Wetenschapsagenda mei 2010

“The challenges and needs of older people as HIV and aids caregivers in South Africa”

In de afgelopen decennia zijn ouderen in Zuid-Afrika belangrijke zorgverleners geworden voor volwassen kinderen die ziek zijn door HIV of AIDS, en voor kleinkinderen die achtergebleven zijn na de dood of ziekte van één of beide ouders.

Dit proefschrift geeft inzicht in de ervaren zorglast van ouderen en in de psychosociale en sociaal-ecomonische factoren die hierop van invloed zijn. Tevens beschrijft dit proefschrift de ontwikkeling en evaluatie van een interventieprogramma gericht op het ondersteunen van oudere mensen bij hun taken als zorgverleners. De resultaten tonen aan dat oudere mensen na afloop van de workshops, zichzelf beter in staat achten om zorg te verlenen dan ervoor. Verder is samenwerking met relevante stakeholders uit de maatschappij noodzakelijk voor het verbeteren van structurele behoeften van oudere zorgverleners, zoals financiële hulp en toegang tot sociale zekerheid.

Trefwoorden:

HIV, AIDS, ouderen, Zuid Afrika, zorgverlening

“Improving health literacy, self efficacy and personal skills: towards culturally tailored behavioural interventions for African women”

Zwarte vrouwen in Zuid-Afrika zijn het zwaarst belast door HIV en het condoomgebruik binnen deze vrouwelijke bevolkingsgroep is laag.

In dit onderzoek werd condoomgebruik bestudeerd onder HIV-positieve en HIV-negatieve  isiXhosa sprekende vrouwen. Wij ontdekten dat dry sex (seks na vaginale behandeling met stoffen die de vaginawand vaak droog en nauw maken) onder HIV-negatieve Xhosa-vrouwen hoofdzakelijk wordt bepaald door de voorkeur van een dominante mannelijke partner. De motivatie van vrouwen om over condoomgebruik te onderhandelen wordt voornamelijk beïnvloed door hun wens hun partners te behagen. De angst voor stigmatisering vanwege HIV/AIDS is de grootste belemmering voor deelname aan HIV/AIDS effectiviteitstudies. Interventies ter verhoging van condoomgebruik door HIV-positieve zwarte Zuid-Afrikaanse vrouwen moeten zich richten op het versterken van het zelfvertrouwen. Gedragsinterventies op het gebied van HIV moeten worden verbonden aan initiatieven voor armoedeverlichting en vergezeld gaan van gedragsinterventies die specifiek op mannen zijn gericht.  

Trefwoorden:

HIV, condoomgebruik, Xhosa-vrouwen

“Neuromodulation for functional bowel disorders”

“Het opslaan van een oog. Tijdelijkheid en ongelijktijdigheid in hedendaagse kunst”

“Linking Cognitive and Cerebral Aging; evidence from structural and functional MRI”

“Discovery of ligands for Frizzled and their promises for the diagnosis and treatment of cardiovascular disease”

“Involving patients in cardiovascular risk management in general practice – evaluation of a nurse-led intervention”

Het IMPALA-project leert praktijkondersteuners in de huisartspraktijk om mensen met een sterk verhoogd risico op hart- en vaatziekten te identificeren en samen met hen te werken aan een plan 'op maat' om gezonder te gaan leven. Bij deze aanpak staat individuele keuzevrijheid voorop. Dit project onderscheidt zich van veel andere preventieve projecten door de nadruk op gezamenlijke besluitvorming: de voorkeur van de patiënt wordt in het actieplan meegewogen.

Uit dit onderzoek blijkt dat patiënten door IMPALA hun risico op het krijgen van een hart- of vaatziekte beter kunnen inschatten. Ook verbetert de leefstijl van patiënten en vermindert het risico, hoewel niet meer dan bij patiënten die bij een praktijkondersteuner kwamen die IMPALA niet gebruikte. Deze controlegroep werd overigens wel op dezelfde wijze geïdentificeerd.

