Wetenschapsagenda juni 2010

“The protective effect of Moderate Alcohol Consumption against Cardiovascular disease and total Mortality: Epidemiological evidence”

“A nutritional approach to prevent cardiovascular disease: from single foods to complex dietary pattern”

Voeding speelt een cruciale rol in de preventie van hart- en vaatziekten.

In een van de studies uit dit proefschrift werd aangetoond dat de consumptie van kleine hoeveelheden bittere chocolade bijdraagt aan de preventie van hart- en vaatziekten, via de daling van het eiwit CRP, een indicator voor chronische ontsteking dat wijst op een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Een andere studie laat de invloed zien van alcohol en anti-oxidanten in rode wijn op de omega 3 meervoudig onverzadigde vetzuren in het bloed bij matige alcoholconsumptie. Dit beschermende effect was al bekend van vette vis. Tevens is gekeken naar voedingspatronen, waarbij aanpassingen in het Mediterrane dieet werden onderzocht.

Trefwoorden:

voeding, hart- en vaatziekten, anti-oxidanten

“Modulation of tissue factor expression in vascular cells”

Tissue factor (TF) is the trigger of blood coagulation. Although TF duty is to limit the loss of blood following vessel damage, it has been shown that its aberrant expression could play a key role in pathological conditions such as cardiovascular diseases and cancer.

This thesis explores the role of TF in various scenarios. It shows that leptin, an hormone released form of adipose tissue, upregulates TF in blood monocytes, a phenomenon which may account for the thromboembolic episodes frequently associated with obesity. By contrast, a downregulation of TF was observed in cells exposed to drugs such as angiotensin converting inhibitors or clopidogrel, suggesting an additional mechanism by which these compounds exert their protective effect against cardiovascular diseases. Not only drugs but also natural substances, namely polyphenolic compounds found in grapes and red wine, could downregulate TF expression, a new mechanism to explain their role in prevention of cardiovascular disease.

Trefwoorden:

tissue factor, cardiovascular diseases

“The what and when in brain stimulation.Studying language production and deception with optimised neuronavigated transcranial magnetic stimulation”

“Online flow measurement in hemodialysis”

“Remodeling of intracellular calcium handling in fibrillating atria”

“Earnings dynamics in Europe”

“Multispecies probiotics and antibiotic-associated side effects – pathophysiological and clinical evidence”

“Costs and effects of implementation of a short admission programme following breast cancer surgery in the Netherlands”

In dit proefschrift is onderzocht of borstkankerchirurgie in dag- of 24-uursopname veilig en efficiënt is en er is gekeken naar de ervaringen van patiënten. In vier Nederlandse ziekenhuizen werd een kort opnameprogramma geïmplementeerd. Het percentage patiënten dat werd behandeld in korte opname nam na implementatie significant toe van 45% tot 82%, terwijl het aantal complicaties, heropnames, reoperaties of bezoeken aan de Spoed Eisende Hulp niet toenam. Het programma is goedkoper dan de gebruikelijke zorg, ook als de kosten van implementatie worden meegenomen. Uit onderzoek naar de ervaringen van patiënten bleek dat vooral de informatievoorziening verbetering behoefde. Op basis van deze onderzoeksresultaten wordt grootschalige implementatie van het programma aangeraden.

Trefwoorden:

borstkankerchirurgie, korte opname, kwaliteitszorg 

“Innovatief Onderwijs Ontwerpen in het Gezondheidsdomein”

“Het inzagerecht; Artikel 843a van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering”

In een civiele procedure kunnen papieren waarmee partij A haar gelijk kan bewijzen in handen zijn van een ander. Artikel 843a Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering  geeft A onder voorwaarden de mogelijkheid om die papieren te kopiëren.

Dit proefschrift onderzoekt de vraag hoe streng die voorwaarden moeten worden gehanteerd. Het blijkt  mede af te hangen van de fundamentele vraag in hoeverre het vinden van de waarheid van belang is. Sijmonsma vindt het vinden van de waarheid belangrijk en verdedigt daarom dat die voorwaarden in artikel 843a op een voor A ruimhartige manier moeten worden uitgelegd. Wetswijziging verdient aanbeveling.

