Kiran Patel zegt FASoS vaarwel
Kiran Patel lacht enigszins verontschuldigend: “Het aanbod was gewoon te goed om af te slaan!” Hij verruilt de Universiteit Maastricht voor de Ludwig-Maximilians-Universiteit in München, waar hij de leerstoel European History gaat bekleden en een interdisciplinair onderzoekscentrum over Europa en Europese geschiedenis zal oprichten. Een terugblik op zijn tijd in Maastricht.
“Voordat ik hier kwam, kende ik de Universiteit Maastricht (UM) niet goed,” aldus Patel. “Collega's vertelden me dat de UM een jonge, dynamische universiteit was en heel goed in Europese studies.” Hoe verder hij kwam in de selectieprocedure, hoe enthousiaster hij werd. “Ik kreeg de indruk dat interdisciplinariteit hoog in het vaandel stond bij de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen (FASoS). Die indruk bleek te kloppen.” En dus kwam hij in 2011 vanuit het European University Institute in Florence naar Maastricht.
Het nieuwe hoofd van de capaciteitsgroep Geschiedenis maakte op een lastig moment kennis met zijn collega's. “Tijdens mijn eerste weken vertelde de decaan ons over de op handen zijnde bezuinigingen, die voor ons allemaal extra onderwijstaken zouden betekenen. Het was geen gemakkelijk begin, maar ik waardeerde de constructieve instelling.” Patel is duidelijk gesteld op FASoS en haar eigenzinnige, op kleinschalig Probleemgestuurd Onderwijs gerichte aanpak.
Een beetje anarchistisch
“FASoS is een beetje anarchistisch”, zegt hij lachend. “De ene dag geef je als hot shot afdelingshoofd een tv-interview en de volgende dag geef je een cursus die door een universitair docent wordt gecoördineerd. Dat is geweldig! Je denkt dan ook wel twee keer na voordat je ruzie met iemand zoekt. Er ontstaat een cultuur waarin mensen echt moeten samenwerken, omdat alles nu eenmaal minder individueel is.”
Voor hem betekende dat ook meer bacheloronderwijs geven, waar hij enorm van heeft genoten. “Ik was echt onder de indruk van hoe internationaal onze onderwijsgroepen zijn. Je praat over moeilijke onderwerpen, van de Armeense genocide tot eugenetica in Zweden, en mensen dragen daar zoveel meer aan bij vanwege verschillen in hun achtergrond, kennis en levenservaring.” Het op gang brengen van een dialoog door verschillende perspectieven met elkaar te combineren, is in zijn ogen “typisch UM”.
Het belangrijkste wat Patel zijn studenten wil bijbrengen, is kritisch, onafhankelijk denken. Hij denkt met trots terug aan het moment dat zijn studenten de onderhandelingen over het Verdrag van Maastricht simuleerden. “Ze waren ongelooflijk professioneel: de onderhandelaar voor Italië sleepte er zelfs een betere deal uit dan bij het echte verdrag het geval was", zegt hij lachend. “Die groepsdynamiek was fantastisch om te zien.”
Kiran Klaus Patel studeerde geschiedenis in Freiburg en aan de Humboldt Universiteit in Berlijn, waar hij in 2001 promoveerde en werkte als universitair docent. In 2007 werd hij aan het European University Institute in Florence benoemd tot hoogleraar. In 2011 trad hij bij de UM in dienst als hoogleraar European and Global History en hoofd van de capaciteitsgroep Geschiedenis van FASoS. In 2015 bekleedde hij de Jean Monnet Chair en in 2016-2017 was hij vice-decaan voor onderzoek bij de FASoS.
Kritische geesten
Volgens Patel zijn samenwerking en interdisciplinariteit essentieel in een tijdperk van specialisatie. In september van dit jaar lanceert FASoS de nieuwe bacheloropleiding Digital Society, waarin kritisch denken hand in hand gaat met computers. Afgestudeerden zullen niet alleen algoritmes begrijpen, maar ze zullen ook een stevige basis hebben op het gebied van filosofie, geschiedenis, politiek en cultuur.
