Emoties zijn heftig, kortdurend en partijdig. Om die reden worden ze vaak als 'onredelijk' bestempeld en als politiek onwenselijk. Die afkeer gaat terug tot Plato, leggen de redacteuren uit. Het is een sterk verhaal dat afkeer van emotie koppelt aan afkeer van democratie. Swierstra: "Zodra je het gewone volk het woord verleent, krijg je emoties en dat leidt tot geweld. Zo ook bij de diagnose van de Tweede Wereldoorlog. Als de massa in beweging komt, leidt dit tot fascisme en irrationele uitbarstingen. Het veiligst is dus het volk ver van de politiek en passief te houden, zodat een verstandige elite het land kan besturen."

In de essays wordt aangetoond dat een politiek zonder emoties onrealistisch is. Sterker, de moderne verzorgingsstaat en arbeidersemancipatie waren er anders nooit gekomen, vertelt Swierstra. "Angst, boosheid en mededogen vormen een emotionele cocktail die hele mooie dingen heeft geproduceerd." Maar ligt het hart momenteel niet iets te veel op de tong? Voor Sjaak Koenis, hoofddocent Filosofie, is dit niet echt een punt. "Emoties zijn een soort wrijvingswarmte die vrijkomt zodra er maatschappelijke verschuivingen zijn. Is dat schadelijk? Het kan ook erg zijn als emoties in een politiek systeem niet naar buiten komen. Er is voor mij niets ergers dan systematisch groepen mensen negeren."

Over de harde toon in de politiek moeten we niet al te kinderachtig doen, vindt Koenis: "Dat is een politieke stijl die we niet gewend zijn in het Nederlands parlement. Voor mij is hier de crux dat het parlement een instituut is dat emoties van burgers vormgeeft en kanaliseert. Gebeurt dit niet dan zal dit de boosheid alleen maar versterken." Blijft dat we niet de ogen mogen sluiten voor de explosieve kant van emoties. Swierstra: "Ik vergelijk de politiek met een ontploffingsmotor met de emoties als brandstof. Die moet je wel in bedwang houden (contain) door iets dat we de rede of redelijkheid noemen. Uit die frictie krijg je vooruitgang, maar het kan ook ontploffen."

Nepparlement

Op de vraag hoe het zit met hun eigen angst en boosheid, volgt hard gelach. Filosofen zijn toch meer van de kalme emoties. Maar zorgelijk zijn volgens Koenis wel emoties die de instituties zelf aantasten. "Wilders die het heeft over het nepparlement of de rechtspraak niet accepteert. Hoe sterk blijft dit overeind? Als je deze vormen van beschaving verliest, ben je aan de goden overgeleverd." Swierstra: "Ik maak me voor het eerst zorgen over het voortbestaan van de democratie. Dat bedoel ik met dat de motor ontploft. De rede die de emoties niet kan besturen. Maar die emotie geeft mij weer energie om naar manieren te zoeken hoe democratie weerbaar te maken, zodat zij tegen een stootje kan."

Beide filosofen zien ook kansen in een verdere democratisering. "Er ligt een enorm potentieel aan mensen, dat gemiddeld veel hoger opgeleid en verbaal veel sterker is. Die moet je ook proberen aan te spreken." Swierstra: "Bestuurders zouden in hun keuken moeten laten kijken en mondige burgers laten meebesturen. Dan ervaren die zelf hoe ingewikkeld het is om primaire impulsen om te zetten in beleid."