Wetenschapsagenda mei 2014

“The hallucinatory-delusional state : a crucial connection in the psychosis symptom network”

Psychose is een ziekte die gekenmerkt wordt door de aanwezigheid van zogenaamde ‘positieve symptomen’: hallucinaties (verstoringen in de zintuiglijke ervaring) en wanen (ideeën die niet overeenkomen met de werkelijkheid). Op dit moment wordt een hoog risico voor symptomen gedefinieerd als het aanwezig zijn van positieve symptomen, ongeacht of hierbij sprake is van wanen en/of hallucinaties. In dit proefschrift wordt juist de rol van verschillende types symptomen in het onstaan van een psychose onderzocht. Het blijkt dat het hebben van zowel hallucinaties en wanen, in vergelijking met het hebben van alleen wanen of hallucinaties, samenhangt met een groter risico op het ontwikkelen van een psychotische stoornis. Ook zijn mensen met beide symptomen vaker blootgesteld aan omgevingsrisicofactoren, zoals jeugdtrauma, en hebben zij een groter genetisch risico voor het ontwikkelen van een psychose. Het is dan ook van belang dat bij onderzoek binnen de psychiatrie aandacht is voor de dynamiek tussen de verschillende symptomen.

Trefwoorden:

psychose, prognose, risico, positieve symptomen

“Fostering Monitoring and Regulation of Learning”

“The Sounding Museum: Box of Treasures”

Het Sounding Museum is een onderzoeksproject van muzikant, antropoloog en museumpedagoog Hein Schoer. Dit project bevindt zich op het snijvlak van kunst, wetenschap en onderwijs, en zet geluid centraal bij het de theoretische en praktische uitwerking. Aan de hand van zijn compositie Two Weeks in Alert Bay en de Sound Chamber, een geluidsinstallatie die werd gebouwd voor de NONAM (het Nordamerika Native Museum in Zürich) biedt hij onderzoekers, professionals en bezoekers een geluidsbeeld van de hedendaagse cultuur en het leven van alledag van de Kwakwaka'wakw, een inheems volk dat in het Canadese Alert Bay leeft. Uitgangspunt hierbij is De Session Musician’s Approach, een door Schoer ontwikkelde methode waarbij de onderzoeker zich als gelijke begeeft onder zijn zogenoemde onderzoeksobjecten; de mensen die hij bestudeert om gegevens te verzamelen. Het voornaamste doel van deze methode is een bemiddeling tot stand te brengen tussen mensen uit verschillende culturen die niet uitgaat van feiten, maar van empathie.
In 2010 is het Sounding Museum door de Zwitserse Nationale UNESCO Commissie aangemerkt als bijdrage in het kader van het Internationale Jaar van de Toenadering van Culturen.

Trefwoorden:

soundscape compositie, antropologie, immaterieel cultureel erfgoed, etnografisch museum

“Macrophage heterogeneity in neovascularization”

“Maatwerk in meten: slim scoren”

“Novel aspects of insulin resistance and type 2 diabetes mellitus: Iron metabolism, the complement system, and liver cirrhosis”

In dit proefschrift worden drie nieuwe oorzaken onderzocht van de verminderde werking van insuline (insulineresistentie), dat ten grondslag ligt aan suikerziekte (diabetes mellitus). Ten eerste blijken diverse stofjes van de ijzerstofwisseling in mensen gerelateerd aan een hogere mate van insulineresistentie en ook aan hogere bloedsuikers. Ten tweede blijkt het complement systeem, een groep eiwitten van het afweersysteem, een rol te spelen bij insulineresistentie. Ook krijgen personen met hogere waarden van het eiwit C3 vaker diabetes. Ten slotte hebben patiënten met eindstadium leverziekte wel heel vaak diabetes, maar gaan hier vanwege hun slechte prognose niet dood aan. Inzicht in deze drie mechanismen levert wellicht nieuwe behandelingen voor diabetes op in de toekomst.

Trefwoorden:

insulineresistentie, diabetes mellitus, oorzaak

“Application and integration of the International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) in Vocational rehabilitation”

Werk is een wezenlijk onderdeel van het leven en is een bepalende factor voor de gezondheid. Een gezondheidsprobleem kan leiden tot aanzienlijke arbeidsbeperkingen en kan deelname aan het arbeidsproces in de weg staan. Arbeidsrehabilitatie omvat het traject waarin mensen met een arbeidshandicap in staat worden gesteld passend werk te vinden of te behouden. Bij arbeidsrehabilitatie zijn diverse partijen betrokken, namelijk hulpverleners, adviseurs op het gebied van arbeid, werkgevers, financiers en sociale verzekeringsinstanties. Arbeidsrehabilitatie is een complex proces. Daarom kunnen pogingen om tot een eensluidende definitie van arbeidsbeperkingen en arbeidsrehabilitatie te komen worden belemmerd door het ontbreken van een referentiekader. De ICF-classificatie bleek een goed toepasbaar kader te zijn voor arbeidsrehabilitatie. Door de ontwikkeling van beoordelingsinstrumenten aan de hand van de ICF-classificatie zou de toepassing van dit model binnen de arbeidsrehabilitatie nog verder kunnen worden bevorderd.

