Wetenschapsagenda december 2008

“Interaction mechanisms of platelets and coagulation”

Bloedplaatjes spelen een belangrijke rol bij zowel hemostase (stoppen van bloeden bij vaatwandbeschadiging) als trombose (verstopping van bloedvat). Sinds kort zijn er aanwijzingen dat activering van plaatjes en stolling vrijwel gelijktijdig optreden. Geactiveerde plaatjes kunnen ook de stolling stimuleren. Gezien de sterke mate van verwevenheid van plaatjesactivering en stolling, zijn in dit proefschrift nieuwe interactiemechanismen tussen deze twee processen in kaart gebracht. Trombose in (slag)aderen wordt tegenwoordig gewoonlijk behandeld met respectievelijk stollingsremmers en remmers voor plaatjesactivering. De laatste jaren wordt ook combinatietherapie toegepast, maar daarbij treden vaak complicaties op. Beter begrip van de interactiemechanismen van plaatjesactivering en stolling is noodzakelijk om te komen tot een effectievere behandeling van hart- en vaatziekten.

Trefwoorden:

bloedplaatjes, stolling, trombose

“Non-Alcoholic Steatohepatitis: Second Hit or Strike Out?”

De lever staat centraal in de stofwisseling van vet en suiker en kan door westerse eetgewoontes vet gaan opslaan. De overmatige aanwezigheid van vetten in de lever wordt verantwoordelijk geacht voor het ontstaan van een ontsteking in dit orgaan. Hierdoor kan het functioneren van de lever sterk achteruitgaan of zelfs uitvallen.

Het onderzoek voor dit proefschrift toont aan dat niet zozeer de vetten aan de basis liggen van deze gevaarlijke ontsteking, maar eerder cholesterol die via de voeding het lichaam binnenkomt. Deze resultaten zijn belangrijk voor de ontwikkeling van nieuwe diagnostische tests voor het opsporen van deze aandoening en voor mogelijke nieuwe therapeutische middelen.

Trefwoorden:

leverontsteking, vet, cholesterol, eetgewoontes

“Resisting temptation: The effect of an impulsive personality and a toxic environment on overeating”

Dit proefschrift bevat twee centrale vragen: “Veroorzaakt impulsiviteit overeten?” en “Zijn impulsieve mensen gevoeliger voor onze ‘luilekkerland’ voedselomgeving?”.

Impulsiviteit blijkt een oorzaak van overeten. Gezonde mensen, op verschillende manieren in een impulsieve toestand gebracht, aten meer dan mensen die gefocust waren op controle. Impulsieve mensen blijken ook gevoeliger voor gevarieerd voedsel: ze eten er meer van dan van saai voedsel terwijl niet-impulsieve mensen dat niet doen.

Belangrijke gevolgtrekkingen zijn: Het trainen van gecontroleerde reacties kan een aanzienlijke bijdrage leveren aan de behandeling en preventie van obesitas; en het aanpassen van de voedselomgeving, bijvoorbeeld door een snoepverbod op scholen, heeft zin.

Trefwoorden:

obesitas, overeten, impulsiviteit, voedselomgeving

“Endometrial wave-like activity in assisted reproduction”

De niet-zwangere baarmoeder laat golfachtige bewegingen (waves) zien van het baarmoederslijmvlies. Deze waves kunnen met echoscopisch onderzoek worden gedetecteerd. 
Bij patiënten die vruchtbaarheidsbehandelingen ondergaan, zoals IVF, zijn de waves op verschillende meetmomenten tijdens de cyclus geobserveerd. De wave typen die zijn gedetecteerd in de gestimuleerde cycli zijn met behulp van een nieuw classificatiesysteem beschreven. Vervolgens is onderzocht of er een relatie bestaat tussen de verschillende wave typen op bepaalde momenten van de cyclus en de kans op het ontstaan van een zwangerschap.

Gebaseerd op de bevindingen van deze echoscopische observaties kan geen statistisch significante relatie worden aangetoond tussen golfachtige activiteit van het baarmoederslijmvlies en de zwangerschapskans.

