Wetenschapsagenda januari 2008

“Dietary proteins: their effect on insulin and glucagons in relation to body weight management”

Glaucoom is een belangrijke oorzaak van blindheid en treft vooral ouderen. Een verhoogde oogdruk geeft een hoger risico op het ontwikkelen van glaucoom. Glaucoom is ongeneeslijk, maar verlaging van de oogdruk remt het ziekteproces. Het vroegtijdig opsporen en behandelen van patiënten met verhoogde oogdruk of glaucoom verkleint de kans op blindheid, maar er zijn kosten aan verbonden. Nieuwe geneesmiddelen geven een betere oogdrukverlaging maar zijn ook duurder.

Dit onderzoek geeft antwoord op de vraag wat de meest succesvolle en kosteneffectieve opsporings- en behandelingsstrategieën zijn. Aanbevolen wordt om oogdrukmeting routinematig uit te voeren bij alle nieuwe oogartspatiënten boven de veertig jaar.

Trefwoorden

glaucoom, opsporings- en behandelingsstragieën

“The Stapedius Muscle of the Rat; developmental aspects and adaptive properties of stapedius muscle fibre composition”

De musculus stapedius (SM) is het kleinste dwarsgestreepte spiertje in zoogdieren. Het bevindt zich in het middenoor, waar het onder andere binnenoorbeschadiging door lawaai voorkomt.

Om de functie van de SM nog beter te begrijpen is de spiervezeltype samenstelling van de SM van de rat geanalyseerd. Hieruit blijkt onder andere dat de SM na de geboorte eerder een volwassen spiervezeltype samenstelling heeft dan bijvoorbeeld ademhalingsspieren. Dat laatste lijkt de functionele relevantie van de SM te benadrukken. Uit een proef met blootstelling aan veel of juist weinig geluid, blijkt dat de SM een bepaalde mate van dagelijkse activiteit, uitgelokt door extern omgevingsgeluid, nodig heeft om zijn normale spiervezeltype samenstelling te behouden.

De resultaten bevestigen daarnaast de hypothese dat de SM een belangrijke rol heeft bij waarnemen van hoog frequente signalen door het dempen van laag frequent achtergrondgeluid, en ook actief is in een omgeving zonder lawaai.

“Strategic Asset Allocation & Asset Liability Management”

Een nieuw tijdperk van pensioen fonds beleggen is aangebroken. Institutionele vermogensbeheerders wereldwijd beleggen miljarden Euro’s namens vele mensen voor hun pensioen.

Dit proefschrift beschouwt belangrijke onderwerpen voor dergelijke lange termijn beleggers, zoals het bepalen van de beleggingsmix, horizon effecten in beleggingsrisico’s, de verschillen tussen pensioenfonds beleggers en “gewone” lange termijn beleggers en de toegevoegde waarde van alternatieve beleggingen zoals grondstoffen en hedge fondsen. Daarnaast geeft het proefschrift inzicht in de relaties tussen verschillende generaties in het pensioencontract. Het proefschrift sluit af met 10 lessen voor lange termijn beleggers en asset liability management (ALM, het integrale beheer van het vermogen en de verplichtingen op de balans van een instelling).

“How to describe the functional health status of children with otitis media”

Er is geen eenduidigheid over de effecten van een chronische middenoorontsteking (OME) op de ontwikkeling van kinderen. Een op het individuele kind toegesneden klinische aanpak maakt door ouders ingevulde vragenlijsten noodzakelijk om de ernst en de duur van het gehoorverlies én effecten op het dagelijks functioneren van het kind adequaat te kunnen meten. Voorbeelden zijn: lichamelijke symptomen, ontwikkelingseffecten, belasting voor kind en gezin en de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Uit dit onderzoek blijkt dat kinderen die op jonge leeftijd (0-3 jaar) langdurig OME hebben gehad, in latere schoolsituaties (3-7 jaar) een verminderde aandacht hebben voor gesproken taal. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat herhaalde metingen met ziekte- en leeftijdspecifieke vragenlijsten noodzakelijk zijn om de effecten van OME vast te stellen, gezien het ermee gepaard gaande milde en vaak fluctuerende gehoorverlies.

Trefwoorden

middenoorontsteking en kwaliteit van leven

“Marketing Knowledge and Competencies in Co-creation Relationships”

Steeds meer bedrijven ontwikkelen nieuwe producten in nauwe samenwerking met hun toeleveranciers, in de hoop innovatiever te kunnen zijn dan de concurrentie. De vraag is hoe de relatie in te richten om zoveel mogelijk van de samenwerkingspartner te kunnen leren.

Dit proefschrift toont aan hoe essentieel een goede match tussen de kennis van beide bedrijven is. Het ‘opposites attract’ principe moet vermeden worden omdat een te groot verschil in kennis ertoe leidt dat bedrijven elkaar niet begrijpen. Tegelijkertijd moet een dergelijke hechte kennisrelatie intensief worden gemanaged. Behalve voordelen (een op de klant afgestemd product en nieuwe kennis), zijn er namelijk ook nadelen (partners die totaal naar elkaar toegroeien en dus weinig vernieuwingskansen herkennen of van elkaar leren).

Trefwoorden:

relatie, kennisontwikkeling

“Evidence maze; het doolhof van het evaluatieonderzoek”

“Fits kids, healthy kids ?!"