Trefwoorden:

artikel 843a, waarheidsvinding 

“Cognitive Aging and Functional Compensation; Evidence from Brain Imaging Studies”

Wanneer mensen ouder worden, treedt er achteruitgang op in cognitie. Ouderen kunnen deze nadelige effecten omzeilen door middel van functionele compensatie dat wil zeggen door de manier waarop zij hun hersenen gebruiken aan te passen. Wanneer bij ouderen toegenomen hersenactiviteit wordt waargenomen in hersengebieden die specifiek zijn voor de functie die zij uitvoeren en in extra hersengebieden in de prefrontale schors, heeft dit een positief effect op cognitieve taakprestatie. Dergelijke activiteitspatronen duiden op functionele compensatie. Wanneer de cognitieve taak erg moeilijk wordt (bijvoorbeeld wanneer ze op korte termijn 7 tot 10 items moeten onthouden), vertonen ouderen geen toegenomen hersenactiviteit meer en gaan zij slechter presteren. Dit wijst erop dat ouderen dan niet meer kunnen compenseren. Opmerkelijk is verder dat ouderen die sterke vezelbanen in de hersenen hebben, het beste in staat zijn om de effecten van veroudering op cognitie te compenseren.

Trefwoorden:

veroudering, cognitie, hersenactiviteit

“Chemotherapy dose-intensification in breast cancer: is more better?”

Bij dosisintensificatie wordt de hoeveelheid toegediende chemotherapie per tijdseenheid verhoogd om een zo optimaal mogelijk antitumor effect te bereiken.

Dit proefschrift beschrijft drie methoden van dosisintensificatie bij borstkankerpatiënten: 1/ standaard dosering chemotherapie waarbij het kuurinterval wordt verkort (densificatie), 2/ standaard kuurinterval waarbij de dosering van de chemotherapie wordt verhoogd (dosisescalatie) en 3/ hoge dosis chemotherapie met autologe (eigen) beenmergtransplantatie (AuBMT). In vergelijking met dosisescalatie resulteert densificatie in een hogere dosisintensiteit, een kortere totale behandelingsduur, een gunstiger bijwerkingprofiel, een lagere totale dosis chemotherapie en een gelijkwaardig antitumor effect. De resultaten van hoge dosis chemotherapie met AuBMT waren teleurstellend. Een onderzoek naar de toepassing van donor beenmergtransplantatie (van zus of broer) als antitumor behandeling bij uitgezaaide borstkanker, laat zien dat deze techniek toepasbaar is, maar de effectiviteit vooralsnog beperkt lijkt.

Trefwoorden:

chemotherapie, dosisintensificatie, borstkanker

“Kidney transplantation from donors after cardiac death; studies on the pathophysiology and prevention of ischemic acute kidney injury and on the long-term outcome after transplantation”

Niertransplantatie is de beste behandeling voor patiënten met terminale nierinsufficiëntie, maar door het tekort aan donornieren blijven veel mensen verstoken van deze optimale zorg. Orgaandonatie na hartstilstand kan het aantal niertransplantaties doen stijgen en de wachtlijst voor niertransplantatie verkorten of zelfs elimineren. Echter doordat deze donornieren, in de periode tussen hartstilstand en orgaanpreservatie worden beschadigd door ischemie, is men terughoudend bij acceptatie van deze donornieren. Om deze reden werd in dit proefschrift het gehele transplantatieproces van donor tot ontvanger onder de loep genomen om klinisch toepasbare methoden te vinden die primaire non-functie van donornieren na een hartstilstand kunnen voorkomen

Het onderzoek laat zien dat niertransplantatie van donoren na hartstilstand leidt tot een langere levensverwachting. Verder werd binnen het transplantatieproces een aantal klinisch toepasbare methoden gevonden om het risico op niet-functionele transplantaatnieren te verminderen.