Trefwoorden:

baarmoederslijmvlies, waves, zwangerschapskans, vruchtbaarheidsbehandeling

“PPARs as  Modulators of cardiac remodelling”

“Postoperative autologous retransfusion of shed blood in primary total hip and knee arthroplasty”

Het plaatsen van heup- of knieprotheses gaat gepaard met veel bloedverlies. Na de operatie moet daarom vaak een bloedtransfusie volgen hoewel daar ook nadelen aanzitten. Een alternatief is het na de operatie toedienen van eigen wondbloed.

Dit proefschrift onderzoekt de exacte rol hiervan in de orthopaedische praktijk. Allereerst is het veilig om wondbloed terug te geven aan de patiënt (retransfusie). De hoeveelheid bloedcellen blijkt afhankelijk van de filter in het retransfusiesysteem en de positie van de drain in de wond. Retransfusie is vooral effectief bij patiënten zonder bloedarmoede vóór de operatie. Continue scholing van het medische team op het gebied van bloedmanagement blijft belangrijk.

Trefwoorden:

Bloedmanagement, Retransfusie, Wondbloed, Heup- of knieprothese

“Oral Health Promotion and Tobacco Control in South Africa”

“Heterogeneity in human Aherosclerotic gene expression profiles : from man to macrophages”

“Bioinformatics and molecular biology”

De vorming van het protrombinase complex op het membraanoppervlak van bloedplaatjes is een sleutelreactie in het bloedstollingsproces. Dit complex zet het enzym protrombine om in trombine. Het bestaat uit de bloedstollingsfactoren ‘geactiveerd factor X’ (FXa) en ‘geactiveerd factor V’ (FVa).

Het onderzoek dat in dit proefschrift wordt beschreven, draagt bij tot een beter inzicht in de structuur en functie van FV(a). Deze kennis is van cruciaal belang voor de ontwikkeling van moleculen die invloed uitoefenen op de functie van FV(a). Zo werden via structurele bioinformatica en moleculair biologische technieken verschillende moleculen geïdentificeerd die de interactie van FV(a) met een negatief geladen membraanoppervlak verhinderen en als leidraad kunnen dienen voor de ontwikkeling van antistollingsgeneesmiddelen.

Trefwoorden:

bloedstolling; factor V; antistollingsgeneesmiddelen

“Regulation of cardiac long-chain fatty acid and glucose utilization: studies with cardiomyocytes from genetically manipulated mice”

Hart- en vaatziekten zijn de voornaamste doodsoorzaak bij Type-2 Diabetes Mellitus. Metabole (op de stof wisseling betrekking hebbende) veranderingen in het hart worden beschouwd als verstoringen die leiden tot een dysfunctie van het hart.

De proefdierstudies beschreven in dit proefschrift dragen bij aan het in kaart brengen van zowel de regulatie van het metabolisme in het gezonde hart, als de metabole verstoringen in het hart in het prediabetische stadium. Deze inzichten bieden de mogelijkheid gerichter te zoeken naar een manier om deze verstoringen te voorkomen. Zij openen tevens de weg naar preventie en nieuwe behandelingen van Type-2 Diabetes Mellitus.

Trefwoorden:

diabetes, hart- en vaatziekten, metabole verstoringen

“Neurovision, neuroimaging studies of illusory perception”

Deze dissertatie richt zich op de menselijke visuele perceptie en onderzoekt welke gebieden in het menselijke de brein illusoire waarneming verwerken die plaatsvindt als je kijkt naar een visuele illusie. Het fascinerende van visuele illusies is, dat zij in de hersens worden gecreëerd en dat zij niet werkelijk bestaan in de wereld daarbuiten.

Met een hersenscanner werd de hersenactiviteit gemeten van mensen die naar visuele illusies keken. Er werden verscheidene regio’s in de menselijke hersens gevonden die de illusoire waarneming weergeven in de hoger gelegen visuele cortex. Interessant was de bevinding dat deze regio’s hetzelfde zijn voor werkelijke en illusoire waarneming en dat zij illusoire waarneming op dezelfde manier lijken te signaleren als werkelijke waarneming.

