Een doorbraak, zo noemt Nature het onderzoek. Als eerste in de wereld heeft de onderzoeksgroep van MERLN een kunstmatig embryo gemaakt dat een zwangerschap opwekt zonder dat er gebruik gemaakt is van een eicel en een zaadcel. In plaats daarvan gebruikten de wetenschappers stamcellen. Deze techniek kan worden gebruikt voor het verbeteren van IVF-behandelingen en bijvoorbeeld onderzoek naar erfelijke ziektes. Ook maakt hij dierproeven overbodig bij het ontwikkelen van medicijnen.

Vijf jaar lang onderzochten wetenschappers van het MERLN Instituut in Maastricht en het Hubrecht Instituut in Utrecht de ontwikkeling van de zogenaamde modelembryo’s. ‘Sinds 2015 waren we hierover voortdurend in overleg met de redactiecommissie van Nature’, vertelt Van Blitterswijk. ‘Zij becommentarieerden ons onderzoek, vroegen ons bepaalde experimenten te doen. Een spannende tijd. Vooral omdat je weet dat collega’s met soortgelijk onderzoek bezig zijn. Er zat echt druk op de ketel. Wij wisten echter een synthetisch embryo te creëren én een vroege zwangerschap te initiëren. Dat laatste maakt ons onderzoek zo bijzonder. Die techniek biedt de meeste toepassingsmogelijkheden.’

En dan publiceer je in Nature

‘We verwachtten veel media-aandacht. Maar toch. Op 2 mei plaatste De Telegraaf het eerste bericht over ons onderzoek op hun website. Binnen 30 seconden telde het bericht 65.000 hits. Ongelofelijk! De volgende dag besteedden ze drie pagina’s aan ons onderzoek. De voorpagina, pagina 2 en 3. De voorpagina hoefden we alleen met Tom Dumoulin te delen. Een Limburgs feestje, dus. Na deze publicatie barstte het mediacircus los. NPO, Pauw, RTL Late Night, Avondgasten, iedereen wilde ons die dag in de uitzending hebben. Toen Nicolas Rivron live op de BBC was geweest, kwam ook de internationale belangstelling in een stroomversnelling. Wereldwijd kwamen we in het nieuws. Het was goed dat we van tevoren een taakverdeling hadden gemaakt. Nicolas deed alle internationale media. Niel Geijsen van het Hubrecht Instituut en ik deden samen de nationale pers. Verder is het vooral keuzes maken. Je kunt helaas niet aan alle verzoeken voldoen. Na twee dagen was de grootste gekte voorbij. Nu krijgen we vooral vragen van media die achtergrondverhalen willen maken.’

Jullie onderzoek roept ethische vragen op

‘Dat klopt. Daar zijn we ons ook erg van bewust. Sterker nog, we willen dat ons onderzoek het begin wordt van een ethisch debat over deze techniek. Vooraf hebben we veel contact gehad met medisch ethicus prof. dr. Guido de Wert. We begrijpen heel goed dat mensen zich zorgen maken over dit soort technieken. Sommigen zien het toch alsof je voor God wilt spelen. Alsof we binnenkort mensen gaan klonen. Toch kregen we verrassend weinig reacties in die trant. Misschien omdat we filmpjes hebben gemaakt waarin de technologie goed werd uitgelegd. Je snapt dan meteen wat er allemaal wel en niet kan.’

En nu?

‘Nu zijn we weer gewoon aan het werk. Binnenkort publiceren we in Nature een commentaar over de ethische aspecten. Ook willen we een debat over onze technologie organiseren. Dat ethisch aspect hoort er gewoon bij. Het zorgt wel voor een dubbel gevoel. Eigenlijk wil je alleen maar trots zijn op wat je als team hebt gepresteerd. Wil je trots zijn op het feit dat je hebt laten zien dat we hier op de Brightlands Maastricht Health Campus in een top research ecosysteem werken. Tegelijkertijd draag je ook de verantwoordelijkheid voor de technologie die je samen hebt ontwikkeld. Daar willen we heel zorgvuldig mee omgaan. Daarom vinden we dat debat ook zo belangrijk.’