Wetenschapsagenda januari 2009

“Symptoms in Patients with Cancer”

Pijn is één van de meest gevreesde en meest voorkomende symptomen bij patiënten met kanker. Ondanks de toegenomen aandacht voor, en de toegenomen kennis over pijn en pijnbehandeling is de prevalentie van matig tot ernstige pijn bij deze patiëntengroep de afgelopen veertig jaar niet gedaald. Van de patiënten tijdens actieve antikanker behandeling heeft een kwart matig tot ernstige pijn. Van de patiënten met een vergevorderd stadium van kanker heeft de helft matig tot ernstige pijn. Bijna de helft van de patiënten wordt onderbehandeld voor pijn. De meeste kans op onderbehandeling hebben patiënten met een laag opleidingsniveau en patiënten in een relatief goede conditie.

Trefwoorden:

kanker, pijn, onderbehandeling

“Unravelling fatigue in the working population: Course,consquences, and its association with burnout”

In dit proefschrift is het beloop van vermoeidheidsklachten bij werknemers onderzocht. Ernstige vermoeidheidsklachten blijken een zeer ongunstig beloop te hebben. Van een groep ernstig vermoeide werknemers bleek na 4 jaar 57 % nog steeds ernstig vermoeid te zijn. Ook werd het beloop van twee verschillende uitingsvormen van vermoeidheid vergeleken, namelijk langdurige vermoeidheid en burnout. Er zijn verschillen in kenmerken, voortgang en prognostische factoren gevonden tussen burnout en langdurige vermoeidheid. Indien burnout en vermoeidheid samen voorkomen is het beloop ongunstiger dan wanneer ze apart voorkomen. Het lijkt belangrijk om burnout en vermoeidheid te onderscheiden en het samen optreden van deze aandoeningen te voorkomen. 

Trefwoorden:

vermoeidheidsklachten, burnout, langdurige vermoeidheid

“The role of nurses in medical end-of-life decisions”

Dit proefschrift is gebaseerd op het onderzoeksrapport naar de rol van verpleegkundigen bij medische beslissingen rond het levenseinde, dat in 2004 werd aangeboden aan de Staatssecretaris van VWS. Belangrijke conclusies uit het rapport zijn nader beschreven. In zieken- en verpleeghuizen vindt meestal besluitvormingsoverleg plaats tussen arts en verpleging, in tegenstelling tot in de thuiszorg. Het toedienen van euthanatica is wettelijk een taak van de arts maar wordt ook door verpleegkundigen uitgevoerd. Verpleegkundigen hebben onvoldoende kennis van wet-  en regelgeving omtrent euthanasie, waaronder hun eigen rechtspositie.

Verpleegkundigen dienen vaak pijn- en symptoombestrijdingsmedicatie met een levensbekortende intentie toe, zonder zich te realiseren dat ze strafbare handelingen verrichten. Aanbevolen wordt verpleegkundigen te scholen op het gebied van wet- en regelgeving. Instellingsrichtlijnen kunnen de communicatie tussen arts en verpleging verbeteren en procedurele misverstanden, die kunnen leiden tot ethische problemen en wettelijke overtredingen, voorkomen.

Trefwoorden:

verpleegkundigen, euthanasie

“Wnt Signaling And Cardiac Hypertrophy”

“Genetic analyses of type 2 diabetes related metabolic risk factors: a twin study”

Naast een ongezonde levensstijl, speelt ook genetische gevoeligheid een belangrijke rol bij het ontstaan van type 2 diabetes (T2D). De promovenda verrichtte genetische analyses met kenmerken die voorafgaan of gerelateerd zijn aan T2D in een populatie jongvolwassen tweelingen van het Oost-Vlaams Meerlingenregister.

