Wetenschapsagenda maart 2008

“The effectiveness of an education and activation program in acute and sub-acute shoulder complaints presented in general practice”

Schouderklachten blijken zes maanden na het eerste bezoek aan de huisarts bij de helft van de patiënten nog te bestaan. Een nieuwe behandeling, die aan het begin van de klachten wordt gegeven, richt zich enerzijds op de verwachtingen van patiënten over hun schouderpijn en anderzijds op hoe ze met de klachten omgegaan in het dagelijks leven (aankleden, autorijden, ramen wassen). Uit eerder onderzoek bij mensen met bijvoorbeeld rugklachten is gebleken dat verkeerde manieren van denken en doen ertoe leidt dat klachten langer duren. Het effect van de nieuwe behandeling is onderzocht met behulp van een experiment.

Dit experiment liet geen statistisch significant effect zien na zes maanden. Wel bleek dat patiënten die aan het begin van de klachten het ergste verwachten (catastroferen), ook daadwerkelijk minder goed herstellen. 

Trefwoorden:

Schouderklachten, huisartsenpraktijk, catastroferen 

“The systematic assessment of the short-term risk for patient violence on acute psychiatric wards”

Geweld is een ernstig probleem in zorginstellingen, met negatieve consequenties voor personeel en patiënten. In dit proefschrift worden studies beschreven over agressie van patiënten gericht op anderen binnen psychiatrische afdelingen. Doel is het verbeteren van de verpleegkundige praktijk.

De eerste studies beschrijven de omvang van de problematiek in de acute psychiatrie in Zwitserland. Vervolgens is de ontwikkeling en toepassing van een gestructureerde beoordeling (assessment) van het korte termijn risico op geweldpleging bij acute psychiatrische patiënten onderzocht. Dit instrument blijkt een veelbelovende methode om geweld te reduceren in deze zorgsector.

“Novel insights in the pathophysiology of insulin resistance; A molecular genetic approach”

Het aantal mensen met overgewicht neemt wereldwijd explosief toe. Overgewicht leidt vaak tot type 2 diabetes en een verstoorde vetstofwisseling. Dit zijn belangrijke risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Kleine genetische verschillen zorgen ervoor dat sommigen mensen gevoeliger zijn voor het ontwikkelen van bijvoorbeeld overgewicht, type 2 diabetes of een verhoogd cholesterolgehalte.

In dit promotieonderzoek hebben we onder andere het gen ATF6 in detail bestudeerd. Dit gen speelt een belangrijke rol bij het vouwen van eiwitten in de cel. We hebben aangetoond dat kleine variaties in het ATF6-gen het risico op type 2 diabetes en een hoog cholesterolgehalte verhogen.

Trefwoorden:

Type 2 diabetes, Cholesterol 

“Hepatic steatosis in familial conmbined hyperlipidemia”

Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak in de Westerse maatschappij. Bekende risicofactoren zijn roken, hoge bloeddruk, suikerziekte en een hoog cholesterol- en vetgehalte. Familiaire gecombineerde hyperlipidemie (FGH) is een veel voorkomende erfelijke aandoening die gekenmerkt wordt door een verhoogd cholesterol- en vetgehalte.

In het huidige proefschrift hebben we aangetoond dat deze erfelijke aanleg ten dele veroorzaakt wordt door een (drie maal) verhoogde gevoeligheid tot het ontwikkelen van leververvetting. Het belang van deze bevinding wordt ondersteund door het verschijnen van nieuwe medicatie gericht op de behandeling van leververvetting en daarmee mogelijk het voorkomen van hart- en vaatziekten.

“SAFE but SORRY; theory, assessment, and treatment of pain-related fear in chronic low back pain patients”

Bewegingsangst, de angst dat activiteiten schadelijk zijn voor de rug, en vermijding van activiteiten dragen bij aan de ontwikkeling en instandhouding van chronische rugklachten. Een cognitief-gedragsmatige exposure in vivo behandeling kan deze angst verminderen. Patiënten ervaren door uitvoering van steeds bedreigender activiteiten dat ze deze kunnen uitvoeren zonder schadelijke gevolgen en ondanks hun pijn.

Deze eerste gecontroleerde behandelstudie in vier revalidatiecentra toont aan dat exposure in vivo doeltreffender is dan een reguliere behandeling in het verminderen van bewegingsangst en minstens zo effectief in het verbeteren van dagelijks functioneren. Exposure in vivo is een waardevolle aanvulling op het bestaande behandelaanbod. 

“Prediction of hepatotoxic responses in humans: A toxicogenomics-based parallelogram approach”

Rattenstudies in vivo zijn niet altijd representatief voor de te verwachten effecten van levergiftige stoffen op de mens. Ook alternatieven voor dierproeven, in vitro experimenten in levercellen, kunnen geen complete voorspelling geven. Met toxicogenomics-technieken kunnen deze effecten beter in kaart worden gebracht.

In dit proefschrift werden aan de hand van de zogenaamde parallellogrambenadering resultaten van rattenstudies en experimenten in levercellen van de rat en de mens gecombineerd. Hiertoe zijn effecten van bekende levergiftige stoffen op alle genen en de daaruit voortvloeiende biologische mechanismen vergeleken. Het gebruik van menselijke levercellen blijkt essentieel, omdat rat en mens verschillend kunnen reageren op levergiftige stoffen.

Rattenstudies blijken nog steeds noodzakelijk om in vitro-in vivo verschillen te overbruggen.

Dit onderzoek is gefinancierd door ZonMW, Programma Dierproeven Begrensd, projectnummer 3170.0049. 

