagent die andere gebieden, bijvoorbeeld gebieden die gezichten of de ruimtelijke omgeving coderen, aanstuurt en informatie integreert. Ook blijkt dat al deze gebieden in een specifieke volgorde met elkaar communiceren en dat deze communicatie plaatsvindt door bepaalde patronen van hersengolven. Deze informatie kan ons helpen om het samenspel tussen ons voorstellingsvermogen, de waarneming van de werkelijkheid en ons geheugen beter te begrijpen.

Trefwoorden:

fMRI, EEG, connectiviteit, voorstellingsvermogen

“Prevention of long-term sickness absence and major depression through early intervention”

Behandeling en re-integratie van werknemers die verzuimen en tevens psychische klachten hebben blijkt nog steeds moeizaam te zijn. In dit project is de effectiviteit van een preventieve strategie, bestaande uit screening en vroegtijdige interventie, onderzocht op het voorkómen van langdurig ziekteverzuim en depressie. De onderzoeksgroep bestond uit werknemers met een hoog risico op toekomstig ziekteverzuim en met milde depressieve klachten. De resultaten laten zien dat de preventieve strategie effectief is in zowel het voorkómen van langdurig ziekteverzuim als het reduceren van depressieve klachten. Deze strategie vormt daarmee een goed startpunt voor het toepassen van een meer proactieve benadering in de bedrijfsgezondheidszorg.

Trefwoorden:

preventie, langdurig ziekteverzuim, depressieve klachten, interventie

“Strategic asset allocation; The effect of uncertainty on portfolio choice”

Lange-termijn beleggers (zoals pensioenfondsen) gebruiken een econometrisch voorspelmodel voor toekomstige aandelenrendementen om hun portefeuilles te bepalen. Een dergelijk voorspelmodel laat zien dat aandelen minder risicovol en dus aantrekkelijker zijn voor lange-termijn dan voor korte-termijn beleggers.

Mijn proefschrift laat echter zien dat juist op de lange termijn er veel onzekerheid is of (i) het gebruikte voorspelmodel wel het juiste model is, (ii) of de gebruikte modelparameters wel correct zijn en (iii) of het model stabiel is over de tijd. Aandelen blijken daarom juist vaak risicovoller en onaantrekkelijker te zijn op de lange termijn dan op de korte termijn.

Trefwoorden:

Lange-termijn beleggen, voorspellen van aandelen, financiering, econometrie

“The role of private actors in the provision of public goods with applications to infrastructure and financial stability; accounting and financial approaches to assess macroeconomic perspectives”

“Selective Search in Games of Different Complexity”

Sinds de opkomst van computers gebruiken informatici bordspelen als een proeftuin voor kunstmatige intelligentie. Hun programma’s maken gebruik van een virtuele boom om een zet te vinden. In deze boom representeert iedere vertakking een keuze die een speler maakt tijdens het spel.

Dit proefschrift onderzoekt hoe selectieve zoekmethoden op een snellere wijze de beste zet kunnen vinden. Selectieve zoekmethoden hebben als doel om alleen de belangrijke delen van de boom te verkennen, maar ze nemen het risico om de beste zet te overzien.

De door ons ontwikkelde selectieve zoekmethodes hebben ervoor gezorgd dat het Afrikaans bordspel Fanorona is opgelost, het record in het spel SameGame - een versie van BubbleBreaker - is gebroken en dat computers sterker spelen in Stratego en Halma.

Trefwoorden:

Kunstmatige Intelligentie, Bordspelen

“Cannulation practice and complications in hemodialysis vascular access”

Voorwaarde voor een goede hemodialyse behandeling is een goede vaattoegang. Er zijn 2 soorten inwendige vaattoegangen namelijk de autogene arterioveneuze fistel (AVF; verbinding tussen een slagader en ader) en de arterioveneuze graft (AVG; een kunststof vaatprothese die tussen een slagader en ader wordt ingebracht). In één jaar tijd wordt de vaattoegang van een chronisch hemodialysepatiënt gemiddeld 312 keer aangeprikt. Er zijn  weinig data bekend over de schade die de vaatwand van een vaattoegang hierbij oploopt.

Deze studie toont aan dat het misprikken van een nieuw aangelegde AVF twee maal zo vaak voorkomt dan van een prothese vaattoegang. Onderzoek naar de twee verschillende priktechnieken, namelijk de touw-ladder priktechniek (gehele lengte van de vaattoegang wordt gebruikt om aan te prikken) en de button-hole priktechniek (herhaaldelijk op dezelfde plaats prikken waardoor er een kanaaltje van littekenweefsel ontstaat naar de vaattoegang, te vergelijken met een oorbelgaatje), toonde aan dat, ondanks meer misprikken onderhuidse bloeduitstortingen en aneurysmata significant minder voorkwamen in de button-hole groep. Maar de kans op infectie is weer groter bij de button-hole techniek. 

Trefwoorden:

hemodialyse, vaattoegang, aanprikken

“Midwives, obstetrics, fear and trust. A four-part invention”

“Empirical studies on audit quality in the Belgian market for audit services”

Dit proefschrift bestudeert de invloed van verschillende factoren op de kwaliteit van accountantscontroles. Gebaseerd op gegevens van de Belgische accountantsmarkt komt dit onderzoek tot de volgende bevindingen.

Ten eerste blijkt dat accountantskantoren gebruik maken van de ervaring van partners om risico’s verbonden met accountantscontroles te beheersen.

Ten tweede toont het onderzoek aan dat accountantshonoria tot een economische afhankelijkheid tussen accountants en klanten kunnen leiden, wat negatieve gevolgen heeft voor de kwaliteit van de controle.

Tenslotte toont het onderzoek aan dat concurrentie op de markt voor accountantscontroles bijdraagt aan een hogere kwaliteit van deze controles.

Trefwoorden:

Belgische accountantsmarkt, kwaliteit van accountantscontroles

“Staphylococcus aureus prevalence, antibiotic resistance and genetic background in different patient populations in the Netherlands”

“Venous thromboembolism, cancer and inflammation: an update. The Good, the Bad and the Ugly”

“Ecologische psychiatrie: De context van ervaren”