Uit dit proefschrift blijkt onder andere dat in deze groep tweelingen verschillen in kenmerken die gerelateerd zijn aan overgewicht, de bloedsuiker- en de cholesterolspiegel voor een groot gedeelte verklaard worden door genetische verschillen. Aangezien het identificeren van deze genetische factoren van groot belang is om meer inzicht te krijgen in de onderliggende moleculaire mechanismen, zijn er ook analyses met genetische varianten in kandidaat-genen voor T2D uitgevoerd.

Trefwoorden:

type 2 diabetes, tweelingen, genetica 

“MIND THE GAP .A Critique of Human/Technology Analogies in Artificial Agents Discourse”

Om beter grip te krijgen op de ontwikkeling van slimme computertechnologieën en mensachtige robots spreken onderzoekers vaak in termen van metaforen. Vergelijkingen met mensen, zoals de computer als digitale butler, helpt bij het vormgeven van ideeën hoe deze technologieën zich tot mensen (moeten) verhouden.

Dit proefschrift laat zien dat dit geen onschuldig tijdverdrijf is. Metaforen belichten bepaalde aspecten van een technologisch concept, maar maskeren evenzogoed vele andere. Metaforen krijgen bovendien in verschillende contexten vaak wisselende interpretaties. Aan de hand van een kritische analyse  belicht dit proefschrift de vele impliciete keuzes die achter veelbelovende toekomstbeelden van slimme computertechnologieën schuilgaan. Daarnaast laat het onderzoek zien dat aandacht voor verschillen tussen mens en computer even essentieel is voor een goede techniekontwikkeling, als het verkennen van de overeenkomsten.

Trefwoorden:

metaforen, toekomstbeelden, kunstmatige intelligentie, artificial agents 

“Text Mining: de volgende stap in zoektechnologie; Vinden zonder precies te weten wat je zoekt of wat er niet lijkt te zijn”

“Dynamic regulation of thrombus stability”

Atherotrombose wordt gekarakteriseerd door het scheuren van een plaque in een slagader, waardoor componenten van die plaque, zoals collageen, aan de bloedstroom blootgesteld worden en zo de bloedplaatjes activeren. Geactiveerde bloedplaatjes vormen een bloedplaatjesprop (trombus) die de slagader kan afsluiten, zoals bij een hart- of herseninfarct.

Het onderzoek in dit proefschrift heeft geleid tot verbeterde inzichten in de signaleringsmechanismen die plaatsvinden in bloedplaatjes wanneer ze in contact komen met (collageen in) gescheurde plaques. Daarnaast is aangetoond dat trombusvorming geen eenvoudige opeenvolging van gebeurtenissen is, maar een dynamisch en deels omkeerbaar proces.

De door dit proefschrift verkregen verbeterde inzichten in het proces van trombusvorming dragen bij aan de ontwikkeling van effectievere medicatie voor de behandeling van atherotrombose.

Trefwoorden:

bloedplaatjes, trombusvorming, trombusstabiliteit, atherotrombose

“Sarcopenia in COPD: functional and metabolic implications”

Chronisch obstructieve longziekten (COPD) is een veel voorkomende aandoening van de luchtwegen met belangrijke uitwerkingen in het lichaam buiten de longen.

Dit proefschrift onderzoekt de relatie tussen voedingstoestand en kracht, uithoudingsvermogen en efficiëntie van arm- en beenspieren, en de invloed van inspanningstraining bij COPD-patiënten. Zij blijken een verminderde beenspierfunctie te hebben. Het functioneren van de armspieren is daarentegen relatief op peil gebleven. Ook zijn mogelijke verstoringen in de glucose stofwisseling en in de afbraak van vet en spiereiwit bestudeerd in relatie tot veranderingen in de voedingstoestand. COPD-patiënten worden gekenmerkt door een verhoogde glucose aanmaak en spiereiwitafbraak, terwijl de snelheid van vetafbraak niet verstoord is.

Trefwoorden:

COPD, voedingstoestand, spierfunctie, stofwisseling, revalidatie