“Bridging boundaries: Transnationalism and migrants’ lives in a globalizing world”

“Chlamydia trachomatis; identifying women with tubal factor subfertility”

Chlamydia trachomatis is een seksueel overdraagbare aandoening, die een ontsteking van de baarmoeder en eileiders kan geven en op termijn kan leiden tot verminderde vruchtbaarheid. Het meten van IgG antistoffen samen met hs-CRP (duidend op een chronische Chlamydia trachomatis infectie) in een bloedmonster blijkt de optimale strategie om bij vrouwen met kinderwens eventuele eileiderafwijkingen ten gevolge van Chlamydia trachomatis op te sporen. Erfelijke variaties in het immuunsysteem blijken samen te hangen met de kans op eileiderafwijkingen ten gevolge van Chlamydia trachomatis. Hoe meer genetische variaties aanwezig zijn, des te groter de kans op eileiderafwijkingen lijkt te zijn.

“Home or home-like hospital birth for low-risk nulliparae: does it matter?”

De organisatie van de verloskunde staat sinds een aantal jaren flink onder druk.

Dit proefschrift geeft inzicht in verschillen tussen vrouwen, zwanger van het eerste kind, en hun partners met betrekking tot de plaats van bevalling (thuis versus poliklinisch) en de effectiviteit en doelmatigheid van de zorg. Zowel zwangeren als hun partners vinden het belangrijk dat zij invloed kunnen uitoefenen op het besluitvormingsproces. Daarentegen hechten vrouwen waarde aan een huiselijke bevallingsomgeving en geven de partners de voorkeur aan de mogelijkheid tot pijnbestrijding. Vrouwen die thuis willen bevallen hebben minder kans op een verwijzing en een ongeplande keizersnede, zonder verschil in neonatale uitkomsten en totale kosten van de zorg.

Trefwoorden:

thuisbevalling versus poliklinisch, doelmatigheid van zorg

“Positieve maar ook negatieve effecten van etnische diversiteit in scholen op onderwijsprestaties?”

“In search of neurobiological intermediate phenotypes of aberrant information processing in psychosis”

Bij een psychose is de informatieverwerking ontregeld. In dit proefschrift wordt onderzocht hoe verstoorde informatieverwerking samenhangt met psychotische symptomen, genetische invloeden en hersenprocessen. Zo blijkt dat een vertraagde informatieverwerking samenhangt met zogenaamde negatieve symptomen en dat genetische invloeden hieraan ten grondslag liggen. Bij mensen met een verhoogd genetisch psychoserisico (familieleden van patiënten) zijn er aanwijzingen op hersenniveau te vinden dat de auditieve informatieverwerking is vertraagd. Een slecht geheugen blijkt een risicofactor te zijn voor depressieve symptomen. Ook werd aangetoond dat genetische variatie in het COMT-gen betrokken is bij milde psychotische reacties op alledaagse stress. Daarnaast levert het onderzoek aanwijzingen voor een ontregelde verwerking van innerlijke spraak in de hersenen van schizofreniepatiënten.

Trefwoorden:

psychose, informatieverwerking

“Ethics at the interface of reproductive medicine and genetic technology: the case of mitochondrial disorders”

Mutaties in het mitochondrieel DNA (mtDNA) kunnen leiden tot een breed scala aan veelal ernstige ziekten, die uitsluitend via de moeder worden doorgegeven. Een goede behandeling is er vaak niet. Daarom proberen draagsters van mitochondriële mutaties veelal te voorkomen dat ze de mutatie doorgeven aan hun nageslacht. In theorie hebben stellen met een kinderwens vier mogelijkheden om te proberen gezonde, genetisch eigen kinderen te krijgen: prenatale diagnostiek, pre-implantatie genetische diagnostiek (PGD, ook wel embryoselectie genoemd), ooplasmatransplantatie en celkerntransplantatie.