Trefwoorden:

Toxicogenomics, Alternatieven voor dierproeven

“Towards restraint-free care for psychogeriatric nursing home residents”

Beperkingen in de bewegingsvrijheid, bijvoorbeeld met behulp van bedhekken, komen veel voor in de zorg voor dementerende verpleeghuisbewoners, onder meer om valincidenten te voorkomen. Vrijheidsbeperking kent echter grote nadelen.

Het hoofddoel van het proefschrift is het leveren van een bijdrage aan een zorgverlening zonder vrijheidsbeperking voor deze doelgroep.

Uit dit onderzoek blijkt dat een scholingsprogramma en de inzet van een verpleegkundige in een consultatieve functie niet voldoende is om het gebruik van vrijheidsbeperking te verminderen en te voorkómen. Ook blijkt dat de belangrijkste factor om vrijheidsbeperking toe te passen, de mobiliteit van bewoners is. Een verband met werkdruk werd niet gevonden. Bij initiatieven om vrijheidsbeperking te verminderen zouden bewonerskenmerken daarom centraal moeten staan, zoals aandacht voor de individuele behoeften en het stimuleren van de mobiliteit.

Trefwoorden:

vrijheidsbeperking, verpleeghuiszorg

“Vital imaging of large arteries using two-photon laser scanning microscopy: focus on the arterial wall”

Veranderingen in eigenschappen van de arteriële vaatwand kunnen leiden tot ziekten zoals atherosclerose (aderverkalking). Ondanks de huidige kennis over bloedvaten en atherosclerose zijn de mogelijkheden voor het op cellulair niveau bestuderen van zowel structurele als functionele eigenschappen van de vaatwand tot nu toe beperkt. Een verbeterd inzicht in structurele en functionele eigenschappen van de vaatwand kan mogelijk leiden tot meer kennis over (de ontwikkeling van) atherosclerose.

In dit proefschrift is ‘twee-foton laser scanning microscopie (TPLSM)’ toegepast voor het op cellulair niveau visualiseren van structurele en functionele vaatwandeigenschappen. De beschreven methoden bieden een nieuwe kijk op de eigenschappen van grote bloedvaten en dragen bij aan nieuwe inzichten in ziektebeelden zoals atherosclerose. 

Trefwoorden:

vaatwandstructuur, atherosclerose, TPLSM 

“Adaptive remodeling of cardiomyocytes under stress”

Patiënten met coronair vaatlijden vertonen een daling van de bloedtoevoer en een vermindering van zuurstoftransport naar het hartspierweefsel. Dit kan leiden tot een gedeeltelijke terugkeer van volwassen hartspiercellen naar een vroeger foetaal stadium. Een voorbeeld van deze geprogrammeerde celoverleving is hibernerend hartspierweefsel.

In dit proefschrift is gedetailleerde informatie vergaard over de structurele veranderingen van hartspiercellen in verschillende modellen van hibernatie. Tevens zijn specifieke eiwitmarkers in kaart gebracht die informatie geven over de hartcelfunctie.

Belangrijke bevindingen zijn de ontdekking van een nieuwe vorm van intercellulaire communicatie en de invloed van passieve stretch (oprekking van de hartspier) op de hartspiercel. 

Trefwoorden:

hibernatie, celoverleving 
 

 “The Place of Play; on toys, Technological Innovations and Geographies of Play”

Dit proefschrift onderzoekt de veranderende relaties tussen consumenten en producenten in de context van speelgoed en spel. In toenemende mate dragen spelers actief bij aan spelwerelden en speelgoedproducten. Spelers creëren bijvoorbeeld nieuwe inhoud voor computerspellen en maken deze toegankelijk voor andere spelers via het internet. Deze participatieve cultuur wordt in een historisch kader geplaatst aan de hand van drie casestudies: LEGO speelgoed, Sim City/The Sims en het burgerparticipatieproject Face Your World. De drie casestudies tonen hoe de min of meer solitaire 19e-eeuwse spelwereld transformeert in genetwerkte en drukbevolkte geografieën. De plaats van het spel verandert zowel letterlijk (steeds vaker binnenshuis) als figuurlijk (spelers worden producenten).

Hoewel de participatieve cultuur vaak wordt beschouwd als de ultieme vorm van consumenten-emancipatie, feit blijft dat de bedrijven beslissen of de grenzen tussen consumenten en producenten vervagen.

Trefwoorden:

Computerspellen, participatieve culturen 

“Proteomics as a tool for biomarker detection; protein profiling in chronic and vascular disease”

“Advanced Thrombinoscopy”

Trombose is de tweede grootste oorzaak van dood en ziekte (beroerte, embolie) in de westerse wereld. Clinici beschikken echter nog steeds niet over een universele test om de stolbaarheid van bloed te bepalen. De laatste jaren wordt  steeds meer erkend dat het meten van trombine generatie deze rol zou kunnen vervullen. Verschillende laboratoria zijn dan ook op zoek naar manieren om de trombine generatie te bepalen.

Dit proefschrift toont aan dat de CAT-techniek (Calibrated Automated Thrombinoscopy) veel meer informatie geeft over de stolcapaciteit van bloed dan alle voorgaande testen en dat het bovendien de meest nauwkeurige (geautomatiseerde) techniek is beschikbaar op dit moment. Met deze test kunnen zowel defecten in het bloedstollingssysteem als in de bloedplaatjes opgespoord worden en de behandeling met bijvoorbeeld heparines of orale anti-stollingsmiddelen kan opgevolgd en geoptimaliseerd worden. 

“Challenging the Digital Imperative”