Waarin verschillen transgenderisme, transseksualiteit en travestie?

Sommige mensen identificeren zich aanhoudend met het andere geslacht. De sterkte van dit gevoel kan verschillen en neemt daardoor verschillende vormen aan.

Als er alleen de wens is zich te kleden als het andere geslacht, terwijl het gevoel zowel man als vrouw te zijn ontbreekt, spreken we van travestie. Anderen voelen zich zowel man als vrouw. Zij willen (gedeeltelijk) als het andere geslacht leven, maar er is geen wens tot een volledige geslachtsaanpassing: transgenders. Als er wél een wens is tot volledige geslachtsaanpassing, spreken we van transseksualiteit.

Travestieten, transgenders en transseksuelen hebben vaak, al dan niet voorbijgaande, gevoelens van verwarring over de eigen identiteit gemeen: Wie of wat ben ik? Wat betekenen mijn verlangens en mijn gedrag? Hoe moet ik verder?

Hoewel een ‘coming out’ vaak een bevrijding betekent van het maatschappelijk opgelegde keurslijf, reageert de omgeving veelal negatief. Soms mijden mensen sociaal contact, raken ze geïsoleerd of verliezen zelfs hun baan. Ook voor de omgeving, het gezin, de familie en de partner kunnen de gevolgen zeer ingrijpend zijn.

Onder het motto ‘niet omdat ik anders wil zijn, maar omdat ik mezelf wil zijn’ (ontleend aan Loesje), hebben we voor deze avond een aantal mensen uitgenodigd die bovenstaande onderwerpen vanuit zeer uiteenlopende richtingen zullen belichten:

Fran Bambust, Steenbergen, transvrouw, kinderboekenschrijver en marketing expert

Ze werd in 1965 geboren als Franky. Zij was lichamelijk toen nog een hij, die ondersteboven hangend op de bank een heel ander leven fantaseerde. Anders zijn leek toen helemaal nog niet eenvoudig. Jaren later veranderde ze haar naam, adres, burgerlijke stand, werk, rijksregisternummer en geslacht. En ze besloot om te gaan schrijven. Geen zwaarmoedige probleemverhalen, maar spannende en grappige verhalen over anders zijn en anders mogen zijn.

Maxim Februari, transman, filosoof, jurist, schrijver en columnist, auteur van o.a. De maakbare man, notities over transseksualiteit (2013)

Na mijn coming out stelde men erg veel vragen. Het leek een gouden gelegenheid om transseksualiteit bespreekbaar te maken. Ik vond het mijn morele plicht om een aantal zaken te verhelderen. Bovendien wil ik ook dat men weet hoe geweldig deze ervaring is. Er wordt vaak dramatisch gedaan over transseksualiteit. Maar het is ook een spectaculaire en boeiende gebeurtenis.

Ingrid Gale van Kranen, Vught, transvrouw, discuswerpster

Blind door een motorongeluk, aan de bedelstaf geraakt, geëmigreerd van Zuid-Afrika naar Nederland en van man vrouw geworden. Het heeft haar levenswijs én mensenwijs gemaakt. Rio was in 2016 het sluitstuk van vier jaar vallen en opstaan voor de enige blinde discuswerpster van Nederland. Welgeteld één dag voor vertrek in augustus kreeg ze te horen dat ze naar de Paralympics in de Rio de Janeiro mocht. Last minute omdat de Russen geschorst werden vanwege doping. Ze eindigde op de negende plaats.

Wendy Iven, Bilzen, moeder van een transdochter

Hij kreeg autootjes, een cowboyhoed en een graafmachine van Bob de Bouwer, maar Pieke had alleen maar oog voor de barbies van zijn zus. Toen hij vier was, wilde de jongen een prinsessenjurk en smeekte hij zijn moeder om oorbellen en een paardenstaart. In Ons Meisje in strijd met haar Jongenslijf schrijft Wendy Iven hoe haar zoontje zich opgesloten voelt in zijn jongenslichaam.        

Delphine Lecompte, Gent, dichter en prozaïst

Haar even mateloze als eigengereide werk lijkt van levensbelang. Lecompte schept een unieke wereld, grotesk, wreed en lachwekkend tegelijkertijd. Haar universum wordt bevolkt door personages en situaties die bruut je verbeelding binnenvallen en daar blijven spoken in je klaarwakkere dromen. Delphine Lecompte is de boksende koningsdochter van de Nederlandse poëzie.

Lecompte: Wel ja, ik heb ook gedichten over transseksuelen geschreven. Ook over een hermafrodiet.

Mounir Samuel, Amsterdam, transman, politicoloog, publicist, Midden-Oostencorrespondent (De Groene) en auteur. Hij heeft een Egyptische achtergrond.

Samuel: Gender is een continuüm, waarin niet alleen de genderfluïde persoon, maar feitelijk iedereen tussen de binaire genderpolen bekneld raakt. Zoals de schaal van Kinsey inzicht in iemands seksuele oriëntatie geeft en de mogelijkheid biedt over tijd van het ene naar het andere stadium te verschuiven, zo zou er ook een genderschaal moeten worden ontwikkeld met verschillende schijven tussen uitgesproken feminiene- en uitgesproken masculiene-uitingen. Deze schaal zou verticaal op de Kinsey-schaal kunnen worden aangebracht zodat er een grafiek ontstaat waarbij ieder individu zich vrijelijk in het speelveld van zowel gendergedrag als seksuele oriëntatie kan positioneren.

Zie het als een eindeloze wolk puntjes, waarbij je je zelfs per dag wisselend op de masculiene-feminiene schaal kan bewegen zonder dat dit gevolgen heeft voor je seksuele positionering (of andersom). Het openbreken van de gendernormen – waarbij je de ene dag feminien en de andere dag meer masculien gedrag, kledinguitingen of rolverdeling aan kan nemen – bevrijdt ons in één keer uit het keurslijf van gendernormatieve verwachtingen en geeft erkenning aan de fluïditeit die in ieder van ons zit.

Prof. dr. Dick Swaab, em. hoogleraar neurobiologie, Un. van Amsterdam

In de jaren negentig van de vorige eeuw concludeerde Swaab uit hersenonderzoek van overleden transseksuelen dat de transseksualiteit in hun hersenstructuur aanwijsbaar was.

Daniel Mariblanca, Barcelona, danser, choreograaf, woont en werkt in Bergen (Noorwegen) bij het nationaal gezelschap voor hedendaagse dans Carte Blanche.

Transman Daniel danst een stuk uit zijn project 71 BODIES 1 DANCE. Voor dit project dat bestaat uit 71 ‘fysieke haiku’s’ liet hij zich inspireren door de foto’s van activist en transvrouw Mar C. Llop. Het gaat om portretten van mensen die zichzelf als transgender of transseksueel ervaren. Mensen die rolpatronen doorbreken en weigeren aan sociale verwachtingen te voldoen.

‘We are unstoppable when we feel love. Desire makes us lose our fear to fight for our goals and makes us the heroes of our lives. Determination is a common denominator in all trans people. The determination to go beyond imposed gender rules. The determination to build and love one’s self. The determination to be visible. The determination to ask for respect. The determination to exist.’

Coproductie van Carte Blanche en Teatermaskinen Riddarhyttan in Zweden. 

Muzikale omlijsting:
Enrico Parisi, altus, operazanger, Luik
Veronique Paris, pianiste, Luik

Presentatie:
Rob van Duijn, Studium Generale Maastricht                                                                               

Decorontwerp:
Nightscapes Productions, Katrin Henss