In dit proefschrift worden de ethische vragen onderzocht die het gebruik van deze reproductieve genetische technologieën ter preventie van mtDNA-ziekten oproept. We concluderen dat alle strategieën, met de uitzondering van ooplasmatransplantatie (want niet bewezen veilig en effectief), potentieel aanvaardbare reproductieve mogelijkheden bieden voor dragers van mitochondriële mutaties. Celkerntransplantatie dient niet op voorhand verworpen worden louter en alleen omdat het gaat om het wijzigen van het erfelijk materiaal van embryo’s (kiembaanmodificatie) en mogelijk reproductief kloneren.

Trefwoorden:

voortplantingsgeneeskunde, genetica, mitochondriële ziekten, ethiek

“R&D alliances, knowledge flows, and innovation: Three studies on the value of collaborative R&D”

“screenen? Ja, maar hoe?”

“Capturing the dynamics of commitment”

Dit proefschrift staat een temporele benadering voor bij het bestuderen van organisatiegedrag, dat wil zeggen dat er gezocht wordt naar patronen van verandering. Deze zienswijze wordt consequent toegepast op het fenomeen van verbondenheid van de werknemer met de werkgever (‘organisatiecommitment’). De ontwikkeling van organisatiecommitment wordt in kaart gebracht door herhaalde metingen te doen middels een nieuwe temporele meetmethodiek waarbij de respondent bij elke meting een nieuw punt toevoegt aan zijn/haar eigen patroon. Patroonkenmerken blijken redelijk te voorspellen aan de hand van werkervaringen (zoals het ervaren van support of het nakomen van beloftes), persoonskenmerken (vrouwen vertonen bijvoorbeeld een veel grilliger patroon dan mannen en hun veranderingen zijn intenser) en het verleden (in volgorde van belang). Ook zijn patronen minder universeel dan doorgaans wordt aangenomen. Aangetoond wordt dat de temporele benadering voor theorievorming en praktijk verstrekkende gevolgen heeft.

Trefwoorden:

organisatiegedrag, temporele benadering,  

“To drain or not to drain; quantification of drainable intravascular venous volume during extracorporeal life support”

“Motor learning in neurological rehabilitation: practicing skills with movement imagery”

In de sport verbeteren atleten al decennia hun prestaties door in gedachten bewegingen te oefenen (bewegingsvoorstellingen). In dit onderzoek zijn we nagegaan of dit ‘droog oefenen’ ook in de revalidatie effect heeft. Fysiotherapeuten en ergotherapeuten hebben dit onderzocht bij patiënten met de ziekte van Parkinson en bij patiënten na een beroerte (CVA). In onze (relatief kleine) studies konden we niet aantonen dat het gebruik van bewegingsvoorstellingen beter is dan reguliere therapie. Patiënten gaven wel aan dat het in gedachten oefenen hen motiveerde en minder angstig maakte. Ook vonden ze het prettig dat ze veilig konden oefenen wanneer ze dat zelf wilden. Meer onderzoek en grotere studies zijn nodig om na te gaan of er groepen patiënten zijn die mogelijk wel baat hebben en wat de lichamelijke, emotionele en cognitieve effecten zijn.

Trefwoorden:

bewegingsvoorstellingen, revalidatie, neurologische aandoeningen, fysiotherapie, ergotherapie

“Fact-finding in civil litigation; a comparative perspective”

In burgerlijke rechtszaken zijn de feiten vaak doorslaggevend. Tijdens een juridische procedure wordt feitenmateriaal verzameld, hoofd- en bijzaken worden onderscheiden en bewijs wordt aangedragen. De procedure eindigt dikwijls met een eindoordeel.

Dit proefschrift vergelijkt civiele procedures in Nederland met die in Oostenrijk en de Verenigde Staten. Tevens bespreekt het de historische achtergrond van de regelingen omtrent het onderzoek naar de feiten. Wat opvalt, is dat de verschillen tussen het Oostenrijkse en het Nederlandse systeem enerzijds, en het Amerikaanse systeem anderzijds, bijzonder groot zijn. Dit vloeit deels voort uit de verschillende eisen die men aan de burgerlijke rechtspraak stelt. Zo vormt het gebruik van juryrechtspraak in de Verenigde Staten een verklaring voor veel verschillen tussen jurisdicties. 

