Wetenschapsagenda juni 2009

“The hypercoagulable state in patients; determining(hyper)coagulability and the role of thrombin generation”

Aandoeningen als hartinfarct of trombosebeen worden gekenmerkt door bloed met een verhoogde neiging tot het vormen van bloedstolsel. Deze “verhoogde stollingsneiging” is te meten met de trombinegeneratietest.

Dit proefschrift beschrijft de standaardisatie en optimalisatie van deze test zodat deze toegepast kon worden in patiëntenstudies en bij het vergelijken van resultaten tussen instituten.

Uit toepassing van de trombinegeneratietest in patiëntenstudies naar trombose bleek een verlaagde trombinegeneratie geassocieerd te zijn met het optreden van complicaties bij patiënten met een eerste hartinfarct, terwijl een verhoogde trombinegeneratie werd geassocieerd met het opnieuw optreden van een trombosebeen. Mogelijk kan deze test in de toekomst als risicovoorspeller worden toegepast.

Trefwoorden:

trombose, hartinfarct, bloedstolsel, trombinegeneratietest

“Fairness in Multi-Agent System”

In de traditionele economie werd jarenlang aangenomen dat je automatisch handelt in het belang van de samenleving als je individueel rationeel handelt. Dat wil zeggen je maximaliseert je eigen beloning zonder te kijken naar het effect op anderen. Inmiddels weten we echter dat mensen niet helemaal individueel rationeel handelen; ze houden rekening met het effect van hun handelen op anderen. Eerlijkheid blijkt bijna net zo belangrijk als de grootte van de beloning. Hoe oordelen mensen over eerlijkheid, en wat doen ze als een bepaalde uitkomst niet eerlijk is?

In dit proefschrift worden observaties bij mensen vertaald naar computermodellen waardoor computers op een eerlijke manier onderhandelen met zowel mensen als computers.

Toepassingen van deze modellen variëren van taakverdelingsberekeningen tot actuele problemen zoals water- en energiebeheer.

Trefwoorden:

speltheorie, eerlijkheid, economie

“New anti-epileptic drugs in pharmacoresistant epilepsy: retention time as outcome parameter”

Tussen 1996 en 2001 kwamen 3 nieuwe anti-epileptica op de markt: lamotrigine, topiramaat en levetiracetam.

In dit proefschrift werden deze middelen in een groep van 1066 farmacotherapieresistente patiënten bestudeerd. Per patiënt werd de retentietijd gemeten, dat wil zeggen het aantal dagen dat de patiënt het nieuwe middel bleef gebruiken. Als een patiënt stopte dan werd nagegaan of dat kwam door gebrek aan effectiviteit of door het optreden van bijwerkingen. Op deze manier werden relevante verschillen tussen deze anti-epileptica vastgesteld.

Het was opvallend dat de effectiviteit van de anti-epileptica de retentietijd slechts in geringe mate beïnvloedde. De retentietijd werd vooral bepaald door het optreden van bijwerkingen.

Trefwoorden:

anti-epileptica, retentietijd, bijwerkingen

“Seeing Emotion; studies on the processing of facial expressions in normal development and young children with autism”

De diagnose autisme wordt steeds vaker op zeer jonge leeftijd gesteld. Over de hersenontwikkeling van het jonge kind met autisme is echter nog nauwelijks iets bekend.

Dit onderzoek toont aan dat het visuele brein, het gedeelte van de hersenen dat ervoor zorgt dat we kunnen zien, bij autisme al op peuterleeftijd anders werkt. Het visuele brein van peuters met autisme lijkt excessief te reageren op details in de omgeving. Dit veroorzaakt afwijkingen in het verwerkingsproces van belangrijke sociale prikkels, zoals het lezen van emoties in gezichtsuitdrukkingen van anderen. Huidige behandelingen voor kinderen met autisme richten zich met name op het aanleren van sociale vaardigheden.

De resultaten van dit onderzoek impliceren dat toekomstige behandelingen zich juist ook op de visuele waarneming moeten richten.

Trefwoorden:

autisme, visuele hersenen, jonge leeftijd

“The threatened brain: magnetic resonance imaging studies into fear and panic”

“Governance Indicators”

“Local pulse wave velocity determination: the arterial distension waveform from foot to crest”

De elasticiteit van slagaders bepaalt in belangrijke mate de moeite die het hart heeft om bloed rond te pompen.

In dit promotieonderzoek is een nieuwe methode ontwikkeld, uitgaande van de zogenaamde polsgolfsnelheid, voor het bepalen van de elasticiteit van de halsslagader. De methode is laagdrempelig en onderscheidt bijvoorbeeld jongeren en ouderen op basis van elasticiteit. Bij patiënten met hart- en vaatziekten blijkt de gemeten elasticiteit een factor drie lager te zijn bij de bovendruk dan bij de onderdruk. Bovendien is de elasticiteit bij de bovendruk sterker geassocieerd met bloeddruk en leeftijd. Dit heeft consequenties voor de diagnose en behandeling van patiënten met een hoge bovendruk en hartfalen. Je kunt eerder slechte vaatconditie detecteren of juist uitsluiten.