“Toen we de opleiding gingen opzetten, hebben we met belanghebbenden uit de politiek en het bedrijfsleven gesproken, en zij gaven allemaal aan dat dit precies is ze wat we nodig hebben: een brug slaan tussen kennis van computers en nadenken over de maatschappelijke gevolgen daarvan.” Voor Patel is dat precies de kracht van een faculteit als FASoS, waar de geestes- en maatschappijwetenschappen ook gebruikmaken van concepten uit de exacte wetenschap.
Informeel, maar te veel formulieren
De toenemende polarisering in het debat over het hoger onderwijs in Nederland baart hem zorgen. “Het zou de reputatie van het land schaden”, zegt hij, “als men de klok terug zou draaien wat betreft internationalisering en het Engels als onderwijstaal. Nederlandse universiteiten zijn zo in trek bij internationale wetenschappers en studenten omdat ze juist zo open zijn.”
Hoe meer de universitaire sector uitbreidt, hoe groter de behoefte aan transparantie en publieke verantwoording. Patel begrijpt dat wel. Als afdelingshoofd en vice-decaan onderzoek was hij echter genoodzaakt zijn collega’s, die zich al voor de volle 100% inzetten, steeds meer administratieve taken te geven. “Sommige hervormingen zijn zeker zinvol, maar er zijn grenzen,” zegt hij. “Nederlanders zijn goed in het bedenken van bureaucratische processen die in andere landen niet bestaan.” Dat komt deels doordat er vanuit de politiek een zekere drang is om het hoger onderwijs en onderzoek te rechtvaardigen tegenover de belastingbetaler.
Patel maakt een vergelijking met zijn vaderland, Duitsland. “Daar heeft de minister van Onderwijs minder invloed en zijn de financiële instanties autonomer dan hier. Daardoor zijn ze beter bestand tegen ongenuanceerde politieke reacties die erop gericht zijn openbare kritiek te ontwijken.” Hij betwijfelt of meer bureaucratie de oplossing is. “Uit verschillende onderzoeken is al gebleken dat innovatie niet in wetgeving is vast te leggen. Hoe meer je innovatie probeert te sturen, hoe minder je bereikt.”
Barstjes in de consensus
Hoe zit het met dat andere bureaucratische bolwerk: de Europese Unie? “De EU heeft zich met horten en stoten ontwikkeld. Ondanks alle geluiden over crises hebben we zeer recentelijk nog een verdieping van de Europese integratie gezien.” De consensus die aan het project ten grondslag ligt, mag dan enige barstjes vertonen - Patel geeft toe dat hij zich grote zorgen maakt over de EU - de eurocrisis en brexit zijn volgens hem wel voorbeelden van situaties waarin de Unie een relatief gemeenschappelijk standpunt inneemt.
Er zijn nog meer pluspunten, zoals de rol die de eurocommissaris voor Mededinging speelt bij de bescherming van burgers tegen de belangen van het bedrijfsleven. De hoogleraar, die nu afscheid neemt van de UM, vindt het heel bemoedigend dat de EU inmiddels een prominentere plaats in ons collectieve bewustzijn inneemt. “Mensen gaven lange tijd weinig om de EU. Tegenwoordig wordt ze erkend als een forum dat over belangrijke zaken beslist. Het is dus niet noodzakelijkerwijs een slechte zaak dat de EU steeds meer gepolitiseerd wordt.”
Lees ook
-
Karlien Strijbosch deed promotieonderzoek naar Senegalese migranten die onvrijwillig terugkeerden na een verblijf in Europa. Ze liep aan tegen muren van zwijgzaamheid, wantrouwen en schaamte. Een gesprek met Karlien Strijbosch en haar promotor Valentina Mazzucato over een onderzoek dat noodzakelijke...
-
Sinds afgelopen september is Cengiz Akbulut het hoofd van het laboratorium van het nieuwe Stem Cell Research University Maastricht (SCRUM). Een gesprek over minderheden, het ontstaan van leven en Swingdansen.
-
Lilian Tsourdi, universitair hoofddocent Internationaal en Europees Recht, onderzoekt hoe zowel de opzet als de uitvoering van de EU-immigratie- en asielwetgeving kan worden verbeterd. Hoe zijn we tot deze disfunctionele status quo gekomen?
