Epigenetische processen zijn verantwoordelijk voor hoe wij reageren op onze omgeving. Heb jij een gesprek met iemand, dan heeft dit effect op het DNA in hersencellen. Dit proces zorgt er onder andere voor dat jij dingen onthoudt. Gaat hier iets mis, dan kan dit bijvoorbeeld leiden tot geheugenverlies. Dit draagt vermoedelijk ook bij aan problemen met het geheugen bij de ziekte van Alzheimer.

Epigenetica

Letterlijk betekent epigenetica ‘bovenop de genetica’. Terwijl de opbouw van ons DNA gedurende ons leven hetzelfde blijft, zorgen epigenetische veranderingen ervoor dat we ons kunnen aanpassen aan onze omstandigheden. “Neem het verschil tussen een rups en een vlinder”, legt Daniel van den Hove, professor in Neuro-epigenetica aan de Universiteit Maastricht en coördinator van het onderzoek, uit. “Er zijn geen genetische verschillen, maar delen van het DNA die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van bijvoorbeeld vleugels, worden in een rups tijdelijk uitgeschakeld. In het vlinderstadium worden deze delen juist weer ingeschakeld”. Epigenetische processen zijn dus eigenlijk een soort instructies aan je lichaam om bepaalde functies aan of uit te zetten.

Het oxytocine gen

Door de epigenetische code van gezonde personen en personen met Alzheimer te vergelijken, vonden de onderzoekers uit dat er epigenetische verschillen zijn in het zogenaamde OXT-gen. Dat gen is verantwoordelijk voor de productie van oxytocine, beter bekend als het knuffelhormoon. Een tweede onderzoek liet zien dat epigenetische veranderingen in het OXT-gen bij cognitief gezonde ouderen ook Alzheimer kunnen voorspellen. Vermoedelijk wordt er door epigenetische veranderingen aan het OXT-gen minder oxytocine geproduceerd bij de ziekte van Alzheimer.

De onderzoekers namen de proef op de som en dienden oxytocine toe aan muizen met Alzheimer-gerelateerde problemen. Het geheugen van deze muizen herstelde binnen enkele weken. Hoewel we er volgens de onderzoekers niet vanuit moeten gaan dat oxytocine mensen kan genezen van Alzheimer, is het wellicht wel mogelijk om hun geheugen in de toekomst beter te ondersteunen.

Op 23 september sprak Daniel van den Hove zijn oratie uit over epigenetica en de ziekte van Alzheimer aan de Universiteit Maastricht. 
Een deel van het onderzoek is gepubliceerd in het journal of Clinical Epigenetics. Hier is een video over oxytocine in de ziekte van Alzheimer door promovendus Philippos Koulousakis (UM).