Overgewicht komt steeds vaker voor, óók bij jongeren. Een van de gezondheidsproblemen waarvan de samenhang met overgewicht bekend is, is type 2 diabetes. Insuline resistentie is een voorstadium van diabetes dat ook steeds vaker bij jongeren wordt vastgesteld.

Dit proefschrift laat zien dat lichamelijke fitheid bij jongeren, via de lichaamssamenstelling (de hoeveelheid vet en vetvrije massa), indirect samenhangt met insuline resistentie. Daarnaast is vastgesteld dat een relatief eenvoudig beweging- en voedingsprogramma niet alleen de lichaamssamenstelling van de doelgroep kan verbeteren, maar ook de insulinegevoeligheid.

Aangezien jongeren minder fit blijken te zijn dan vroeger, is de conclusie dat het in de strijd tegen overgewicht en diabetes bij jongeren belangrijk is meer aandacht te besteden aan lichamelijke activiteit.

Trefwoorden

overgewicht, insuline resistentie, fitheid en jongeren

“A general practitioner’s approach to lower urinary tract symptoms”

Managerial Behavior: een kwestie van moed

Aan patiënten met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa worden voor onderhoudsbehandeling vaak thiopurines (azathioprine, 6-mercaptopurine, 6 thioguanine) voorgeschreven.

Dit proefschrift beschrijft een onderzoek naar het nut van het meten van hun afbraakproducten. Bij de afbraak van thiopurines ontstaan 6 TGN, dat voor het therapeutisch effect maar ook voor schadelijke neveneffecten kunnen zorgen, en 6 MMPR metabolieten die voor de lever schadelijk zijn. Meting van de 6-TGN spiegels na één en vier weken behandeling geeft belangrijke informatie. Daarnaast blijkt bij 16 40% van de patiënten sprake te zijn van therapie-ontrouw. Tachtig procent van de patiënten met overgevoeligheid voor azathioprine/6 mercaptopurine verdraagt wel 6-thioguanine. Door lagere 6 thioguanine doses, met lagere 6 TGN spiegels, worden in vergelijking met eerdere studies minder bijwerkingen gevonden. De meting van afbraakproducten verhoogt dus de effectiviteit en veiligheid van thiopurines.

“Care for the elderly; an exploration of perceived needs, demands and service use”

Ter bevordering van vraaggerichte zorg zijn de behoeften van ouderen aan zorg en ondersteuning bestudeerd. Zorgbehoeften blijken voort te vloeien uit meer universele behoeften als autonomie, en worden beïnvloed door de beschikbaarheid van hulpbronnen (o.a. mantelzorg, woonsituatie). Bovendien blijken wachtlijsten voor verzorgingshuiszorg geen betrouwbare afspiegeling van de behoefte aan deze zorg; ouderen willen zo lang mogelijk zelfstandig wonen, óók als professionele hulp nodig is. Om dit te bevorderen zijn de extra welzijnsdiensten in de wijk, in Limburg en Zeeland, voor ouderen met een verzorgingshuisindicatie geëvalueerd. Het welzijnsgebruik blijkt matig. Dit roept vragen op over de aard en toegankelijkheid van deze welzijnsdiensten.

Op basis van de resultaten is een model ontwikkeld waarmee het aanbod van zorg en voorzieningen beter afgestemd kan worden op de behoeften van ouderen.  

Trefwoorden

ouderen, vraaggestuurde zorg

“Evaluation of candidate endophenotypes for Schizophrenia”

Van Winkel onderzocht mogelijke risicofactoren voor mensen met schizofrenie, namelijk cognitieve problemen, stressgevoeligheid en metabole stoornissen. Er werd aangetoond dat genetische variatie in het COMT-gen betrokken is bij stressgevoeligheid bij deze groep en dat metabole stoornissen zoals overgewicht en diabetes regelmatig voorkomen.

Binnen drie maanden na opstarten van nieuwe antipsychotica ontstond bij 4.4% diabetes. Via de gebruikelijke richtlijnen werd meer dan de helft van de diabetesgevallen in deze groep niet opgespoord. Met een alternatieve strategie kon meer dan 95% van de gevallen gedetecteerd worden. Een andere bevinding is dat bij deze groep het IQ, een globale maat voor cognitie, tien jaar na de eerste tekenen niet achteruitgegaan was.

Trefwoorden:

schizofrenie, risicofactoren

“Nurse-led telemonitoring in asthma; process,Outcomes, and cost-effectiveness”

Telemonitoring is een nieuw fenomeen op het gebied van astmazorg, waarbij patiënten thuis dagelijks hun longfunctie meten met een blaasapparaat en deze gegevens meteen verzenden met een modem. De verpleegkundige kan de longfunctie van de patiënt op afstand controleren en eventueel ingrijpen. Dit telemonitoring programma is gedurende een jaar uitgevoerd bij poliklinische astmapatiënten in het azM. De kwaliteit van leven, klachten, zorggebruik en tevredenheid zijn onderzocht.

De patiënttevredenheid was hoog en de uitvoerbaarheid goed. Echter, de programmakosten waren hoog en de patiënten bleven van andere zorg gebruik maken. Het programma was daarom niet kostenbesparend in deze patiëntengroep met milde klachten.

Trefwoorden:

astma, telemonitoring, verpleegkundige