Wetenschapsagenda januari 2014

“Aging in a society in transition: socioeconomic conditions, health status, social networks and social participation of older people in the Republic of Kosovo” 

“Het geluid van gisteren; Waarom Amsterdam vroeger ook niet stil was”

Deze dissertatie gaat over geluid als deel van het dagelijks leven in Amsterdam aan het eind van de 19e en het begin van de 20ste eeuw. Geluid dat al dan niet opzettelijk wordt gemaakt, geluid waaraan aandacht wordt besteed of juist niet, geluid dat commotie veroorzaakt, discussies oproept en acties om het te veranderen. Aanleiding voor dit onderzoek is de volgende paradox: we weten heel weinig over het geluid in vroegere steden en over de rol die het vervulde in het dagelijkse leven en toch gaan we er van uit dat steden door groei, industrialisatie en technologisering almaar lawaaiiger worden. Het proefschrift laat zien dat er in de loop van 70 jaar veel veranderd is in het geluid van de stad, maar het is niet mogelijk om die veranderingen te vertalen naar meer of minder stilte in Amsterdam.

Trefwoorden:

stadsgeluid, geluid, sound studies, geschiedenis, stadsgeschiedenis

“School Choice, Competition and Achievement; Dutch compulsory education’’

Dit proefschrift onderzoekt schoolkeuze en competitie binnen het Nederlandse primair- en secundair onderwijssysteem; vooral in relatie tot leerling- en schoolprestaties. De hoofdbevindingen kunnen als volgt worden samengevat: er zijn weinig verschillen in prestatieniveaus tussen verschillende schooltypen (i.e. "bijzonder" en openbaar), het Nederlandse stelsel van keuzevrijheid en competitie leidt tot licht hogere academische prestaties voor met name die leerlingen die lager dan gemiddeld scoren (voor relatief hoog presterende leerlingen geldt dit niet) en lijkt vooral gericht op het terugdringen van onderwijsachterstanden. Verder bevordert diversiteit in de onderwijsvraag productdifferentiatie. Tot slot wordt geconcludeerd dat vrije schoolkeuze in Nederland tot spanningen leidt tussen private- en maatschappelijke onderwijsdoelstellingen, wat het belang van regelgeving in het onderwijssysteem onderstreept.

Trefwoorden:

schoolkeuze, leerling- en schoolprestaties

“Neural Coding of Speaker Identity – Methodological and Empirical Contributions”

In het leven van alledag herkennen we een vertrouwde stem zelfs in een druk café, op een bedrijvig station of in een drukke straat. Ook al lijkt deze vaardigheid ons moeiteloos en gemakkelijk af te gaan, toch begrijpen we nog steeds niet hoe onze hersenen dit klaarspelen, en tot dusverre is er geen enkele technische toepassing die de menselijke prestatie evenaart. In dit onderzoeksproject is MRI en EEG gebruikt in combinatie met nieuw ontwikkelde analyses en visualisaties om zo patronen van hersenactiviteit te kunnen bestuderen. Onze resultaten laten zien dat het menselijk brein de identiteit van een stem al na 200-300ms aangeeft, al tijdens de eerste fases van de verwerkingshiërarchie. Als we specifieker kunnen ontdekken hoe dit tot stand komt, zou dat kunnen leiden tot betere en betrouwbaardere gehoorapparaten of -implantaten.

Trefwoorden:

neurale codering, sprekersidentiteit, hersenen, MRI, EEG

“HLA-DP and HLA-E: Targets for Transplantation Immunity”

Stamceltransplantatie is een belangrijke behandeling voor bloedkanker en –ziekten, maar gaat nog steeds samen met veel complicaties. Om complicaties zoveel mogelijk tegen te gaan worden patiënten en donoren gematcht op basis van HLA-A, -B, -C, -DRB1 en –DQB1. Helaas krijgt nog steeds 30-40% van de patiënten te maken met afstotingsreacties tegen de patiënt cellen, genaamd Graft-versus-Host (GVH) ziekte. Dit proefschrift toont aan dat HLA-DPA1 de mate van immuun activatie kan beïnvloeden en een rol speelt bij GVH ziekte na stamceltransplantatie. Daarnaast hebben we aangetoond dat verschillen in HLA-E tussen patiënt en donor het risico op GVH ziekte verhogen en dat HLA-E genotypes als voorspellende markers voor GVH ziekte en infecties kunnen dienen. Dit proefschrift benadrukt dat zowel HLA-DP als HLA-E een relevante rol spelen bij de transplantatie gerelateerde immuunreactie, welk het belang benadrukt om deze moleculen mee te nemen in de donorselectie voor stamceltransplantatie.

