Wetenschapsagenda juli 2011

“Time in teams: methodological issues in the study of temporal dynamics”

“The role of neuroimaging phenotypes in ecogenetic studies of psychotic disorder”

Schizofrenie komt voor bij 1 op de 100 mensen en is een ernstige psychische aandoening, waarbij het contact met de realiteit ernstig verstoord is. Bij het ontstaan van schizofrenie spelen genetische en omgevingsinvloeden een rol. De studies in deze thesis hebben bewijs geleverd voor associaties tussen veranderingen in het brein bij individuen met een hoog genetisch risico voor schizofrenie en omgevingsfactoren zoals cannabisgebruik, trauma in de kindertijd en dagelijkse stress. Ondanks het feit dat de exacte onderliggende mechanismen nog niet bekend zijn, kan men speculeren dat verschillen in gevoeligheid voor de omgeving zich uiten in structurele veranderingen in het brein met het ontwikkelen van psychotische symptomen tot gevolg.

Trefwoorden:

schizofrenie, hersenveranderingen, gen-omgevingsinteractie, stress, cannabis, trauma in de kindertijd, genetisch risico

“The antioxidant flavonoid 7-mono-O (B-hydroxyethyl)- Rutoside: from clinic to concept”

Flavonoïden zijn antioxidanten die een belangrijke bijdrage leveren aan de goede effecten van groenten en fruit op de gezondheid.

Onderzoek is gedaan naar het flavonoïde monoHER, een veelbelovende stof die kan worden toegepast om hartschade als gevolg van chemotherapie te voorkomen. MonoHER blijkt een bijzonder goede antioxidant te zijn, wat zijn positieve effecten verklaart. Ook blijken stoffen die ons lichaam maakt uit monoHER, zogenaamde metabolieten, belangrijk te zijn voor het gezondheidseffect van monoHER; ze kunnen helpen bij het goed in conditie houden van hart en vaten en het afremmen van ontspoorde ontstekingsprocessen die bij tal van ziekten een schadelijke rol spelen, variërend van diabetes en long- en leverziekten tot veroudering. Deze metabolieten zijn mogelijk nog krachtiger dan monoHER zelf. Dankzij dit onderzoek weten we beter hoe monoHER werkt en kunnen we monoHER effectiever toepassen.

Trefwoorden:

monoHER, flavonoïde, antioxidant, metabolieten, gezondheid

“Managing work-based postgraduate medical education in clinical departments”

“Vascular Calcifications and Matrix Gla Protein in Hypertensive Subjects”

Mensen met verkalkte bloedvaten hebben een grotere kans op hart- en vaatziekten dan mensen zonder verkalkingen.

Dit proefschrift beschrijft onderzoek naar vaatverkalkingen bij mensen met hypertensie. Matrix Gla proteine remt, indien door vitamine K geactiveerd, het ontstaan van vaatverkalkingen.

We vonden bij meer verkalking lagere vitamine K spiegels en een relatie tussen Matrix Gla proteine en stijfheid van bloedvaten. Tot slot hebben patiënten die langdurig vitamine K remmende medicijnen gebruiken ook meer vaatverkalkingen. Het toedienen van vitamine K bleek bij proefdieren verkalkingen te remmen. Of dit ook voor mensen geldt en of dan ook het risico op hart- en vaatziekten afneemt, dient verder onderzocht te worden.

Trefwoorden:

vaatverkalking, vitamine K, cardiovasculair risico, matrix Gla proteine

“Parietal Matters in Early Alzheimer's Disease: evidence from structural and functional MRI”

Beeldvormende technieken, zoals MRI, maken het tegenwoordig mogelijk om ziekten van de hersenen vroeg vast te stellen. Tot dusver werd in de vroegdiagnostiek van Alzheimer vooral gekeken naar gebieden in de slaapkwab, maar de nauwkeurigheid hiervan laat nog te wensen over. In dit proefschrift werd nagegaan of het onderzoeken van een daaraan verbonden gebied, de parietaalkwab, de betrouwbaarheid van de diagnose kan verbeteren. De resultaten laten zien dat veranderingen in de structuur en functie van pariëtale gebieden ondersteuning kunnen geven bij de vroege opsporing van Alzheimer. Het onderzoek biedt nieuwe inzichten over mogelijk onderliggende oorzaken van deze aandoening, zoals een verminderde connectiviteit tussen de slaapkwab en de parietaalkwab.

Trefwoorden:

hersenen, Alzheimer, vroegdiagnostiek, MRI

“Vestibular Exploration on advanced diagnostics and Therapy”

Onderzoek van het evenwichtssysteem met behulp van geavanceerde diagnostische mogelijkheden laat zien dat de perceptie van kantelingen vooral afhankelijk is van gevoelsinformatie en minder van vestibulaire (binnenoor) informatie. Dit creëert de mogelijkheid om ernstig vestibulair gehandicapte patiënten te helpen hun houdingsevenwicht te verbeteren door de vestibulaire informatie te vervangen door zintuiglijke informatie. Daarvoor is  een geavanceerde trilband ontwikkeld, die informatie over lichaamskantelingen overbrengt via de tastzin rondom het middel. Deze trilband laat bij deze gehandicapte patiënten een significante verbetering zien in balans, zelfvertrouwen en onafhankelijkheid.