Trefwoorden:

menselijk brein, visuele perceptie, illusoire waarneming

“Regional Sustainability-tools for integrated governance”

Duurzaamheid is een populair concept waarvan de omzetting (transformatie) naar praktische vraagstukken  buitengewoon lastig is. Vooral voor de grote duurzaamheidvragen die betrekking hebben op fundamentele veranderingen is er een gebrek aan methoden. Dit ondervinden ook provinciale beleidsambtenaren.

Het proefschrift bevat een zoektocht naar hulpmiddelen om de complexiteit van duurzaamheidvraagstukken weer te geven en beter te begrijpen. Het onderzoek ondersteunt geintegreerde strategische planning door transformatie van drie vormen van integratie.: integratie tussen wetenschappelijke disciplines; integratie van normatieve elementen in duurzaamheidstudies; en integratie van duurzaamheidstudies in het beleidsproces. 

Trefwoorden:

Duurzaamheid, beleid, systemen

“Risk Aversion and Equilibria, Intertemporal Transfers, Strategic Claims”

In het proefschrift is het strategische gedrag van mensen in een conflict of verdeelsituatie bestudeerd. De uitkomst in zo’n situatie, bijvoorbeeld de verdeling van een erfenis onder de erfgenamen, hangt af van het gedrag van alle betrokkenen.

De promovendus onderzocht hoe iemand zich gedraagt wanneer hij geen bindende afspraken met anderen kan maken.

Het blijkt niet altijd gunstig te zijn om je in een dergelijke situatie banger voor te doen dan je werkelijk bent. Ook kan het nadelig zijn te worden geconfronteerd met een bangere tegenstander. Daarnaast kan de uitkomst oneerlijk zijn, wanneer geen bindende afspraken mogelijk zijn. 

“Optimization of  radiotherapy in Lung cancer treatment: balance between survival and quality of life”

Om longkanker door middel van radiotherapie te genezen is een hoge bestralingsdosis noodzakelijk. Dit gaat gepaard met een grote kans op neveneffecten. Dit kan de kwaliteit van leven nadelig beïnvloeden.

Resultaten laten zien dat een hoge dosis (chemo)radiotherapie in de behandeling van longkanker de kwaliteit van leven echter slechts beperkt en tijdelijk beïnvloed. Een nieuwe bestralingstechnologie met behulp van protonen of koolstofionen, heeft de potentie om met gelijke neveneffecten een hogere bestralingsdosis te leveren. Dit zou kunnen resulteren in een hogere kans op overleving met behoud van kwaliteit van leven. Momenteel wordt de kosteneffectiviteit van deze relatief dure technologie onderzocht om te bepalen hoe investeringen het meest adequaat gedaan kunnen worden.

Trefwoorden:

longkanker, (chemo)radiotherapie, bestralingstechnologie, kwaliteit van leven

“Measuring the performance of geosimulation models by map comparison”

“Dietary parp-1 inhibitors as anti-inflammatory compounds”

“Over de streep-grensarbeid vanuit Zuid-Limburg naar Duitsland, 1958-2001”

In het proefschrift wordt beschreven hoe de grensarbeid vanuit Zuid-Limburg naar Duitsland zich heeft ontwikkeld vanaf het begin van de Europese Economische Gemeenschap (1958) tot de invoering van de euro als betaalmiddel (2002). Grensarbeid is onlosmakelijk verbonden met de grens, maar hoe verhielden die zich tot elkaar? Het thema wordt benaderd vanuit drie invalshoeken: sociaal-economisch, sociaal-politiek en vanuit het perspectief van de grensarbeiders. Het blijkt dat er grote verschuivingen optraden in de omvang en samenstelling van de pendelstromen. Hetzelfde geldt voor de wijze waarop in Limburg over de pendel naar Duitsland werd geschreven en gesproken. De ervaringen van de grensarbeiders vertonen historisch gezien minder uitgesproken veranderingen. Wie naar de pendelaars luistert, komt tot de conclusie dat de rol van de grens niet is uitgespeeld, ook al doet een zinsnede als ‘Europa zonder grenzen’ anders vermoeden.