Trefwoorden:

stamceltransplantatie, HLA

“Platelet procoagulant acitivity: focus on calcium entry and phospholipid scrambling”

“Clinical dilemmas in sentinel node biopsy for breast cancer”

Om lokale uitbreiding bij patiënten met borstkanker te onderzoeken werd begin jaren 90 de schildwachtklier (SWK) procedure geïntroduceerd als minder uitgebreid alternatief voor de okselklierdissectie, waarbij alle lymfeklieren in de oksel verwijderd worden. Introductie hiervan bracht enkele klinische dilemma’s met zich mee. Door uitgebreider onderzoek van de SWK worden meer kleine okselklier uitzaaiingen gevonden, die, naar blijkt uit het beschreven onderzoek, op zichzelf onvoldoende reden zijn om patiënten aanvullende chemotherapie te geven. 
Daarnaast blijkt uit dit proefschrift dat de herhaalde SWK procedure bij teruggekeerde borstkanker goed toepasbaar en betrouwbaar is. Extra informatie die hierdoor verkregen wordt leidt bij 1 op de 6 patiënten tot een verandering van de behandelstrategie en bij meer dan de helft van de patiënten kan een okselklierdissectie, met de begeleidende risico’s, achterwege blijven.

Trefwoorden:

borstkanker, schildwachtklier procedure

“Diagnostic challenges during the Dutch Q fever outbreak”

Tussen 2007 en 2009 vond ’s werelds grootste Q-koorts uitbraak in Nederland plaats. Door de toename van het aantal aanvragen en het aanhoudende karakter van de epidemie bleek de diagnostiek complex. In dit proefschrift staat een nieuwe diagnostische richtlijn beschreven, die nu leidend is voor het opsporen van chronische Q-koorts. Er worden niet alleen microbiologische maar ook radiologie en klinische gegevens meegewogen in het vaststellen van de diagnose. Op basis van deze richtlijn worden patiënten ingedeeld in drie groepen en de voorgestelde behandeling: bewezen (behandeling met antibiotica), waarschijnlijk (behandeling antibiotica bespreken) en mogelijk (geen antibiotica, wel 3-maandelijkse controle) chronische Q-koorts.

Trefwoorden:

Q-koorts, diagnose, behandeling

“Cognition, culture, and credibility; Deconstructing Feedback in Medical Education”

Feedback geven: het klinkt zo eenvoudig. U geeft studenten informatie over hun prestaties, en benoemt hun sterke kanten en de punten die ze moeten verbeteren zodat ze weten hoe ze zich verder kunnen ontwikkelen.  Maar helaas liggen de zaken in werkelijkheid aanzienlijk gecompliceerder. Hoe komt het een bepaalde feedback veel invloed heeft op studenten, terwijl andere feedback als weinig zinvol terzijde wordt gelegd? Wat kunnen geneeskundedocenten over feedback geven leren van andere vakgebieden, zoals muziek-, sport- en lerarenopleidingen? Door vast te stellen hoe de wisselwerking tussen individuen en hun leeromgeving van invloed is op de feedback, wordt geprobeerd antwoord te geven op deze vragen. Daarnaast bieden we concrete adviezen om het geven van feedback binnen de medische opleiding te optimaliseren. 

Trefwoorden:

geneeskunde, onderwijs, feedback

“Tinnitus; assessment of quality of life & cost-effectiveness”

Ongeveer 60.000 mensen in Nederland hebben zodanig last van tinnitus (oorsuizen) dat ze niet meer goed kunnen functioneren. In dit proefschrift wordt de invloed van tinnitus op aan gezondheid gerelateerde kwaliteit van leven en kosten geëvalueerd. Dit werd onderzocht aan de hand van een klinische studie waarin de (kosten-)effectiviteit van een gespecialiseerde cognitieve gedragstherapie behandeling vergeleken werd met conventionele audiologische geluidstherapie. Uit de baseline data bleek dat de invloed van tinnitus op aan gezondheidgerelateerde kwaliteit van leven en kosten aanzienlijk is. De gemiddelde maatschappelijke ‘cost of illness’ was €6.7 miljard, of €5,315 per patiënt per jaar. Uit de analyses van de follow-up data bleek dat de cognitieve gedragstherapie tot een significante verbetering van kwaliteit van leven leidde. Bovendien werd deze therapie als meer kosteneffectief bevonden dan de conventionele geluidstherapie. 