Trefwoorden:

elasticiteit, halsslagader, hart- en vaatziekten 

“The treatment of defaecation disorders”

Defecatiestoornissen zijn stoornissen waarbij patiënten moeite hebben om de ontlasting op te houden (fecale incontinentie) of verstopping van ontlasting hebben (obstipatie).

In dit proefschrift worden drie behandelingsmogelijkheden geëvalueerd. Retrograde Colon Irrigatie (darmspoeling via de anus) kan worden overwogen als een dieet of medicatie niet effectief zijn of na falende chirurgische ingrepen. Retrograde Colon Irrigatie (RCI) heeft een succesvol resultaat in 37-59% van de patiënten met incontinentie en 20-30% van de patiënten met obstipatie. Sacrale neuromodulatie (SNM) is vergeleken met andere behandelingen voor incontinentie de enige die de kwaliteit van leven verbetert.  

Bij patiënten geboren met een anorectale malformatie (ARM), die na hun operatie op jonge leeftijd nog incontinent zijn, kan een Dynamische Graciloplastiek (DGP) worden uitgevoerd. Langdurige continentie voor ontlasting wordt met DGP bereikt bij 35% van de patiënten.

Trefwoorden:

defecatiestoornissen, fecale incontinentie, obstipatie, behandelingen: RCI, SNM en DGP 

“(Patho) physiology of gut wall integrity in health and disease in man”

Darmziekte is moeilijk te diagnosticeren bij patiënten met buikklachten omdat veel ziekten gepaard gaan met buikklachten, ook al is de darm er niet bij betrokken. Vertraagde diagnostiek van darmaandoeningen leidt tot vertraagde behandeling en daardoor tot hogere morbiditeit en mortaliteit. Vandaar dat er grote behoefte is aan laboratoriumtesten die duidelijk maken of de darm beschadigd is of testen die kunnen vaststellen of therapie, gericht op herstel, succesvol zijn.

In dit proefschrift worden een aantal potentiële testen ontwikkeld en geëvalueerd die met name de schade aantonen aan de darmcellen die de barrière vormen tegen lichaamsvreemde voedingsstoffen en micro-organismen.

Deze testen zijn o.a. met succes gebruikt om zuigelingen verdacht van de ernstige darmontsteking necrotiserende enterocolitis (NEC) vroegtijdig op te sporen.

Trefwoorden:

darmaandoeningen, diagnostiek, laboratoriumtesten

“Experimental ischemia and reperfusion of the small bowel: focus on microvascular events”

“Keep on moving”

“Inhibition of ischemic organ damage with anti-coagulant agents; ASIS and APC in myocardial and renal ischemia/reperfusion”

Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak in de Westerse wereld en worden vaak veroorzaakt door de vorming van atherosclerotische plaques dat leidt tot occlusie van de aangedane bloedvaten. Occlusie van de slagader kan aanleiding geven tot ischemie, ofwel zuurstoftekort in het aangedane weefsel, dat weer kan resulteren in celdood of apoptose. Om de schade ontstaan door het ischemisch proces te beperken, moet het afgesloten bloedvat weer geopend worden, ook wel reperfusie genoemd.

De resultaten uit dit proefschrift laten een belangrijke rol zien voor de anti-stollingsmiddelen ASIS en APC in de bescherming tegen hart ischemie/reperfusieschade. Beide middelen hebben een beschermend effect op hart ischemie/reperfusieschade via verschillende werkingsmechanismen en zouden in de toekomst gebruikt kunnen worden ter preventie van schade na een hartinfarct om zo secundair hartfalen te beperken.

Het onderzoek dat aan dit proefschrift ten grondslag ligt is mogelijk gemaakt door een subsidie van de Nederlandse Hartstichting.

Trefwoorden:

hart- en vaatziekten, ischemisch proces, reperfusie, anti-stollingsmiddelen

“Dietary folate, genetic variation and DNA methylation in sporadic colorectal cancer”

Onderzoek binnen de Nederlandse Cohort Studie naar voeding en kanker onder 120.000 mensen laat geen verband zien tussen de inname van folaat (een B-vitamine dat mogelijk tegen kanker beschermt) via de voeding en het risico op dikke darmkanker. Andere voedingsstoffen betrokken bij het folaatmetabolisme (vitamine B2 en methionine) lijken wel te beschermen tegen kanker afhankelijk van de locatie in de dikke darm en genetische factoren. Voor dikke darmkanker met specifieke moleculaire karakteristieken lijken folaat en vitamine B6 juist gerelateerd te zijn aan een verhoogd risico op kanker. Hoewel complex, ondersteunen de resultaten van dit grootschalige onderzoek niet de gedachte om voedingsmiddelen te verrijken met foliumzuur.

