Een halt toeroepen op verspreiding van vermijding omtrent pijn-gerelateerde bewegingen

Van uitstel komt afstel

Pijn is niet fijn en geeft een signaal dat er mogelijk schade aan het lichaam is. Logisch dan ook dat mensen met acute pijn, pijnlijke bewegingen vermijden. Ook bewegingen die lijken op pijnlijke bewegingen, worden meestal vermeden. Het is echter problematisch op het moment dat mensen ook bewegingen die totaal niet gerelateerd zijn aan pijn, vermijden. Dit kan het dagelijks leven ernstig beïnvloeden en zelfs bijdragen aan de ontwikkeling en in stand houding van chronische pijn. Kristof Vandael onderzocht daarom in zijn promotieonderzoek hoe deze generalisatie van pijn-gerelateerde vermijding kan worden afgeremd in het lab om therapie voor chronische pijn te helpen optimaliseren of zelfs de ontwikkeling tot chronische pijn voorkomen. Op 7 november 2022 promoveerde hij aan de Universiteit Maastricht.

In zijn promotieonderzoek onderzocht Kristof factoren om de verspreiding van vermijding af te remmen om zo therapie voor chronische pijn te optimaliseren.  De focus op generalisatie van vermijding is niet nieuw, maar al onderzocht in het veld van angststoornissen. Wanneer iemand een trauma heeft, vermijdt deze persoon vaak plaatsen die geassocieerd worden met dit trauma. Echter breiden deze associaties zich soms in zo’n mate uit, dat je bijvoorbeeld na een beet door een hond, honden die erop lijken ook gaat vermijden of zelfs alle honden gaat vermijden en daarom niet meer een wandeling durft te maken. Dit interfereert met het dagelijks leven en wordt daarom problematisch. Voor pijnlijke bewegingen is dit ook het geval, waarbij het scala aan vermijding van bewegingen op den duur uitbreidt tot een ‘waaier’ aan bewegingen niet gerelateerd aan deze pijn.

Positieve emoties

Hoe kan men deze vermijding afremmen? Een vraag waar Kristof zich over boog tijdens zijn onderzoek. Het resulteerde in meerdere manieren, waarvan twee mogelijke oplossingen nader onderzocht zijn. De eerste is het induceren van positieve emoties. Ervan uitgaande dat de ervaring van pijn, negatieve emoties teweegbrengt en dit leidt tot vermijding, zouden positieve emoties juist kunnen leiden tot het ondernemen van meer activiteiten en minder vermijding. Binnen het lab moesten proefpersonen zich bijvoorbeeld voorstellen hoe hun toekomst eruit zou zien waarin al hun dromen uit waren gekomen; “een best mogelijke zelf ”. Erna moesten ze bepaalde bewegingen uitvoeren, waarbij deze toename in positieve emoties een verband toonde met minder verspreiding van vermijding omtrent nieuwe bewegingen. Dit zou helpend kunnen zijn voor patiënten met chronische pijn, maar ook ter preventie voor mensen met acute pijn, van wie bekend is veel angst te hebben voor pijn. Binnen het onderzoek hebben de proefpersonen de oefening maar 1 keer gedaan. Om langdurig profijt te hebben, zou men de oefening moeten implementeren in het dagelijks leven. Echter moet hierbij de kanttekening worden geplaatst: “Het werkt niet altijd en voor iedereen.”

Proprioceptieve accuraatheid

De tweede oplossing richt zich op proprioceptieve accuraatheid. Dit is de vaardigheid om de positie, houding en bewegingen van het eigen lichaam accuraat waar te kunnen nemen, iets wat bij een danser van groot belang is. “Neem bijvoorbeeld de oefening waarbij je met je ogen dicht, het puntje van je neus met je wijsvinger moet aanraken. Vaak lukt dit alsnog, omdat je een idee hebt, waar je neus zit en waar je vinger is.’’ Voor mensen die deze vaardigheid minder beheersen, is deze oefening lastig. Daarbij is het dus ook lastig als je pijn ervaart, maar niet zeker weet welke bewegingen pijnlijk zijn. De vermijding van allerlei bewegingen wordt dan groter.  Deze conclusie wordt door het onderzoek van Kristof ondersteund. Hij zag een verband tussen lagere proprioceptieve accuraatheid en meer vermijding. Therapie gericht op het verbeteren van proprioceptieve accuraatheid kan daarom mogelijk bijdragen aan afremmen van vermijding. Meer onderzoek is echter een vereiste.

Kortom, het meest ideale voor patiënten met een grote waaier aan vermeden bewegingen zou een combinatie zijn tussen het aanwakkeren van positieve emoties en het verbeteren van proprioceptieve accuraatheid. Word dus je eigen cheerleader en voorkom afstel door uitstel van bewegingen.

Lees ook

  • Nienke Verstegen, onderzoeker bij De Forensische Zorgspecialisten, heeft onderzoek gedaan naar agressie binnen de forensische zorg en impact hiervan op patiënten en medewerkers. Op 6 juli 2023 promoveert zij aan de Maastricht University met haar proefschrift ‘Hurt people hurt people. Characteristics...

  • Astrid Meesters

    Met de wind mee

    Astrid Meesters promoveerde op 28 september met haar onderzoek naar flexibiliteit en mindfulness als weerbaarheidsfactoren voor pijn en herstel.

  • Leentjens

    Met angst en beven

    Prof. dr. Leentjens aan de Universiteit Maastricht doet al jaren onderzoek naar de relatie tussen psychiatrische en neurologische symptomen om zo ook in behandeling meer aandacht te besteden aan de psychische symptomen.