Trefwoorden:

Tinnitus, kwaliteit van leven, kosten, behandeling

“Ethanol and intestinal barrier: human intervention and Mechanistic in vitro studies”

“The role of coagulation factor XII in fibrin clot formation and fibrinolysis”

“Cognitive function in patients with cerebral small vessel disease”

Cognitieve problemen komen steeds vaker voor door een steeds ouder wordende populatie. Een hoge bloeddruk is een van de risicofactoren die bijdraagt aan schade van de kleine bloedvaten in de hersenen. Dit kan leiden tot een beroerte, maar ook tot problemen met het geheugen en de snelheid van denken. Dit proefschrift toont aan dat zelfs minimale toename van hersenschade consequenties heeft voor het cognitief functioneren. Daarnaast hebben we gevonden dat patiënten cognitief slechter presteren bij een toenemend aantal uitingen van hersenschade. Deze resultaten pleiten voor meer uitgebreid neuropsychologisch onderzoek bij patiënten met cardiovasculaire risicofactoren, zoals een hoge bloeddruk of hartfalen.

Trefwoorden:

hersenschade, cognitieve problemen, cardiovasculaire risicofactoren

“Een overpeinzing over pijn: Revalidatieonderzoek in de praktijk”

“Improving decision making processes in intellectual disability care; Systems Thinking and problem Structuring Techniques to Support Stakeholders’ Engagement in Decision Making” 

“Bayesian Optimal Designs of Binary Repeated Measurements”

Onderzoeksbudgetten worden kleiner, en hierdoor is de kosteneffectiviteit van gezondheidsonderzoek een belangrijk thema. De effecten van risicofactoren en behandelingen kunnen nauwkeuriger worden vastgesteld, door de onderzoeksgroep en/of het aantal herhaalde metingen per persoon te vergroten, maar dit leidt weer tot hogere onderzoekskosten. Het optimaliseren van een studieopzet kan echter kostenbesparend zijn zonder dat het ten koste gaat van de kwaliteit. In deze studie proberen we vast te stellen wat het optimale aantal herhaalde metingen is van een binaire gezondheidsuitkomst, zoals ‘ziek zijn ja/nee’ of ‘roker zijn ja/nee’, bij een beperking van de kosten, en wat het juiste tijdstip is om deze metingen te laten plaatsvinden. Om deze vragen te beantwoorden combineren we twee onderdelen van de mathematische statistiek, namelijk een optimale opzet en de Bayesiaanse statistiek. De resultaten en praktische richtlijnen die in dit proefschrift beschreven worden zijn bruikbaar voor medisch-wetenschappelijk en gezondheidswetenschappelijk onderzoek.

Trefwoorden:

Optimale opzet, Bayesiaanse statistiek, binaire gezondheidsuitkomst, kostenbeperking, herhaalde metingen.

“Identity, Interaction, and Power. Understanding the affordances of doctor-student interaction during clerkships”

Coschappen bieden voor geneeskundestudenten authentieke omgevingen waarin zij zich kunnen ontwikkelen tot basisarts. De leerzaamheid van deze stages is echter zeer wisselend. In dit proefschrift  leggen we aan de hand van twee verschillende coschappen uit hoe het leren én het begeleiden van studenten is ingebed in sociale interactie. Hierbij bleek o.a. de duur van arts-student relaties en de mate van (on)gelijkwaardigheid ín deze relaties de mogelijkheden voor persoonlijke groei van studenten te beïnvloeden. De uitdaging zal zijn om in de toekomst zoveel mogelijk continuïteit in begeleiding te creëren en de nadelen van hiërarchische machtsstructuren in coschappen terug te dringen.

Trefwoorden:

coschappen, leren, verhouding arts-student

“Fetal inflammatory injury as origin of long term disease: Lessons from animal models”

“Reach out and Touch? Improving reach and use of an Internet- delivered lifestyle intervention”

De focus van dit proefschrift lag op het optimaliseren van bereik en gebruik van leefstijlinterventie via internet, gericht op fysieke activiteit, groente- en fruitconsumptie, rookgedrag en alcoholinname. 
Bereik en eerste gebruik trachtten we te vergroten door het gebruik van een proactieve disseminatiestrategie. Hiertoe werd de interventie ingebed in the online versie van de Gezondheidsenquête van de GGD.  Hoewel het bereik van deze strategie groot was, bleef de deelname aan het interventieprogramma door risicogroepen achter. 
Aanhoudend gebruik van de interventie werd bestudeerd door te kijken naar initiatie en voltooiing van een interventiemodule. De interventie bleek in staat om deelnemers te trekken die baat kunnen hebben bij een leefstijlinterventie. Echter, juist deze mensen bleken de modules veelal niet te voltooien. Tenslotte bleek het versturen van een periodieke email prompt een positief effect te hebben op herhaald gebruik van de interventie. Het sturen van een email prompt na twee weken had een significant groter effect dan het sturen van een prompt na vier of zes weken.

Trefwoorden:

Leefstijlinterventie, internet, bereik, gebruik