Leefstijl en voeding
Het KOALA-onderzoek omvat een redelijke grote groep van deelnemers met antroposofische en/of alternatieve leefstijlen. Deze groep is speciaal in het onderzoek opgenomen om factoren te kunnen onderzoeken waarvan vermoed werd dat ze beschermen tegen allergie, zoals het uitstellen van kindervaccinaties, spaarzaam gebruik van antibiotica, gebruik van biologische of biologisch-dynamische voeding, en het langdurig geven van borstvoeding.
Vaccinaties en antibioticagebruik - We vonden géén aanwijzingen dat het vermijden van kindervaccinaties in de eerste 6 levensmaanden leidt tot minder eczeem of allergie. Antibioticagebruik ging gepaard met een hogere kans op wheezeklachten, maar voor eczeem en allergie was er geen verschil. In een systematische samenvatting van alle onderzoeken die in de wetenschappelijke literatuur zijn verschenen over antibioticagebruik en astma, concludeerden we dat het verband tussen de twee niet heel sterk is, en dat niet kan worden uitgesloten dat vatbaarheid voor infecties de onderliggende oorzaak is van dit verband.
Lichaamsbeweging - Een zittende leefstijl en verminderde lichaamsbeweging zijn mogelijk risicofactoren voor het ontwikkelen van astma. Daarom hebben we onderzocht wat de associatie is tussen een verminderde lichaamsbeweging in jonge kinderen (4-5 jaar) en de ontwikkeling van astma als deze kinderen tussen de 6 en 10 jaar zijn. We hebben geconcludeerd dat de verminderde lichaamsbeweging op jonge leeftijd niet geassocieerd is met de ontwikkeling van astma of met de longfunctie. Omdat dit op dit vlak de eerste studie is en de onderzoeksgroep klein was, onderzoeken we dit momenteel ook in andere Europese cohorten. Andersom zijn er ook aanwijzingen dat astma-achtige klachten leiden tot minder lichaamsbeweging op de kleuterleeftijd en daarmee tot overgewicht. In het KOALA-onderzoek en een samenwerking tussen 16 Europese geboortecohorten hebben we dit onderzocht. Recente klachten hadden geen invloed op de mate van lichaamsbeweging. Jongens die als peuter vaak wheezeklachten hadden gehad, hadden zelfs meer lichamelijke activiteit als kleuter, vermoedelijk omdat ze meer werden gestimuleerd om voldoende te bewegen. Er werd geen verband gevonden tussen wheezeklachten en overgewicht op peuterleeftijd. Ook was de hoeveelheid lichamelijke activiteit niet verschillend tussen kinderen met overgewicht en een normaal gewicht. Vervolgonderzoek zal moeten uitwijzen wat de bijdrage is van bewegingsarmoede bij kinderen op het ontstaan van overgewicht en vetzucht op latere leeftijd.
Moedermelk en herkomst van zuivelproducten - Het gebruik van zuivelproducten van biologische herkomst ging gepaard met een lagere kans op eczeem bij het kind. Dit gold zowel voor het gebruik van zuivel door de moeder tijdens de zwangerschap als voor gebruik door het kind zelf. Voor andere voedselproducten vonden we geen verschil tussen biologische en gangbare herkomst en atopische uitkomsten bij het kind. De vetzuursamenstelling van de moedermelk bleek te verschillen tussen moeders die biologische zuivel gebruikten (hogere gehaltes aan rumenzuur en vacceenzuur) in vergelijking met gangbare zuivel. Deze vetzuren zijn vooral afkomstig van herkauwers (koeien, geiten, schapen). In de pens (rumen, voormaag) van deze dieren worden deze vetzuren geproduceerd door bacteriën. Vandaar dat deze vetzuren ook worden aangeduid als herkauwersvetzuren. Door het drinken van melk en het eten van melkproducten of vlees van herkauwers komen deze vetzuren in de moedermelk terecht en worden ze doorgegeven aan het kind. We vonden dat een hoger aandeel van deze vetzuren in de moedermelk gepaard gaat met een lager risico op eczeem en allergie bij de zuigeling. Ook konden we eerder onderzoek bevestigen waaruit was gebleken dat visvetzuren (omega-3 langeketen vetzuren) in moedermelk beschermen tegen eczeem en allergie bij het kind.
Foliumzuur - Foliumzuur wordt aangeraden voor alle vrouwen die zwanger willen worden, ter preventie van aangeboren afwijkingen bij het kind zoals open ruggetje. Maar in sommige onderzoeken was gevonden dat het gebruik van foliumzuurtabletjes in de zwangerschap gepaard ging met een verhoogde kans op astma bij het kind. Wij hebben onderzocht of dat klopt, en vonden géén relatie tussen het gebruik van foliumzuur door de zwangere en astma bij het kind. We hebben ook gekeken naar het gehalte van foliumzuur in het bloed van de KOALA-moeders in de zwangerschap (in ongeveer de helft van de KOALA-moeders is bloed afgenomen). We vonden dat een hoog gehalte van foliumzuur juist gepaard gaan met een lagere kans op astma bij kinderen. Dit wil nog niet zeggen dat foliumzuur zelf een beschermende factor is. Foliumzuur zit in voldoende mate in een gezonde voeding, en het is gebleken dat groent en fruit ook beschermen tegen het ontstaan van astma. In ieder geval zijn de resultaten geruststellend voor de huidige aanbeveling voor het gebruik van foliumzuur rond de zwangerschap.