Een unieke situatie, zegt Dirk Broeders, senior Riskmanager bij DNB en als UM-prof tevens promotor van Matteo Bonetti. “Om goed toezicht te kunnen houden en waar nodig beleid aan te passen is het belangrijk om de enorme hoeveelheid data goed te analyseren en daarvoor werken we onder meer samen met de School of Business and Economics van Maastricht Universiteit. Uiteraard zijn data geanonimiseerd en beschermd. We financieren enkele PhD-trajecten om nieuwe inzichten te krijgen waarbij de opdracht niet in beton gegoten is. Aan promovendi de taak om ideeën in te brengen en uiteraard nieuwe invalshoeken te zoeken.”

Leerzame reis

Dat bleek voor Matteo bepaald geen probleem, valt Rob Bauer in, de tweede UM-prof en promotor. “Matteo heeft met name in het eerste jaar de nodige ideeën en plannen geopperd. Meer dan we aankonden eigenlijk. Uiteindelijk hebben we met z’n drieën besloten waar we met het onderzoek heen wilden door de focus te leggen op de complexe bestuursstructuur van pensioenfondsen en de invloed die dit heeft op de beleggingsbeslissingen. Daarna is ruim drie jaar hard gewerkt. Matteo heeft zich door enorme hoeveelheden data geworsteld. Ik heb weinig promovendi begeleid die zoveel geduld en doorzettingsmorgen hadden. Hij heeft alle pensioenfondsen geanalyseerd en is met verrassende conclusies gekomen. Natuurlijk hebben we met ons drieën discussies gehad, maar ik heb dat als een prettige en leerzame reis ervaren.”

Kuddegedrag

De resultaten zijn voor pensioenfondsen interessant. Zo blijkt dat de leeftijd van bestuurders, externe adviseurs én het beleid van andere pensioenfondsen die strategie beïnvloeden. “Het viel mij op dat pensioenfondsen kuddegedrag vertonen”, vat Matteo samen. “De kleinere fondsen zijn geneigd dezelfde beslissingen te nemen als de grotere. Daardoor presteren deze “volgers” minder goed. Opvallend is ook dat pensioenfondsen die gebruik maken van dezelfde adviseurs en uitvoerders vergelijkbare beleggingen hebben, ook als pensioenfondsen verschillend zijn. Verder zie ik dat de gemiddelde leeftijd van de bestuurders van een fonds nogal hoog is en dat van diversiteit amper sprake is. Er zitten maar weinig vrouwen en jongeren in de besturen. Gevolg kan zijn dat er minder risico’s genomen worden dan wat optimaal is voor de deelnemers. Zo belegt een fonds met jonge deelnemers maar met een relatief oud bestuur conservatiever.”

Riskant kuddegedrag

Kuddegedrag kan riskant zijn, erkent Dirk Broeders. “Als er iets fout gaat, dan neemt hierdoor de kans toe dat het veel fondsen tegelijk treft. Dat kan destabiliserend werken.” Gaan ze iets doen met de conclusies van Matteo? “Uiteraard, wetenschappelijk onderzoek willen we vertalen naar maatschappelijke relevantie. Zo is het gebrek aan diversiteit een onderwerp dat we bij pensioenfondsen aankaarten.”