TEK4Labs
Stadslabs zijn een veelbelovende vorm van ‘smart governance’, met hun experimentele benadering als een belangrijk kenmerk. In de praktijk hebben stadslabs echter vaak moeite met dit experimentele aspect. TEK4Labs wil een beter begrip én praktische ondersteuning opleveren door het ontwikkelen van een ‘experimenteerkit’ samen met het Nederlandse Netwerk van Stadslabs.
Stadslabs zijn coalities van meerdere partijen in de stad die zich richten op nieuwe manieren van stadsontwikkeling, vaak ook in combinatie met innovatieve vormen van sociaal ondernemerschap. De eerste stadslabs waren vooral initiatieven van creatieve professionals en betrokken burgers die een nieuwe bestemming wilden geven aan lege plekken en gebouwen. Nu worden er ook steeds meer stadslabs (mede)gestart door de gemeentelijke overheid. Belangrijk kenmerk is dat in stadslabs niet alleen vernieuwende, creatieve ideeën voor stadsontwikkeling worden uitgebroed, maar ook in de praktijk worden uitgeprobeerd. Het gaat dus om een nieuwe benadering van ruimtelijke en sociaalmaatschappelijke opgaven in hun wisselwerking, waarbij de concrete thema’s per stadslab sterk uiteenlopen: van water en klimaat tot leegstand en herbestemming.
TEK4Labs is een 1-jarig onderzoeksproject, gefinancieerd door NWO binnen het VerDuS SURF programma
Waar lopen stadslab in hun experimenten tegenaan?
Het Maastricht-LAB is zo’n stadslab. Het werd in 2012 opgericht door de gemeente Maastricht. Het lab valt onder de afdeling Ruimte en probeert een ‘aanjager voor nieuwe stadsontwikkeling’ te zijn door te functioneren als co-creatief ontwikkelplatform voor grote partijen en kleine initiatiefnemers. Maastricht-LAB richt zich met name op het ruimtelijk domein, maar komt door haar brede aanpak veelvuldig in contact met andere domeinen binnen de stad. Scholl: ‘We doen transdisciplinair actieonderzoek met het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en hun netwerk van stadslabs, waaronder dus dat in Maastricht. Eerst brengen we met een survey en enkele diepte-interviews bestaande experimenteer-aanpakken in beeld en de problemen waar Stadslabs in de praktijk tegen aanlopen. In een serie co-design workshops met een aantal Stadslabs staat dan de vraag centraal hoe Stadslabs ondersteund kunnen worden om gestructureerde experimenten op te zetten, uit te voeren en er van te leren.’
Geen kookboek
Het project zal onder meer uitmonden in een ‘experiment kit’, waarvan de digitale versie gratis online verkrijgbaar zal zijn. Scholl:’De kit is bedoeld voor lokale beleidsmakers, ambtenaren en stadslab-professionals. Het zal geen kookboekje worden, maar een reflexief procesinstrument. In een vorig VerDuS SURF Pop UP-project (SMULLN) ontwikkelden we de LAB kit. Dit instrument was gericht op het opzetten van een Stadslab als een organisatorisch vehikel voor co-creatie. Het nieuwe instrument is meer gericht op experimenteren en lerenen het opzetten, doorvoeren en leren van experimenten. De doelstelling is om hiermee de rol van experimenten voor stedelijk bestuur te versterken.’
De steden Maastricht, Heerlen, Weert en Rotterdam hebben zich al gecommitteerd, maar er komen er mogelijk nog meer bij.