Trefwoorden:

Grensarbeid, pendelaars, Europese Gemeenschap

“Herstelrecht en procedurele waarborgen”

“Optical Biopsy in the Anterior Segment of the eye”

“Prevalence and Predictors of Acute and Chronic Pain after Surgery; the out-patient part of the story”

Het onderzoek in dit proefschrift vormt samen met het onderzoek van drs. M. Sommer een tweedelige studie. Gramke en Sommer promoveren op dezelfde datum na elkaar.

Steeds meer operaties worden uitgevoerd binnen één dag. Pijnbestrijding is hierbij een belangrijk onderdeel van de behandeling aangezien onvoldoende pijnstilling het ontslag naar huis kan vertragen of zelfs onmogelijk kan maken.

Conclusie van dit proefschrift is dat veel patiënten na een dagchirurgische ingreep last houden van pijn na de operatie. Behalve de aard van de ingreep blijken ook andere factoren verhoogde kans op pijn na de operatie te geven. Opmerkelijk is dat een aanzienlijk aantal patiënten zelfs nog twee jaar na de ingreep last heeft van pijnklachten.

Trefwoorden:

pijn, pijnbestrijding, dagchirurgie

“Prevalence and Predictors of Acute and Chronic Pain after Surgery, the inpatient part of the story”

Het onderzoek in dit proefschrift vormt samen met het onderzoek van drs. H.F. Gramke een tweedelige studie. Gramke en Sommer promoveren op dezelfde datum na elkaar.

In het tweede deel van het onderzoek is gekeken naar hoe vaak matige of ernstige pijn voorkomt bij patiënten die opgenomen zijn in het ziekenhuis en niet de eerste dag naar huis mogen gaan. Dit is bij ongeveer 30 procent gedurende de eerste 2 dagen het geval. Later zakt dit percentage een beetje maar nog steeds houdt 10 % van alle geopereerde mensen pijn tot en met de vierde dag na de operatie. Bij analyse van de data bleek dat risicofactoren voor meer pijn na operatie zijn: pijn voor de operatie, angst voor de gevolgen van de operatie, de verwachting veel pijn te zullen hebben en catastroferen (een erg negatieve kijk op pijn). Een jaar na operatie had nog steeds ca. 10 % van alle patiënten pijn en moet dus als chronische pijnpatiënt worden beschouwd.

Trefwoorden:

pijn, pijnbestrijding, chirurgie

“Nutritional Modulation of DNA Repair”

DNA herstel is een belangrijk proces dat fouten in het genetische materiaal herstelt en er zo voor zorgt dat de schade niet blijvend is en zou leiden tot het ontstaan van kanker.

In dit onderzoek wordt aangetoond dat agressieve zuurstof moleculen (=RZS) en de stress die zij veroorzaken in ons lichaam, kunnen leiden tot beschadiging van het genetische materiaal en remming van het herstel ervan. Verder werd aangetoond dat anti-oxidanten in de voeding, de schade veroorzaakt door RZS kunnen neutraliseren en zo het DNA herstel proces beschermen. Voedingsinterventie bleek bovendien tot uiteenlopende individuele reacties in DNA herstel te leiden, omdat ieder individu een ander genetisch profiel heeft.

Studies naar interacties tussen genen en hun verschijningsvorm zullen in de toekomst leiden tot voedingsinterventies en therapieën die specifiek aangepast kunnen worden aan de individuele gevoeligheid.

Trefwoorden:

DNA herstel, kankerbescherming, voeding

“The role of B-glucan, plant stanols, and oxy(phyto)sterols in managing cardiovascular risk”

Voedingsmiddelen verrijkt met plantenstanolen of de voedingsvezel B-glucan uit haver verlagen het LDL-cholesterolgehalte. Gelijktijdige consumptie van deze voedingscomponenten verlaagde het LDL-cholesterolgehalte minder sterk dan verwacht, waarschijnlijk omdat de voedingsvezel de werkzaamheid van de plantenstanolen beïnvloedt. Deze voedingscomponenten hadden verder geen effect op ontstekingsparameters die wijzen op verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Wel gaf consumptie van plantenstanolen een verlaging van het vetgehalte (triglyceriden) in het bloed, met name in personen die al verhoogde waarden hadden. In transgene muizen bleek toevoeging van oxysterolen (geoxideerd cholesterol) en oxyfytosterolen (geoxideerde plantensterolen) aan het dieet de proportie ernstigere laesies (aderverkalking) te verhogen.