Trefwoorden:

Internationale Classificatie van Functioneren, Ziekte en Gezondheid (ICF), arbeidsrehabilitatie, terugkeer naar werk, Work Rehabilitation Questionnaire (WORQ)

“Cachexia in patients with non-small cell lung cancer”

“Alzheimer’s disease through the MR-eye; novel diagnostic markers and the road to clinical implementation”

De vraag of een hersenscan noodzakelijk is in het diagnostisch proces van de ziekte van Alzheimer (ZvA) en welke technieken potentieel zinvol zijn vormde het startpunt van dit proefschrift. In een Europese studie werd onderzocht of het toevoegen van MRI-beelden de voorspellende waarde voor de ZvA verhoogt ten opzichte van een model dat enkel demografische en neuropsychologische informatie bevat.  Wanneer MRI-onderzoek mogelijk is, is een volumemeting van de hippocampus naast neuropsychologisch onderzoek wenselijk.
De diagnostische waarde van een nieuwe beeldvormingstechniek: diffusie gewogen beeldvorming (DTI) werd verder geëvalueerd. Diffusiviteitsverschillen in de hersenbalk voorspelden achteruitgang na 2 jaar in een groep van MCI-patiënten. Concluderend kunnen we stellen dat volumeverlies in de mediale temporaalkwab een kandidaat-marker is voor het in kaart brengen van het verloop van de ziekte.   Relatief nieuwe en dus minder gevalideerde MRI technieken (oa. DTI) zijn veelbelovend voor de toekomstige vroegdiagnostiek (vaststellen van de ziekte) maar moeten nog uitgebreid getest en gevalideerd worden.

Trefwoorden:

beeldvorming, ziekte van alzheimer, MRI

“Robot-assisted Laparoscopic Surgery”

Kijkoperaties zijn bedoeld om te opereren met minder schade aan de patiënt, zodat deze sneller herstelt. Een kijkoperatie kan echter technisch lastig zijn. Daarom werd een operatierobot ontwikkeld om de chirurg te helpen bij het opereren. 
In dit onderzoek werd een dergelijke daVinci operatierobot in Maastricht getest. Bij gebruik in een testomgeving blijkt het gebruik van een robot ertoe te leiden dat taken (zoals hechten) sneller en nauwkeuriger kunnen worden verricht. Tijdens gebruik op de operatiekamer valt het voordeel echter erg tegen. De robot blijkt duur en traag, zonder dat een beter operatieresultaat wordt bereikt. Voorlopig lijkt de daVinci robot dan ook geen meerwaarde te hebben in de chirurgische praktijk.

Trefwoorden:

kijkoperaties, operatierobot

“Does bipartite return-to-work policy work ?; an evaluation based on stakeholder’s experiences in a Canadian healthcare setting”

Dit proefschrift gaat na in hoeverre ziekteverzuimbeleid dat door werkgevers en werknemers is opgesteld voor de gezondheidszorg in Canada, werkt zoals bedoeld. Uit het onderzoek blijkt allereerst dat beleidsmakers, beleidsuitvoerders en werknemers ieder een verschillende visie op het ziekteverzuimbeleid hebben. Ten tweede blijkt dat het beleid niet goed aansluit bij het vaak grillige, onvoorspelbare verloop van ziektes. Werknemers kunnen zelf de prognose niet overzien. Verder blijkt dat ook leidinggevenden worstelen met de uitvoerbaarheid van het beleid. Ze missen mogelijkheden en vaardigheden om het re-integratieplan in overleg met de werknemer en zorgverleners aan te passen. De zorgverleners daarentegen vinden dat ze te weinig inbreng hebben in de re-integratieplannen. Hen ontbreekt ruimte en vaardigheden om gerichte ondersteuning mogelijk te maken. Het Canadese ziekteverzuimbeleid bereikt dus in haar poging de rechten van werknemers te waarborgen door strenge tijdstermijnen en voorwaarden, eigenlijk het tegenovergestelde: werknemers re-integreren moeizamer na verzuim.