“When the brain speaks for itself; exploiting hemodynamic brain signals for motor-independent communication”

Menselijke communicatie is volledig afhankelijk van een goed functionerend neuromusculaire systeem. Patiënten met het ‘locked-in’ syndroom zijn door hun verlamming niet meer in staat tot interactie met hun omgeving, terwijl zij volledig bij bewustzijn zijn. Het is van groot belang dat patiënten met deze neurologische aandoening kunnen communiceren met middelen die onafhankelijk zijn van hun motoriek. In de laatste twintig jaar is onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van ‘brain-computer interfaces’ (BCIs) die neuroelektrische signalen gebruiken voor communicatie.

In dit proefschrift wordt een alternatieve benadering onderzocht, waarbij gebruik wordt gemaakt van functionele magnetische resonantie beeldvorming (fMRI) om hemodynamische signalen van de hersenen te gebruiken. De nieuw ontwikkelde communicatieprocedures zijn uiterst robuust en effectief, gemakkelijk toe te passen. Vanwege hun goede toepasbaarheid kunnen ze wellicht al in de nabije toekomst worden ingezet om patiënten te helpen.

“La Côte d’Ivoire et la gestion durable des resources naturelles marines”

“Antioxidant activity: from model to man”

Zuurstof is giftig. Onze cellen worden continu aangevallen door reactieve vormen van zuurstof (oxidanten). Ter bescherming hebben we anti-oxidanten, die we uit de voeding halen of die de cellen zelf produceren. Anti-oxidanten werken op verschillende manieren.

In dit proefschrift is een methode beschreven waarmee de anti-oxidant activiteit goed bepaald kan worden. Om bescherming te kunnen bieden, moet de anti-oxidant worden opgenomen in het lichaam. Dit is getest in proefpersonen die appels, fruitsalade en een fruitdrank hebben ingenomen. Hieruit blijkt dat de fruitsalade en de fruitdrank tegen de giftigheid van zuurstof beschermen. Appels zijn minder effectief.

Trefwoorden:

Antioxidant, radicaal schade, fruit, oxidanten 

“Money and Mobility: Migration and Remittances”

In de afgelopen jaren is de migratie sterk gestegen en een duidelijker onderdeel geworden van de wereldeconomie en  van het debat over openbaar beleid. Volgens schattingen van de Verenigde Naties zullen er in 2010 meer dan 200 miljoen internationale migranten zijn. Remises, het geld dat de migranten naar hun thuislanden sturen, bedroegen in 2008 een geschatte $328 miljoen.

Deze dissertatie richt zich hoofdzakelijk op processen en gevolgen van economische migratie en meer specifiek van remises sturen/ontvangen. De dissertatie bestudeert de determinanten van migratie die economische migranten ertoe aanzetten hun geboorteland te verlaten, de manier waarop remises tegenwoordig empirisch worden gemeten en de manier waarop migranten remises sturen wanneer zij hebben besloten dat te doen. Ook werd onderzocht wat het effect is van integratie van immigranten op het besluit over de wijze waarop remises worden verstuurd en op uitgaven voor gezondheidszorg in het land van waaruit wordt verzonden.  

Trefwoorden:

migratie, immigratie, remises, migrant  

“Misdaad en straf; een herbezinning op het strafrecht vanuit mystiek perspectief”

“Global rebalancing: Cultures of Crisis”

“On the role of superoxide radicals (O2*) in fibrosis”

“Understanding social interaction in computer- supported collaborative learning”

In dit proefschrift wordt de complexe dynamiek in sociale interactie onderzocht van studenten die samen leren in een online context.

De resultaten laten zien dat intrinsiek gemotiveerde studenten centraler in het sociale netwerk staan en actiever bijdragen aan discussies. Extrinsiek gemotiveerde studenten daarentegen zijn verspreid gepositioneerd in het sociale netwerk. Dit kan mogelijk verklaren waarom in de literatuur over online onderwijs er vaak sprake is van grote verschillen in interactie in online leeromgevingen als ook de vaak lage slagingspercentages.