Trefwoorden:

evenwichtssysteem, gevoelsinformatie, vestibulaire informatie

“Frail elderly; identification and disability prevention in primary care”

Kwetsbare ouderen hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van beperkingen in activiteiten. Hoe kunnen we thuiswonende kwetsbare ouderen opsporen en welke interventies ondersteunen dat zij activiteiten kunnen (blijven) doen die voor hen betekenisvol zijn?

Dit proefschrift concludeert dat bestaande screening-instrumenten voor kwetsbaarheid potentie hebben, maar nog onvoldoende de juiste doelgroep selecteren. Kwetsbare ouderen zijn tevreden over een innovatief interdisciplinair interventie programma (“Zorg uit Voorzorg”), gericht op zelfmanagement van betekenisvolle activiteiten. Eerstelijns zorgprofessionals zijn eveneens positief en beschouwen het programma als hanteerbaar; het stimuleert interdisciplinair en preventief werken. Enige aanpassingen zijn nog nodig voor succesvolle implementatie in de eerste lijn.

Trefwoorden:

kwetsbare ouderen, preventie, screening, interventie 

“The Welfare Effects of Integrating AIDS Treatment with Food Transfers: evidence from Zambia”

Veel programma’s voor HIV/AIDS behandeling combineren nu gratis verschaffing van medicijnen met voedselhulp voor patiënten die worden bedreigd door honger en ondervoeding.

Dit onderzoek evalueert de effecten voor gezondheid en economie van deze gecombineerde steun. Het onderzoek is gebaseerd op gegevens die werden verzameld in 400 families in Zambia na 6 maanden voedselhulpdistributie. De belangrijkste bevindingen van het onderzoek zijn dat deze steun het consequent nemen van AIDS medicatie bevordert, maar geen effect heeft op een hoger gewicht van de patiënt. Voedselsteun lijkt mannelijke volwassenen die geen patiënt zijn te stimuleren om meer te gaan werken of, als zij werkloos waren, weer opnieuw te gaan werken. Vrouwelijke volwassenen die geen patiënt zijn, gaan alleen weer aan het werk als de patiënt langdurig medicatie heeft ingenomen. Voedselhulp lijkt echter AIDS patiënten te ontmoedigen om te werken of terug te keren naar werk. De belangrijkste conclusie van de dissertatie is dat voedseloverdrachten in de vorm van voedselsteun over het algemeen een positief effect hebben op de ontvangers, maar dat de verschaffers van voedselsteun een zachte overgang moeten faciliteren van voedselsteun naar eigen levensonderhoud door patiënten in aanraking te brengen met beroepsopleidingen of toegang tot microkredieten.

Trefwoorden:

AIDS behandeling, voedselhulp

“Childhood overweight: parents in control? On the Influence of parents in maintaining children’s weight problems”

In dit proefschrift wordt de rol van ouders bij overgewicht van kinderen onderzocht. Het eerste deel richt zich op de invloed van restrictie op eetgedrag. Verondersteld wordt dat het gebruik van te veel controle kan leiden tot ongewenst eetgedrag en overgewicht. Twee studies bevestigen deze hypothese: het verbieden van zowel aantrekkelijke als minder aantrekkelijke voeding leidt tot een groter verlangen naar en een grotere inname van dit verboden voedsel. Het tweede deel focust op de rol van ouders bij het behandelen van overgewicht. Resultaten laten zien dat een interventie die zich enkel richt op ouders effectief is in het reduceren van overgewicht.

Trefwoorden:

kinderen met overgewicht, ouders, invloed, eetgedrag

“Evaluating Clinical Teaching through Cognitive Apprenticeship”

Begeleiding van geneeskundestudenten vormt de sleutel tot succesvol leren tijdens de coschappen. De begeleiding wordt echter verzorgd door artsen die weliswaar expert zijn in hun vakgebied maar vaak te weinig additionele training hebben ontvangen om deze begeleiderrol te vervullen.

Om artsen te helpen hun begeleidingsvaardigheden te verbeteren, is in dit proefschrift een instrument ontwikkeld (de Maastricht Clinical Teaching Questionnaire) waarmee studenten feedback kunnen geven aan hun begeleiders en er is een model ontwikkeld waarmee begeleiding tijdens de coschappen gestructureerd kan worden. Onderzoek toont de bruikbaarheid en praktische relevantie van het instrument en model waardoor begeleiding tijdens de coschappen geoptimaliseerd kan worden.

Trefwoorden:

onderzoek medisch onderwijs, coschappen, begeleiding

“Exploratory Pathway Analysis”

“Nieuwe wijnen in oude vaten”