Er is meer onderzoek nodig om deze resultaten te vertalen naar de menselijke situatie.

“Urinary incontinence in primary care diagnosis and interventions”

Er moet beduidend meer aandacht worden besteed aan de behandeling van incontinentie (ongewild urineverlies) in de thuiszorg. Dat is een belangrijke conclusie in dit proefschrift.

Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van de patiënten die thuiszorg ontvangt, last heeft van incontinentie. De meeste patiënten gebruiken opvangmateriaal en slechts weinigen worden behandeld. Middelen die de thuiszorg inzet om de zorg rondom incontinentie te verbeteren (zoals protocollen of nascholing), blijken niet in samenhang met minder incontinentie(klachten). Wel laat het onderzoek zien dat de inzet van gespecialiseerde verpleegkundigen, die incontinente vrouwen adviseerden en begeleidden, een positieve invloed had op de klachten van de vrouwen. 

Trefwoorden:

incontinentie, thuiszorg

“Correlation between irradiation and maxillary/mandibular bone vascularity, bone mineral density as well as implant stability”

Bestraling in het hoofd-halsgebied heeft een negatieve invloed op de doorbloeding van kaakbot, waardoor implantaten die geplaatst worden bij de reconstructie minder stabiel worden. Laser Doppler flowmetry is een klinisch goed toepasbare methode om de doorbloeding van kaakbot te meten. De geteste meetmethode kan klinisch gebruikt gaan worden om nà de bestraling te bepalen of het plaatsen van implantaten nog mogelijk is gezien het risico van het afsterven van botten gevolge van de verminderde doorbloeding.

“Free movement of lawers in the European Union”

Het beroep van advocaat is in de eerste plaats verbonden met het rechtssysteem van het land waarin het beroep wordt uitgeoefend. Vrij verkeer van advocaten in Europa ligt daarom op het eerste gezicht niet voor de hand.

Toch, zo laat dit proefschrift zien, heeft er binnen het kader van de Europese Unie de afgelopen 35 jaar een ontwikkeling plaatsgevonden die ervoor zorgt dat een advocaat zijn beroep nu in alle lidstaten van de Europese Unie mag uitoefenen. Deze rechten gelden alleen voor volledig gekwalificeerde advocaten.

Verder toont Claessens’ onderzoek aan dat het vrij verkeer van advocaten uitgebreid en verfijnd zou kunnen worden door de vestigingsrechten en scholingsmogelijkheden van advocaatstagiaires en rechtenstudenten uit te breiden.

Trefwoorden:

Europese Unie; advocaten; vrij verkeer; Bologna Proces; rechtenstudie  

“Gewekt vertrouwen in Europees perspectief”

Belastingplichtigen hebben behoefte aan informatie. De Belastingdienst verstrekt informatie aan of sluit overeenkomsten met burgers. Problemen ontstaan als de belastinginspecteur zegt dat de handelwijze van een belastingplichtige niet volgens de wet is. De rechter moet beslissen of de belastingaanslag conform de informatie c.q. een eventueel compromis moet worden vastgesteld. Rechtsvergelijkend onderzoek toont aan onder welke omstandigheden in het Nederlandse fiscale en algemene bestuursrecht, het Belgische en Duitse fiscale recht en de rechtspraak van het Hof van Justitie van de EG een beroep op het vertrouwensbeginsel slaagt.

Als conclusie geldt dat het vertrouwensbeginsel in de Nederlandse fiscaliteit in verhouding met de andere onderzochte systemen de meeste rechtsbescherming biedt.

