Kennis moet je delen
Net als een aantal andere universiteiten in binnen- en buitenland heeft de UM haar eigen Open Science Community (OSCM), een bottom-up organisatie die wordt gedragen door tien vrijwilligers waaronder zeven ambassadeurs binnen de faculteiten. Promovendus Matthijs Sloep, data engineer bij MAASTRO Clinic en de UM-afdeling Clinical Data Science, is een van deze enthousiaste kartrekkers: “Lid worden van onze community is waardevol voor iedere wetenschapper, maar vooral voor beginnende onderzoekers. Je bouwt razendsnel een netwerk op en ontmoet mensen die je normaal gesproken pas veel later in je carrière zou tegenkomen. Dankzij de samenwerking met nationale en internationale Open Science (OS) communities kom je terecht in een wereld van mensen die allemaal overtuigd zijn van het belang van OS. Dat is ontzettend stimulerend. Het heeft mij al meer gebracht dan ik had durven hopen.”
De UM had geen betere ambassadeur voor OS kunnen vinden dan Matthijs Sloep. Hij is met hart en ziel overtuigd van het belang van OS: “Mijn ouders, allebei academici, hebben mij opgevoed met de gedachte dat kennis gedeeld moet worden en dat is precies wat OS voor mij betekent. Kennis delen is beter voor de samenleving als geheel. Wetenschap vordert sneller, wordt efficiënter, transparanter en toegankelijker voor een groter publiek. Wie wil er nu niet dat er een medicijn tegen kanker sneller kan worden ontwikkeld? Door OS komt dat dichterbij.” OS is een parapluterm die diverse zaken omvat. Zo is er Open Access, wat inhoudt dat publicaties voor iedereen online beschikbaar zijn. FAIR (findable, accessible, interoperable en reusable) Data betekent dat onderzoekers de data uit hun onderzoek toegankelijker maken voor andere wetenschappers. Open Source houdt in dat broncode van software beschikbaar is, wat het tevens voor anderen mogelijk maakt te ontdekken waar eventuele fouten zitten en te controleren of codes ook wel echt veilig zijn.
Matthijs Sloep.
Delen
“Werken met OS vraagt enige technische kennis en dat schrikt mensen weleens af. Het vergt extra energie en soms een technische stap. Onderzoekers vragen zich dan af wat het precies inhoudt, of ze wel handig genoeg zijn met computers, en of de voordelen opwegen tegen die extra stap. En in het geval van FAIR Data is het best een stap je data niet alleen voor jezelf te houden maar open te stellen voor een bredere groep onderzoekers. Je denkt dan misschien ‘wacht eens even, ik heb veel tijd en moeite gestoken in het verzamelen van deze data, ik wil er nog verder onderzoek mee verrichten, waarom zou ik ze nu al openstellen voor iedereen?’. Maar zo werkt het juist niet. Als ik mijn data deel met een andere onderzoeker, dan vindt die vast weer een nieuwe invalshoek voor verder onderzoek. Er is daarnaast een middenweg, namelijk wel bekend te maken welke data je hebt gevonden, maar die niet direct beschikbaar te stellen. Daar kan dan weer samenwerking uit voortkomen. Of andere onderzoekers weten dan dat ergens al onderzoek naar is gedaan, dus dat zij het niet meer hoeven op te pakken. Het delen van data scheelt enorm veel energie, tijd en geld. De Europese Commissie heeft er ooit onderzoek naar laten doen: we zouden 10 miljard euro besparen als alle data in Europa FAIR werd gemaakt.”
Lid worden
“Je kunt heel gemakkelijk lid worden van de OSCM, ook als je niet zelf tijd en moeite in de community wil steken. We willen mensen helpen bij het ontdekken van OS. Daarom zijn we bijzonder laagdrempelig en staan onze mailadressen op de site. Je kunt ons dus altijd benaderen met vragen of naar onze events komen. Wij organiseren regelmatig FAIR Coffees, lezingen, workshops op het gebied van reproducability, preregistration etc. Veel van deze evenementen zijn bedoeld voor mensen die nog niet veel ervaring hebben met OS. Zij erkennen bijvoorbeeld wel dat het peregistreren van een studie goed is, maar weten niet hoe het moet. In onze events leer je dat het niet zo ingewikkeld is als je misschien denkt. Misschien ontdek je dan wel dat dit is zoals het hoort te zijn: je verzamelt data, publiceert daarover en brengt door jouw kennis te delen de wetenschap weer stappen verder.”
Een mooi voorbeeld van de grote waarde van FAIR Data is het werk van Sloep als data engineer bij MAASTRO Clinic: “Het MUMC+/MAASTRO is een van de drie centra in Nederland met een protonenbestralingsapparaat. Protonenbestraling is een nieuwe methode die potentieel minder schade veroorzaakt bij het bestralen van kanker. Wij hebben een data-architectuur gecreëerd met voorspellende elementen. Op basis van Nederlandse data kunnen wij berekenen welke patiënten het meeste voordeel hebben bij een protontherapiebehandeling. Dat zorgt voor de eerlijkst mogelijke selectie, want het gaat niet om geld of dokters met de beste connecties. Dit model op basis van data voorspelt wie het meest baat heeft bij de behandeling en maakt op basis daarvan de keuze. Deze architectuur en modellen zijn vrij beschikbaar voor maximale transparantie. Een heel goed voorbeeld waarom open en FAIR iets oplevert voor patiënten.”