UM Star Lecture: Brain, Mind en Niet-Weten: Is de Neurowetenschap Relevant voor de GGZ?
De lezing is helemaal volgeboekt. Je kunt je helaas niet meer aanmelden.
Het afgelopen jaar verschenen steeds meer kritische artikelen in de pers over onbetrouwbaar onderzoek. Vooral de ’hersenkunde’ moest het ontgelden. Een nieuwe tak van wetenschap, de meta-research, onderzoekt de betrouwbaarheid, geldigheid en reproduceerbaarheid van wetenschappelijke bevindingen. Het resultaat van meta-research in de neurowetenschap is teleurstellend. De reproduceerbaarheid van resultaten is laag en de statistische onderbouwing van veel werk is onder de maat. Onderzoekers maken vele keuzes tijdens de fasen van design en analyse, waardoor de bevindingen op subtiele wijze kunnen opschuiven in de richting van het (academische, commerciële of fondsenwervings-) belang van de onderzoeker. In het stadium van publicatie selecteren de tijdschriften vooral op ‘positieve’ bevindingen. Voor replicatie is weinig plaats – alles immers dient ‘innovatief’ te zijn. In de pers verschijnen berichten over relaties tussen brein en depressie, autisme, psychose en dementie die niet hard zijn en uitgaan van simplistische relaties tussen hersenen (objectief) en ervaring (subjectief). Deze beelden vinden hun weg in de geestelijke gezondheidszorg waar patiënten wordt gevraagd hun ervaringen te plaatsen in een sciëntistisch en pessimistisch kader van zieke hersenen en infauste prognose. Universiteiten staan voor een grote uitdaging: hoe kan de neurowetenschap weer relevant worden voor de GGZ? Hoe beperken we de invloed van de psychologie van de onderzoekers, de uitgevers en de media op het onderzoek en – in het verlengde daarvan – de zorg?
Jim van Os is hoogleraar Psychiatrie aan de UM, hoofd van het Neurointerventiecentrum in het Academisch Ziekenhuis Maastricht en sinds 2011 lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. In 2014 kwam zijn boek ‘De DSM-5 Voorbij’ uit, en in 2016 het boek Goede GGZ! (samen met Philippe Delespaul) waarin hij beschreef hoe schijnbaar spectaculaire bevindingen in de breinwetenschap niet zelden onbetrouwbaar zijn en bovendien de samenleving op het verkeerde spoor kunnen zetten in het denken over waanzin, depressie en autisme-spectrum variatie. Hij is samen met o.a. auteurs Trudy Dehue, Anne-Mei The, Paul Verhaeghe, Christien Brinkgreve, Alan Ralston en Wouter Kusters lid van ‘Babel’ – een groep die zich inzet voor een meer pluralistische en duurzame manier van wetenschap bedrijven en voor disruptieve verandering in de GGZ, gebaseerd op nieuwe taal, concepten en werkwijzen die aansluiten bij de ervaring van patiënten.
Klik hier voor een volledig overzicht van de UM Star Lectures