Trefwoorden:

burgerlijk procesrecht, rechtsvergelijking, Nederland, Oostenrijk, VS. 

“Promoter methylation based biomarkers for the detection of colorectal cancer”

Kanker van de dikke darm en endeldarm is een veelvoorkomend gezondheidsprobleem. In een vroeg stadium is deze ziekte goed te behandelen en vaak te genezen door een chirurgische ingreep. Momenteel worden colonoscopie en de detectie van bloed in de ontlasting gebruikt voor de opsporing van darmkanker. De eerste heeft een hoge gevoeligheid maar is invasief en duur, terwijl de tweede eenvoudig is in gebruik maar niet sensitief genoeg. De beperkingen van deze technieken initieerden de ontwikkeling van nieuwe niet-invasieve biomarkers voor dikke darmkanker. In dit proefschrift worden diverse nieuwe potentiële niet-invasieve epigenetische biomarkers (DNA markers) in ontlasting en bloed voor de detectie van darmkanker beschreven. Ook werd de biologische relevantie van deze biomarkers in darmkanker onderzocht. Uit deze data concluderen we dat promoter methylering gebruikt kan worden voor de niet-invasieve detectie van darmkanker.

Trefwoorden:

detectie darmkanker, biomarkers

“From algorithms to interactions; an Investigation of effective communication and design of Interactive decision Aids”

“Dikke kinderen, uitgebluste werknemers en vreemde virussen. Filosofie van de publieke gezondheidszorg in de 21e eeuw”

“Imaging in Oncology, a new beginning has just begun …..”

“Essays on international financial integration”

Dit proefschrift behandelt de gevolgen van internationale financiële integratie. Het onderzoek toont aan dat door toenemende internationale handel én financiële integratie de kans op het gezamenlijk crashen van internationale effectenbeurzen sterk toegenomen is. Hierdoor wordt effectieve internationale spreiding van aandelen moeilijker. Wanneer de werkelijke aandelenposities van investeerders bestudeerd worden, tonen de resultaten aan dat investeerders niet uit markten stappen die gezamenlijk crashen met hun thuismarkt. Verassend genoeg stappen ze wel uit markten die gezamenlijk stijgen met de thuismarkt. Een ander gevolg van internationale financiële integratie is dat waardeveranderingen in private bezittingen effect hebben op de handelsbalans. Een waardestijging van bijvoorbeeld het eigen huis leidt tot een stijging van consumptieve uitgaven. Door stijging van buitenlandse aankopen is er een stijgende import van goederen en diensten. Dit verklaart bijvoorbeeld de handelstekorten in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Tenslotte wordt aangetoond hoe overschrijvingen van migranten aan familieleden in hun geboorteland het financieel beleid van het geboorteland positief beïnvloeden.

“The elusive particle hazard; inflammatory and Oxidative stress responses”

Inhalatie van fijne stofdeeltjes vormt een gevaar voor de gezondheid. Twee centrale, met elkaar verbonden fenomenen waarvan aangenomen wordt dat ze een grote rol spelen hierin zijn (1) ontsteking en (2) oxidatieve stress.

Het huidige proefschrift laat zien dat het “stoffige gevaar” niet zo makkelijk te definiëren is: stofdeeltjes kunnen ontstekingsgerelateerde effecten veroorzaken zonder oxidatieve stress te veroorzaken of de belangrijkste onstekings-schakelaar NF-κB te activeren. Indirecte effecten via stimulatie van immuuncellen blijken van belang te zijn. Daarnaast toont dit proefschrift aan dat fijne stofdeeltjes effecten kunnen veroorzaken in de hersenen. Dit heeft gevolgen voor de risicobeoordeling van fijne stofdeeltjes.

Trefwoorden:

stofdeeltjes, immuuncellen, risicobeoordeling