Trefwoorden:

ziekteverzuimbeleid, gezondheidszorg, arbeidsre-integratie, Canada

“Pension Fund Asset Allocation and Performance”

“Exogenous interferons for the prevention of respiratory viral infections: evaluation of different aspects in vitro”

“Thrombin generation: innovations and clinical applications”

“Role or the endothelial glycocalyx in regulation of insulin sensitivity in muscle”

In dit promotieonderzoek is gekeken naar de rol van beschadiging van de glycocalyx in de bloedvaten bij insuline resistentie. De glycocalyx is een gel-achtige laag aan de binnenkant van bloedvaten die de vaatwand bescherming biedt, maar die snel beschadigd raakt wanneer bijv. de hoeveelheid cholesterol en suiker in het bloed te hoog is. Beschadiging van de glycocalyx zorgt uiteindelijk voor hart- en vaatziekten. De resultaten van het promotieonderzoek onderschrijven een belangrijke rol voor de glycocalyx in de regulatie van het transport van insuline vanuit het bloed naar de spieren en daarmee een juiste werking van insuline. Deze kennis biedt toekomstige aangrijpingspunten voor diagnose en therapie in mensen die kwetsbaar zijn voor het krijgen van insuline resistentie en diabetes. Met behulp van camerametingen onder de tong kan tegenwoordig snel en makkelijk in mensen gekeken worden of er sprake is van schade aan de glycocalyx.

Trefwooden:

insuline resistentie, glycocalyx

“Competence development and labour market Benefits of internationally mobile students”

Studenten uit Polen, Hongarije, Letland en Frankrijk die het laatste jaar van hun bachelor opleiding competentiegericht onderwijs volgen in Nederland scoren aan het eind van dit studiejaar hoger  bij de competenties 'organiseren' , 'presenteren', 'samenwerken' en 'zelfsturen'  dan hun jaargenoten die thuis zijn gebleven. Na het afstuderen aan hun eigen universiteit en na drie jaar werken in hun eigen land, zijn de competentieniveaus nog steeds hoger maar hebben geen effect op hun arbeidsmarktsituatie. Ze hebben wel voordeel van hun studie in Nederland in de vorm van een meer internationaal georiënteerde baan met meer verantwoordelijkheid en met 10% meer salaris dan hun studiegenoten die niet in het buitenland zijn geweest.

Trefwoorden:

competentieniveau, internationale studenten, arbeidsmarkt

“Failure to rescue”

“Essays On Business and Financial Cycles – Prediction and Synchronization”

“Using the internet to promote a healthy lifestyle; Testing a multiple behaviour change intervention regarding reach, use, appreciation, effectiveness and cost-effectiveness”

Voor dit proefschrift werd een leefstijlinterventie ontwikkeld - aangeboden via het internet en gericht op volwassenen uit de algemene Nederlandse populatie - met als doel deelnemers te stimuleren om gezonder te gaan leven: meer bewegen, meer groente en fruit eten, minder alcohol consumeren en stoppen met roken. Deelnemers aan het programma ontvingen persoonlijke adviezen, afgestemd op hun antwoorden. Dit zogenoemde advies-op-maat heeft zich bewezen als een (kosten)effectieve methode voor leefstijlverandering. De resultaten tonen echter ook aan dat veel deelnemers het programma vroegtijdig verlaten; de keerzijde van internetinterventies. Effectieve strategieën om gebruik te optimaliseren zijn nodig om het gewenste effect te vergroten.

Trefwoorden:

leefstijl, advies-op-maat, internet, gedragsverandering, effectiviteit, kosteneffectiviteit

“The subthalamic nucleus in Parkinson’s disease”

“Endothelial dysfunction and low-grade inflammation: Determined by diet and cause of arterial stiffness”

Een gezond dieet voorkomt hart- en vaatziekten. Het endotheel, de binnenbekleding van bloedvaten, speelt een belangrijke rol in het ontstaan van hart- en vaatziekten. Middels onderzoek in populaties van jonge, oude, gezonde en zieke mensen, voert dit proefschrift bewijs aan dat een dagelijks gezond dieet (rijk aan vis, groenten en fruit, met een matig gebruik van alcohol en met magere melkproducten) het endotheel “gezond” houdt. Dit proefschrift maakt daarmee het verband inzichtelijk tussen dieet en de ontwikkeling van hart- en vaatziekten en legt specifiek de rol van het endotheel bloot.

Trefwoorden: 

hart- en vaatziekten, dieet, populatiestudies, endotheel