Trefwoorden:

online leren, sociale interactie

“Public Health implications of the Mediterranean diet; its interaction with active and passive smoking”

“The effects of metformin on metabolism and cardiovascular disease in type 2 diabetes”

Patiënten met diabetes type 2 hebben baat bij het voortzetten van de behandeling met metformine, op het moment dat het noodzakelijk is geworden insuline te gebruiken. Dat blijkt uit dit peroefschrift waarin de lange termijn (4.3 jaar) effecten van metformine op o.a. hart- en vaatziekten zijn onderzocht. De door metformine veroorzaakte verbetering in hart- en vaatziekten werd deels verklaard door gewichtsafname en verbetering in endotheelfunctie in de metformine groep, maar niet door lagere insulinespiegels. Tot slot bleek langdurige behandeling met metformine de kans op het ontwikkelen van een vitamine B12 tekort aanzienlijk te verhogen, wat bloedarmoede en zenuwschade kan veroorzaken. De huidige richtlijnen doen echter geen aanbevelingen over het voorkomen en detecteren van vitamine B12 tekort tijdens de behandeling met metformine. Dit onderzoek biedt sterke argumenten voor het routinematig bepalen van vitamine B12 niveaus tijdens behandeling met metformine.

Trefwoorden:

metformine, hart- en vaatziekten, endotheeldysfunctie, inflammatie, vitamine B12 

“Towards better diagnosis and monitoring of asthma and cystic fibrosis in children; the value of non-invasive inflammometry”

Astma en cystic fibrosis (CF) zijn vaak voorkomende chronische (kinder)longziekten. Hoewel chronische luchtweginflammatie in de pathofysiologie van astma en CF centraal staat, heeft deze ontsteking geen plaats bij de diagnostiek, behandeling en monitoring van deze aandoeningen. Dit komt omdat de huidige methoden om inflammatie te meten, zoals broncho-alveolaire lavage of biopsie, te invasief zijn om routinematig toegepast te worden. Nieuwe niet-invasieve methoden betreffen analyse van uitgeademde lucht door  metingen van stikstofmonoxide of vluchtige organische componenten (VOC’s) in uitademingslucht en analyse van biomarkers in uitademingsluchtcondensaat. Het onderzoek laat zien dat  uitademingsluchtanalyse een goede aanvulling is op conventionele parameters als symptomen, lichamelijk onderzoek en longfunctie. Hierdoor kan de diagnostiek en behandeling van kinderen met astma en CF verbeterd worden.

Trefwoorden:

astma, cystic  fibrosis, niet-invasieve methoden

“Hemodialysis Access-Induced Distal Ischemia (HAIDI); diagnosis and surgical management”

Het was bekend dat hemodialysepatiënten soms een ernstige doorbloedingsstoornis van de shuntarm kunnen krijgen, die zich manifesteert als een ‘koude en pijnlijke hand’. Een shuntarm is een arm waarin een verbinding is gemaakt tussen een ader en een slagader (shunt). Hierdoor stroomt slagaderlijk bloed in de ader, waardoor de ader zeer bruikbaar wordt om aan te prikken voor dialyse.

Dit proefschrift toont voor het eerst aan dat meer dan driekwart van de dialysepatiënten met dit probleem kampt. Tevens blijkt uit dit proefschrift dat met een eenvoudige operatie de doorbloeding van de hand bij deze patiënten langdurig verbeterd kan worden. 

Trefwoorden:

hemodialyse, doorbloedingsstoornis, shuntarm, behandeling

“Bioactive compounds in whole grain wheat”

Brood kan gezonder zijn! Het consumeren van volkoren producten kan hart- en vaatziekten, type 2 diabetes en metabolisch syndroom voorkomen. Dat is het gevolg van bioactieve bestanddelen in volkorengraan, zoals antioxidanten en ontstekingsremmende stoffen.

In dit proefschrift werd vastgesteld dat de verschillende onderdelen van een tarwekorrel sterk verschillen qua inhoud. De externe delen van de korrel, de zemelen en vooral de aleuron (eiwitstof) hebben de rijkste inhoud. Verwerking van vezelen in volkorenbrood verhoogde de waarden van bioactieve stoffen in bloed en urine van volwassenen. Deze dissertatie toont aan dat dagelijkse voeding zoals brood kan worden verbeterd met heilzame effecten.

Trefwoorden:

volkorengraanbrood, zemelen, bioactieve samenstelling, antioxidant, ontsteking

“Chirurg: van dokter tot jongleur”