Trefwoorden:

belastingrecht, vertrouwensbeginsel
 

“Learning in Internships, What and how students learn from experience”

Het onderzoek voor dit proefschrift is gedaan onder stagiaires geneeskunde en geestelijke gezondheidskunde van de Universiteit Maastricht. Stages blijken belangrijk voor de (professionele) ontwikkeling van studenten, maar het leren verloopt vaak minder optimaal dan wordt aangenomen. Studenten zijn doorgaans gemotiveerd om zoveel mogelijk professionele kennis en vaardigheden op te doen en hebben duidelijke ideeën over effectieve begeleiding. Ze geven echter weinig actief sturing aan hun leerproces. Daarnaast blijken stress en de manier waarop studenten hiermee omgaan, het leren vaak negatief te beïnvloeden. De diagnostische denkprocessen van stagiaires en ervaren hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg blijken een gemeenschappelijke kern te bevatten, maar verschillen in kwaliteit.

Trefwoorden:

stages, leerproces, geestelijke gezondheidszorg

“Pre- and peri-operative assessment of the adnexal mass”

Voor preoperatieve beoordeling van een ovariumtumor is een aantal mathematische modellen gevalideerd. Inschatting van risico’s door ervaren klinici blijkt echter even goed als voorspelling via modellen. Heeft men voorkeur voor een mathematisch model, dan wordt in dit proefschrift de RMI I van Jacobs aanbevolen.

Voor perioperatieve beoordeling is vriescoupe-onderzoek het meest betrouwbaar. Bij grote tumoren (⌀ 10 cm), speciaal bij mucineuze (traaggroeiende, gelatineachtige) tumoren met een diameter ⌀ 10 cm, is de betrouwbaarheid lager en moet de patiënte preoperatief geïnformeerd worden over het risico op een fout negatief testresultaat. Patiënten geven de voorkeur aan vriescoupe-onderzoek boven primaire radicale chirurgie, zelfs in geval van verhoogd risico op een fout negatief testresultaat.

Bij vermoeden van een kwaadaardige ovariumtumor dient een gynaecologisch oncoloog te opereren. Dit is echter duur. Gecentraliseerde zorg is kosteneffectief op voorwaarde dat preoperatieve beoordeling van een ovariumtumor plaatsvindt. 

Trefwoorden:

ovariumtumor, diagnostiek, vriescoupe-onderzoek

“Europeanisation of Administrative Justice? The influence of the ECJ’s Case Law in Italy, Germany and England”

Nationale rechtbanken in de hele Europese Unie hebben de taak ervoor te zorgen dat de rechten die burgers ontlenen aan Europese wetgeving worden beschermd tegen de handelingen van publieke overheden. Voor het garanderen van een minimale uniformiteit in de handhaving van de wetgeving van de Gemeenschap, heeft het Europese Hof van Justitie minimale beschermingsnormen opgelegd waaraan nationale procedurele regels moeten voldoen. Deze dissertatie beschrijft de resultaten van een onderzoek dat bestudeerde of de nationale bestuursrechtbanken in Italië, Duitsland of Engeland de beschermingsnormen zoals neergelegd in de jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie correct hebben toegepast. 

Trefwoorden:

Europese Unie, Europese wetgeving, beschermingsnormen, Europees Hof van Justitie

“Determinants of ecstasy use and harm reduction strategies”

Dit proefschrift beschrijft acht studies naar het hoe en waarom van XTC gebruik en gerelateerde gedragingen. Waarom beginnen en stoppen mensen met XTC te gebruiken? En als ze XTC gebruiken, waarom passen sommige mensen wel ‘harm reduction’ (schade verminderende) strategieën toe, zoals hun XTC laten testen, en anderen niet?

Conclusies zijn: Eerder kwantitatief onderzoek vormt geen goede basis voor interventieontwikkeling. De meeste gebruikers stoppen vanzelf met gebruik. XTC interventies moeten zich niet richten op het verminderen van XTC gebruik, maar op ‘harm reduction’ strategieën.

Het proefschrift is te downloaden op http://phdthesis.nl

Trefwoorden:

XTC, harm reduction

“De Maastrichtse School”