Trefwoorden:

dikke darmkanker, folaat, foliumzuur, voeding.

“Injection Therapy for Stress Urinary Incontinence in Adult Women”

"Individual Assessment of Children with Profound Intellectual and Multiple Disabilities by Means of Event-related Brain Potentials"

In de praktijk is het uiterst moeilijk het cognitief functioneren van ernstig meervoudig gehandicapte kinderen te evalueren.

In dit onderzoeksproject is onderzocht of het meten van de hersenactiviteit (ERP) een mogelijk alternatief vormt voor de standaard psychologische methoden. Dit bleek inderdaad het geval te zijn. Opvallend was dat de verkregen onderzoeksresultaten over het cognitief functioneren van deze kinderen weliswaar grotendeels overeenkwamen met de standaard psychologische tests, maar dat sommige kinderen ernstig onderschat werden. Het voorstel is dan ook de bestaande psychologische testbatterijen voor ernstig meervoudig gehandicapte kinderen uit te breiden met de ERP methode.

Trefwoorden:

ERP methode, ernstig meervoudig gehandicapt, cognitie

“Grens en Gezin; beleidsvorming inzake gezinsmigratie in Nederland, 1955-2005”

Het soepelste beleid op het terrein van gezinshereniging en gezinsvorming is de afgelopen vijftig jaar gevoerd door de centrumrechtse kabinetten Van Agt en Lubbers in een tijd dat het economisch slecht ging, terwijl juist in tijden van economische voorspoed door rechtse en linkse kabinetten voor een streng beleid is gekozen. Dit blijkt uit het promotieonderzoek naar de voorwaarden voor gezinshereniging en gezinsvorming tussen 1955 en 2005. Dit onderzoek, een kijkje in de keuken van beleidsvorming in Nederland, laat ook zien dat de invloed van ambtenaren op dit beleidsveld gaandeweg aanzienlijk is afgenomen, terwijl in de politiek- en bestuurswetenschappelijke literatuur het tegenovergestelde wordt gesuggereerd.

Trefwoorden:

immigratiebeleid, gezinshereniging

“Breinbrekers: de Januskop van psychofarmaca”

“Genetics, Epigenetics and Angiogenesis in Renal Cell Carcinoma”

Angiogenese (vorming van bloedvaten) is belangrijk voor de groei en de uitzaaiing van niercarcinomen.

Dit proefschrift beschrijft een hogere angiogene activiteit bij de aggressieve heldercellige niercelcarcinomen, wat een hogere kans op uitzaaiing via de bloedvaten verklaart. In tegenstelling tot angiogenese, is er slechts een beperkte tumorale lymfangiogenese. Dit zou het gering aantal lymfklieruitzaaiingen bij deze tumor kunnen verklaren. Het ontstaan van niercelcarcinomen is complex, waarbij er naast genetische veranderingen ook steeds meer epigenetische veranderingen (zoals DNA promoterhypermethylering) beschreven worden. Zo illustreert dit proefschrift dat promoterhypermethylering van het gen Gremlin1 bij heldercellige niercelcarcinomen, samenhangt met tumorangiogenese en prognose. De exacte functie van Gremlin1 uitschakeling bij de ontwikkeling van nierkanker dient echter nog verder onderzocht te worden. Meer epigenetisch onderzoek kan leiden tot ontwikkeling van vroeg-diagnostische en prognostische markers en nieuwe anti-epigenetische therapievormen.

Trefwoorden:

Genetica, epigenetica, angiogenese en niercelcarcinoom 

“Diagnostic and therapeutical aspects of lymphedema”

Lymfoedeem is een veel voorkomende chronische aandoening waar alleen al in Nederland ongeveer 350.000 mensen aan lijden. Bij lymfoedeem is er sprake van ontregelde afvoer van vocht in het lichaam waardoor de patiënt opgezwollen lichaamdelen (meestal armen of benen) krijgt.

Dit eerste proefschrift over lymfoedeem in Nederland beschrijft nieuwe diagnostiek bij lymfoedeem op basis van wetenschappelijk onderzoek, geeft een overzicht van de effectiviteit van enkele (niet)-operatieve behandelmethodes en geeft een richtlijn voor het opzetten van een multidisciplinair zorgprotocol. Om onherstelbare afwijkingen en complicaties te voorkomen en de kwaliteit van leven van de patiënt te verbeteren, is vroegtijdige diagnostiek en behandeling noodzakelijk. De behandeling is het meest effectief als (para)medici multidisciplinair samenwerken, mede ook omdat patiënten met lymfoedeem levenslang follow-up en zorg nodig hebben.

Trefwoorden:

lymfoedeem, diagnostiek, behandeling

“Haruspices in het heden”