FAIR-principes
In 2016 werden de internationale FAIR-principes voor wetenschappelijk datamanagement en data stewardship gepubliceerd in Scientific Data, een online uitgave van Nature Magazine. De auteurs wilden richtlijnen geven om de vindbaarheid, toegankelijkheid, uitwisselbaarheid en het hergebruik van digitale middelen te verbeteren.
FAIR is een Engels acroniem voor Findable (vindbaar), Accessible (toegankelijk), Interoperable (uitwisselbaar) en Reusable (herbruikbaar).
De principes leggen de nadruk op de machineleesbaarheid: het vermogen van computersystemen om gegevens te vinden, toegankelijk en uitwisselbaar te maken, en te hergebruiken zonder of met minimale menselijke tussenkomst. De mens is namelijk in toenemende mate afhankelijk van de rekenkracht van computers bij het verwerken van data, door de snelle toename van volume, complexiteit en creatiesnelheid van gegevens.
Afbeelding: SangyaPundir
VINDBAAR
De eerste stap in het (her)gebruik van gegevens is het vinden ervan. Metadata en gegevens moeten gemakkelijk te vinden zijn voor zowel mensen als computers. Machineleesbare metadata zijn essentieel voor het automatisch vinden van gegevensverzamelingen (datasets) en services, dus dit is een cruciaal onderdeel van het FAIRificatieproces.
TOEGANKELIJK
Zodra de gebruiker de benodigde gegevens heeft gevonden, moet hij/zij weten hoe deze toegankelijk zijn, eventueel met inbegrip van authenticatie en autorisatie.
UITWISSELBAAR
De gegevens moeten meestal worden gecombineerd met andere data. Ook moeten de gegevens compatibel zijn met applicaties of workflows voor analyse, opslag en verwerking, zodat zowel andere onderzoekers en computers de data kunnen lezen.
HERBRUIKBAAR
Het uiteindelijke doel van FAIR is het optimaliseren van hergebruik van gegevens. Om dit te bereiken moeten metadata en data op een juiste wijze worden beschreven, zodat ze direct kunnen worden gekopieerd en/of gecombineerd met andere gegevens in een andere omgeving.
De principes hebben betrekking op drie soorten entiteiten: data (digitale objecten), metadata (informatie over digitale objecten) en infrastructuur.
Gedetailleerde informatie is te vinden op go-fair.org/fair-principles
More informatie over FAIR datagebruik en de Community for Data-Driven Insights vind je in onze Online Library.
Chang Sun
FAIR - Waar staat het voor? Wat betekent het? En nog belangrijker: waarom zouden we? En wat het voor jou(w onderzoek) zou kunnen betekenen. Hier vertelt PhD kandidaat Chang Sun over haar perspectief.
Adam Jassem
PhD onderzoeker Adam Jassem vertelt over zijn ervaringen met FAIR.
Lees meer over FAIR
Lees meer over onze Community for Data-Driven Insights, over de FAIR-principes aan de UM, en hoe ermee om te gaan hier.